Kortowski Przegląd Prawniczy

Niekonstytucyjne ograniczenie wolności działalności gospodarczej podczas epidemii COVID-19

Julia Atłaska — Mon, 29 Apr 2024 00:00:00 +0000

Stan epidemii wymusza wprowadzenie pewnych ograniczeń, mających na celu zmniejszenie rozprzestrzeniania się choroby. W Polsce w trakcie stanu epidemii COVID-19 nałożono pewne ograniczenia, które miały takowy cel. Ograniczono między innymi wolność działalności gospodarczej, która jest prawem zagwarantowanym konstytucyjnie. Przy analizie wprowadzenia tegoż ograniczenia istotny jest art. 22 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Stanowią one, że ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Nie mogą również naruszać istoty wolności oraz praw. Należy zatem przeanalizować akt prawny, którym dokonano ingerencji w wolność działalności gospodarczej w czasie epidemii COVID-19 oraz pojęcie ważnego interesu publicznego. Legalność tego ograniczenia jest istotnym tematem, ponieważ sposób, w jaki zostało to wykonane, narusza istotę prawa.

Zakaz publikacji sondaży przedwyborczych w polskim prawie wyborczym

Maciej Barmosz — Mon, 29 Apr 2024 00:00:00 +0000

W artykule dokonano charakterystyki instytucji zakazu publikacji sondaży przedwyborczych istniejącej w polskim prawie wyborczym. Poruszana problematyka jest zagadnieniem interdyscyplinarnym, gdyż stanowi przedmiot badań naukowych z zakresu nauk prawnych, ale także socjologicznych i politologicznych. Prezentowane w artykule rozważania ograniczone zostały do uwag odnoszących się do zakresu nauk prawnych. Celem opracowania jest przede wszystkim przedstawienie głównych założeń, celów aktualnie obowiązujących regulacji prawnych w zakresie instytucji zakazu publikacji sondaży przedwyborczych, etapów jej rozwoju w polskim prawie wyborczym, a także przedstawienie poglądów doktryny prawniczej w tym zakresie oraz wskazanie przykładu łamania obowiązującego zakazu, jakim jest „bazarek wyborczy”. Instytucja zakazu publikacji sondaży przedwyborczych została wprowadzona do systemu polskiego prawa wyborczego w 1991 r. W ciągu przeszło 30 lat obowiązywania znacząco ewoluowała. W przeszłości zakaz obejmował od 7 do 12 dni poprzedzających dzień wyborów. Obecnie, na podstawie art. 115 Kodeksu wyborczego, okres ten wynosi 24 godzin poprzedzające dzień głosowania do jego zakończenia.

Czy mamy Senat na miarę naszych czasów? Oczekiwania wobec roli ustrojowej Senatu RP a realia jego funkcjonowania

Marcin Dziadkiewicz, Bartosz Fiłoc — Mon, 29 Apr 2024 00:00:00 +0000

Senat jako druga izba parlamentu od stuleci stanowi istotny element polskiego ustroju. W wielu krajach europejskich dwuizbowy parlament jest przyjętym standardem prawnym istniejącym po dziś dzień. Także w Polsce, po blisko 40-letniej nieobecności spowodowanej zmianą ustroju, w 1989 r. Senat ponownie pojawił się w rzeczywistości ustrojowej. Temat istnienia i funkcji Senatