Forum Teologiczne

Omówienia i sprawozdania

2025-08-26T12:00:59+00:00

W tej części znajduje się omówienie recenzyjne książki:

Emil Kumka OFMConv.: Przemieniony w sercu, przemieniony w ciele. Stygmaty św. Franciszka w przekładzie źródeł, Wydawnictwo Franciszkanów „Bratni Zew”, Kraków 2024, ss. 289, ISBN: 978-83-7485-542-6.

A także sprawozdania z wydarzeń naukowych:

- Sprawozdanie z konferencji: Czy ma jeszcze sens samo pytanie o sens? Ku argumentowi z Wielkiego Sensu (życia i świata). XI edycja Marian Rusecki Memorial Lectures (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 12 grudnia 2023 r.)

- Sprawozdanie z VIII Międzynarodowego Sympozjum Familiologicznego pt. Dziecko w rodzinie. Poszukiwanie integralnej platformy do badan familiologicznych (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 12 czerwca 2024 r.)

- Sprawozdanie z XXV Międzynarodowych Dni Interdyscyplinarnych pt. Cud – ujęcie interdyscyplinarne (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 19-20 listopada 2024 r.)

- Seminaria naukowe Towarzystwa Teologów Dogmatyków – Colloquia Dogmatica 1 i Colloquia Dogmatica 2

„Święte dzieci” w kontekście warmińskich badań hagiologicznych

2025-11-28T10:11:59+00:00

Świętość jest rozumiana jako pełnia życia chrześcijańskiego, jako taka jest głównym celem egzystencji osoby wierzącej, a zarazem kategorią teologiczną o bogatej tradycji i złożonej treści. Badania obejmujące hagiologię aspektową prowadzą do opisania profilu świętości, który uformował się w wierze i kulcie. Interdyscyplinarny profil badań polega na tym, że specjaliści z różnych dyscyplin naukowych badają ślady pamięci o świętym, występujące w źródłach właściwych dla reprezentowanej dyscypliny. Wyniki badań są przedstawiane na spotkaniach plenarnych w ramach corocznych Warmińskich Seminariów Hagiologicznych. W opracowaniu znajduje się szczegółowe sprawozdanie z Warmińskiego Seminarium Hagiologicznego poświęconego świętym dzieciom.

O kardynale Stanisławie Hozjuszu (1504–1579) – jako teologu, humaniście, dyplomacie i kandydacie na ołtarze

2025-11-28T10:11:59+00:00

Kardynał Stanisław Hozjusz urodził się w Krakowie w 1504 roku w rodzinie pochodzenia pruskiego. Studiował w Krakowie, a później we Włoszech (Padwa, Bolonia). W 1549 został mianowany biskupem chełmińskim, a w 1551 warmińskim. W 1561 roku papież Pius IV mianował go kardynałem. Kardynał Stanisław Hozjusz zmarł w 1579 roku w Capranica koło Rzymu. Jest pochowany w bazylice Najświętszej Maryi Panny na Zatybrzu w Rzymie. Był gorliwym obrońcą katolicyzmu w dobie reformacji. W opracowaniu jest zamieszczone sprawozdanie z wydarzenia naukowego poświęconego osobie, dziełu i dziedzictwu Kardynała.

Niepokalana jako wzór relacji człowieka do Boga w myśli teologicznej Świętego Maksymiliana Marii Kolbego

2025-11-28T10:12:14+00:00

W Dokumencie Końcowym XVI Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów, Papież Franciszek podkreślił, że w czasie obrad synodu pojawił się postulat, aby Kościół lepiej realizował relacje z Panem Bogiem, między członkami Kościoła, a także relacje ze stworzeniem. Jednocześnie Synod wyraźnie podkreślił i przypomniał, że ludzkie zbawienie realizuje się na drodze relacji.

Te wskazówki soborowe zmuszają chrześcijan do szukania wzorców osobowych, które mogłyby pomóc w budowaniu właściwych relacji z Panem Bogiem i ludźmi. W tym kontekście cenne wskazówki możemy znaleźć w nauczaniu św. Maksymiliana Marii Kolbego. Dla niego najdoskonalszym wzorcem w budowaniu relacji w stosunku do Boga i do ludzi jest Najświętsza Maryja Panna Niepokalana. W takiej perspektywie relacyjności ojciec Kolbe ukazywał rolę Niepokalanej w ekonomii zbawienia. W takiej perspektywie przygotowywał też swój podręcznik mariologii, który ze względu na aresztowanie przez Gestapo nie został ukończony. Naśladowanie relacji Maryi do Boga i ludzi było główną ideą duchowości i formacji prowadzonej przez Ojca Maksymiliana.

Celem niniejszego artykułu zatytułowanego „Niepokalana jako wzór relacji człowieka do Boga w myśli teologicznej świętego Maksymiliana Marii Kolbego” jest zatem próbą rekonstrukcji toku myśli Ojca Kolbego na sformułowany w tytule temat w oparciu o zachowany schemat planowanej książki oraz w oparciu jego pisma i wygłoszone konferencje. Jako metodę przyjęto analizę najważniejszych jego wypowiedzi na wspomniany temat i uporządkowanie ich według pozostawionego przez o. Maksymilian schematu książki. Kolejno więc zostały omówione relacje Maryi do Całej Trójcy Świętej oraz do poszczególnych Osób Boskich.

Z przeprowadzonych badań wyłoniła się teza, że podstawową relacją która łączyła Niepokalaną z poszczególnymi Osobami Trójcy Świętej była relacja miłości, a najważniejszą formą jej realizacji było posłuszeństwo i pełnienie przez Maryję woli Bożej.

Taka wizja budowania relacji z Bogiem (wzbogacona szczegółowymi wskazówkami zawartymi w poszczególnych częściach artykułu) mogą być przydatne także w XXI wieku w realizacji zadań, które stawia przed Kościołem papież Franciszek i XVI Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów.

La “contemplación para alcanzar amor” como fuente de inspiración de la mística de ojos abiertos en la obra de Benjamín González Buelta

2025-11-28T10:12:12+00:00

La contemplación para alcanzar amor de los Ejercicios Espirituales de San Ignacio de Loyola es la fuente de inspiración de la mística de ojos abiertos en la obra de Benjamín González Buelta. Los Ejercicios Espirituales, en la comprensión del autor, son la escuela de formación de un místico de ojos abiertos y lo adentran en el horizonte de ordenamiento de sus afectos y expansión de sus sentidos para ver a Dios en la realidad, y desde Su mirada implicarse en ella. La contemplación para alcanzar amor es el culmen de un proceso que se da en la experiencia del ser mirados, dejarnos mirar y desear mirar, para implicar el ser entero en el mirar de Dios, y trabajar con Él en un mundo que, para la mística de ojos abiertos, es su sacramento.

Profil hagiologiczny śp. ks. Ryszarda Bugajskiego (1962-2024) na podstawie jego Księgi kondolencyjnej – jako wizualizacja nauczania papieskiego na temat świętości

2025-11-28T10:12:09+00:00

Celem artykułu jest ukazanie, w jaki sposób teoretyczna wizja kapłańskiej świętości, oparta na nauczaniu Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka, znajduje urzeczywistnienie w konkretnych realiach duszpasterskich. Główne wątki koncentrują się na biblijnym rozumieniu świętości, chrystologicznym fundamencie posługi prezbitera, a także na praktycznych przejawach ewangelicznego radykalizmu i miłosierdzia w życiu kapłana. Badana kwestia obejmuje analizę świadectw dotyczących życia i posługi duszpasterskiej śp. ks. Ryszarda Bugajskiego, proboszcza parafii w Straszynie, którego duchowy profil odmalowują wpisy w Księdze kondolencyjnej. Przywołane relacje wiernych ukazują go jako kapłana całkowicie oddanego Bogu i ludziom, w pełni realizującego papieskie wytyczne odnośnie do świętości kapłańskiej. Wnioski wskazują, że przykład ks. Bugajskiego potwierdza spójność nauczania Kościoła z codzienną praktyką duszpasterską i może inspirować dalszą refleksję nad istotą prezbiteratu.

Quale sacrificio della messa? La contestazione di Martin Lutero

2025-11-28T10:12:08+00:00

Durante il periodo della Riforma, la dottrina eucaristica e la sua pratica cultuale furono oggetto di aspre controversie. Martin Lutero sviluppò una concezione dell'Ultima Cena che si allontanava dalla Chiesa, accusandola di imprigionare "il nostro tesoro più eccelso" nelle ristrettezze di una dottrina papista. Così, nella sua opera De captivitate babylonica Ecclesiae, parla della triplice prigionia in cui la tirannia romana (il Papato, regno di Babilonia) avrebbe rinchiuso il sacramento dell'Eucaristia, e da cui esso deve essere liberato: a) la negazione ai laici della comunione sotto le due specie; b) l'imposizione come dogma della dottrina tomistica della transustanziazione; c) il desiderio di aver fatto della Messa un sacrificio. Il presente articolo si propone di affrontare questa terza sottomissione. Un'analisi della posizione di Lutero sul carattere sacrificale permette di comprendere il successivo sviluppo della teologia sacramentale, che, a partire dal Concilio di Trento, ha dovuto ricercare una più profonda articolazione del legame tra l'offerta del Golgota e l'offerta sull'altare.

The Taming of Chance: Towards the Semantic Perspectives of Miracles

2025-11-28T10:12:07+00:00

This paper explores the understanding of miracles in light of contemporary scientific progress, which integrates chance into the rational framework of probability theory. The study highlights the shift from an ontological interpretation of miracles, defined as unique, supernatural interventions by the Divine that transcend natural laws, to a semantic perspective, in which miracles are events imbued with special meaning by their observers without requiring supernatural causation. Through a critical examination of the philosophical and theological traditions of Sts. Augustine and Thomas Aquinas, the paper demonstrates how the Thomistic ontological framework, rooted in an Aristotelian understanding of chance, encounters significant conceptual difficulties within the probabilistic paradigm of modern science. In contrast, the semantic interpretation of miracles aligns more coherently with scientific advancements, including insights from the Law of Large Numbers and Shannon's theory of entropy, thereby offering a revised perspective on the nature of miracles. This work highlights the potential for a productive dialogue between theology and science, demonstrating how theological concepts can evolve in response to scientific knowledge while preserving their relevance and coherence in contemporary discourse.

Wskrzeszenia dzieci w aktach kanonizacyjnych Doroty z Mątów w perspektywie teologicznej

2025-11-28T10:12:06+00:00

Artykuł nosi tytuł: Wskrzeszenia dzieci w aktach kanonizacyjnych Doroty z Mątów. Perspektywa teologiczna. Schemat opracowana jest następujący. W punkcie pierwszym omówiono skomplikowane dzieje i kompozycję wydania źródłowego akt kanonizacyjnych R. Stachnika (1978). W punkcie drugim zwrócono uwagę na znaczenie akt jako źródła informacji o charakterze teologicznym. W ostatnim, trzecim punkcie poddano analizie zawarte w 26 opisów przywrócenia do życia dzieci. Według komisji kościelnej zostały one uznane za cuda dokonane za wstawiennictwem Doroty. Szczególną uwagę zwrócono na znaczenie teologiczne wskrzeszeń. Cuda ożywienia dzieci uzupełniają obraz Doroty jako lokalnej świętej i symbolicznej Matki Prus. Była ona bowiem nie tylko mistyczką, ale także żoną i matką. Cuda wskrzeszeń wiążą się z działaniem Boga oraz powołaniem prorockim Doroty.

Wychowanie dzieci do świętości w judaizmie: przykazanie i absolutne oddanie

2025-11-28T10:12:05+00:00

Niniejszy artykuł omawia wyjątkowość edukacji dzieci do świętości w judaizmie. Pierwsza część artykułu analizuje obowiązek edukacji dzieci i jego znaczenie w judaizmie, zarówno rodzicielski, jak i wspólnotowy. Druga i główna część artykułu analizuje zasady edukacji dla świętości w judaizmie, koncentrując się na wielu aspektach, takich jak: znaczenie domu i rodziny; relacja między domem a szkołą; znaczenie edukacji indywidualnej; motywy dyscypliny, świętości i moralności we wczesnej edukacji; destrukcyjny wpływ gniewu i równowaga między autorytaryzmem a czułością w edukacji; znaczenie dawania osobistego przykładu; oraz absolutne poświęcenie się edukacji i studiowaniu Tory w judaizmie. Autor analizuje różne źródła biblijne i rabiniczne od okresu talmudycznego do czasów współczesnych. Znaczna część tej literatury została przetłumaczona z języka hebrajskiego i aramejskiego.

Samuel Heard of God: the Family Adventures of Elkanah and Hannah

2025-11-28T10:12:04+00:00

The family struggles of Elkanah and Hannah offer new perspectives on dealing with the increasingly common issue of infertility. This paper employs critical analysis to uncover the historical and geographical context of the biblical event of Samuel’s birth. Through hermeneutical analysis, it examines other biblical texts addressing infertility, questioning whether medicine truly fulfils the desire for a child. Additionally, a philological approach is employed to examine the meanings of place names and personal names, underscoring the symbolic significance of these events. The aim of this paper is to present the biblical example of confronting infertility, focusing on the story of Hannah and Samuel, while briefly comparing it with the infertility of Sarah and Rachel. The hypothesis states: Absolute trust in God and the dedication of one’s entire life to Him give meaning to every form of family struggle. Given the first divine commandment, “Be fruitful and multiply”, the question arises as to why God allows such struggles in the first place. Furthermore, it appears that a child is a reward for fulfilling a vow and that women have a diminished role in the reproductive process. Hannah’s story marks a shift in both the ancient and contemporary cultural and religious understanding of motherhood.

Jesus, the Eternal Child: The Veneration of the Infant Jesus as an Introduction to the Central Mystery of Christianity

2025-11-28T10:12:18+00:00

The article titled “Jesus as the Eternal Child: The Veneration of the Infant Jesus as an Introduction to the Central Mystery of Christianity” examines the theological and liturgical significance of the veneration of the Infant Jesus, focusing on its role in understanding the essence of Christian faith. It explores biblical and apocryphal narratives, liturgical celebrations, and the popular devotion associated with specific representations and places of worship of the Infant Jesus, such as Pražské Jezulátko and Santo Niño de Cebú. The study emphasizes the theological depth of the devotion, presenting it as a pathway to comprehending both the Trinitarian Father-Son relationship and the divine childhood shared with every Christian.

The authors propose the thesis that the veneration of the Infant Jesus is not merely a devotional practice but a profound theological key to understanding the Incarnation and the relational essence of Christianity. The devotion, rooted in the mystery of Jesus' eternal childhood, draws believers into a filial relationship with God the Father.

The aim of this study is to highlight the spiritual and theological richness of the veneration of the Infant Jesus, demonstrating its centrality in the Christian mystery of salvation and its implications for liturgy, theology, and popular devotion. The article bridges the dimensions of Trinitarian theology and soteriology, emphasizing their cosmic and universal scope.

The research employs scientific methods of theological analysis, including textual and comparative studies of biblical, apocryphal, and liturgical sources, as well as historical and iconographic analysis of representations and traditions associated with the Infant Jesus. By integrating these approaches, the article presents a comprehensive reflection on the transformative power of the divine childhood for individuals and the Church as a whole.

Prevention of Children's Addiction to Computer Games in the Program Assumptions and in Selected Polish Textbooks for Teaching Religion

2025-11-28T10:12:03+00:00

The problem of addiction to computer games affects an increasing number of children. Religious education, with its unique perspective, can play a key role in preventing this phenomenon, as it conveys universal values that can serve as a counterbalance to the virtual world of games. The article presents content regarding the prevention of children’s addiction to computer games contained in documents on programming religious education in Polish schools and in methodological textbooks published by the “Jedność” Publishing House in Kielce, the “Święty Wojciech” Publishing House in Poznań and the Publishing House “Wydawnictwo Katechetyczne” in Warsaw. It then presents conclusions and postulates regarding the indicated content.

Retrospektywna ocena postaw własnych rodziców przez członków wspólnoty Domowego Kościoła

2025-11-28T10:12:17+00:00

Artykuł prezentuje wyniki empirycznej weryfikacji hipotezy, wedle której małżonkowie należący do wspólnoty Domowego Kościoła (DK) pozytywniej oceniają postawy rodzicielskie swoich rodziców, niż małżonkowie nie należący do żadnej wspólnoty religijnej.

Badania przeprowadzone w oparciu o Kwestionariusz Retrospektywnej Oceny Postaw Rodziców, autorstwa M. Plopy, zanegowały tę hipotezę i pokazały, że członkowie wspólnoty DK oceniają postawy swoich rodziców jako mniej prawidłowe. W ich opinii, w dzieciństwie, doświadczyli oni mniej akceptacji i autonomii od obojga rodziców, wyższych wymagań ze strony ojców, mniejszej konsekwencji od obojga rodziców zdaniem żon i większej ochrony zdaniem mężów. Taka ocena interakcji z rodzicami zdaje się mieć swoje źródło w braku satysfakcji ze związku ich rodziców, „cieplejszej” oceny postaw matek przez żony i mężów oraz postaw ojców przez mężów. Nie jest jednak wykluczone, iż rezultaty te zależą także od osobowości i/lub przynależność do wspólnoty Domowego Kościoła, której operacjonalizacją jest religijności członków DK. Hipotezy te domagają się dalszych eksploracji.

Parental Responsibility for Media Education of Children: Trends and Directions in the Pastoral Reflection of the Church’s Magisterium

2025-11-28T10:12:20+00:00

The article analyzes the Catholic Church's teaching on media education, with particular emphasis on the responsibility of parents to prepare children and youth for conscious and critical media use. The goal of the study is to systematize this teaching, identify dominant trends, and highlight existing research gaps.

The study employs the method of analyzing official Church statements, as found in publicly available documents, including encyclicals, exhortations, and papal messages. The authors compiled a database of official Church statements. The research procedure involved the selection of 104 excerpts from the Magisterium's statements, followed by their categorization based on tone (positive, negative, neutral) and type (calls to action, descriptive statements).

The findings indicate that the emphases in the discussed Church teaching are unevenly distributed. The most frequent themes include calling parents to screen media content, foster critical thinking in children, and collaborate with secular institutions to promote responsible media use. The Pope who placed the greatest emphasis on parents' roles in children's media education was John Paul II.

This study provides scientific value by systematically presenting the Church’s documents on media education in the context of parental responsibility and highlights the need for further interdisciplinary research combining media theology, family studies, and media studies.

„Kompleks matki” w życiu i twórczości Łesi Ukrainki i Mariny Cwietajewej (próba porównawczej analizy typologicznej)

2025-11-28T10:12:02+00:00

W artykule podjęto próbę analizy porównawczo-typologicznej różnych przejawów „kompleksu matki” w procesie kształtowania się osobowości Łesi Ukrainki i Mariny Cwietajewej, a także jego wpływu na niektóre aspekty ich twórczości literackiej. Matki obu pisarek odegrały w ich losach rolę ambiwalentną, zaś w charakterze przeżywania „kompleksu matki” przez każdą z nich, można zaobserwować pewne podobieństwa. I chociaż obie kochały swoje utalentowane matki i zachwycały się nimi, co zostało odzwierciedlone w młodzieńczej liryce poetek, osobisty wpływ Olhi Kosacz-Drahomanowej i Marii Cwietajewej-Mejn na własne córki miał również swoją ciemną stronę.

Działalność papieża Benedykta XVI na rzecz ochrony małoletnich i osób skrzywdzonych oraz jego reakcja na ujawnienie nowych przypadków wykorzystania seksualnego w wybranych krajach w latach 2005-2013. Analiza historyczno-prawna

2025-11-28T10:12:01+00:00

Papież Benedykt XVI, którego pontyfikat trwał w latach 2005-2013, zapewniał ochronę i bezpieczeństwo osób małoletnich i bezradnych w Kościele katolickim. Celem opracowania jest ukazanie działalności papieża Benedykta XVI w obszarze ochrony małoletnich. Realizacja tego celu została oparta na analizie wypowiedzi źródłowych, aby zaprezentować jakość i zakres ochrony, której domagał się papież. Przedmiotem analizy były dokumenty papieskie, homilie, przemówienia, a także akty prawne wydane przez poszczególne dykasterie Kurii Rzymskiej. Powyższe dokumenty stanowiły reakcję na przestępstwa popełnione na małoletnich przez duchownych, w okresie 2005-2013 w wybranych krajach europejskich. W opracowaniu źródeł wykorzystano metodę: dogmatyczno-prawną, historyczno-prawną, filologiczną oraz analityczną. Metody historyczno-prawna oraz dogmatyczno-prawna wykorzystano podczas prezentacji materiałów źródłowych oraz różnych przedziałów czasowych, natomiast metody filologiczna i analityczna podczas ukazywania skali problemów, reakcji papieża oraz schematów prawnych. Badania doprowadziły do wielu wniosków, zostały one umieszczone w zakończeniu artykułu.

Ochrona godności dziecka w znowelizowanym kanonicznym prawie karnym

2025-11-28T10:12:21+00:00

Reforma kanonicznego prawa karnego wprowadziła wiele istotnych zmian, m.in. zakwalifikowanie czynów pedofilskich jako przestępstw przeciwko godności osoby. Po promulgacji KPK/1983 uwaga w tej materii skupiała się na duchownym, który, popełniając przestępstwo na szkodę dziecka, naruszył zobowiązanie dyscyplinarne. Tymczasem dzięki godności możliwy jest optymalny rozwój dziecka, a jej pomniejszenie na skutek przemocy seksualnej jest ciężkim przestępstwem przeciwko osobie. Nowelizacja Księgi VI uwzględniła tę prawdę, przekładając ją na konkretne przepisy. Autor analizuje ochronę godności dziecka w kanonicznym prawie karnym, jej zakres, jak również godność dziecka jako wartość ontyczną na tle przepisów prawnokarnych. Dziecko nie jest zdolne w pełni ochronić siebie. Szczególna odpowiedzialność spoczywa więc na wspólnocie Kościoła, w szczególności na przełożonych tworzących ustawy i wcielających je w życie.

Normy kanoniczne i liturgiczne jako wyraz przesłania teologicznego na przykładzie kanonów 11 KPK z 1983 oraz 12 KPK z 1917 roku

2025-11-28T10:12:20+00:00

Celem niniejszej pracy jest próba pokazania, jak założenia teologiczne wpłynęły na kształtowanie normy prawnej kanonów 11 Kodeksu z 1983 roku oraz kanonu 12 Kodeksu Pio-Benedyktyńskiego. Równolegle analizy były prowadzone w zakresie ustalenia, jak norma prawna tych kanonów pośrednio realizowana była w obrębie liturgii Kościoła w obrzędach przyjmowania do katolickiej wspólnoty. Analizy podzielono na trzy części. Najpierw wydobyto normę prawną z dwóch przywołanych kanonów. Następnie pokazano ich teologiczne podłoże. W części trzeciej ukazano przełożenie tych norm na liturgię Kościoła. W świetle przeprowadzonych analiz należy stwierdzić zauważalny stopień zależności pomiędzy rozumieniem chrztu udzielanego przez niekatolików jako włączający lub nie do Kościoła katolickiego a treścią analizowanych kanonów 11 Kodeksu z 1983 oraz 12 Kodeksu z 1917 roku.

Polska racja stanu a nominacja niemieckiego duchownego ks. Juliusza Dindera na arcybiskupa gnieźnieńskiego i poznańskiego

2025-11-28T10:12:16+00:00

Po rezygnacji Mieczysława Ledóchowskiego z urzędu arcybiskupa gnieźnieńskiego i poznańskiego rozpoczęto procedurę wyboru jego następcy. Na tradycyjnie polskiej stolicy arcybiskupiej, złączonej historycznie z tytułem Prymasa Polski, zasiadali dotychczas reprezentanci tego narodu wywodzący się najczęściej z rodów ziemiańskich. Nominacja niemieckiego duchownego ks. Juliusza Dindera na ordynariusza w Gnieźnie i Poznaniu, którą ogłoszono pod koniec stycznia 1886 r., spotkała się z niezadowoleniem i niedowierzaniem na historycznie polskich obszarach. Opinie te, wyrażane na łamach prasy, polaryzowały polskie społeczeństwo. Artykuł bazuje na analizie szerokiej gamy artykułów prasowych, w których podejmowano tematykę nominacji nowego arcybiskupa. Zebrane opinie pozwoliły nakreślić reakcję narodu polskiego na wybór niemieckiego pasterza, a także działania Stolicy Apostolskiej dotyczące kreowania polityki kościelnej w Prusach za czasów Bismarcka.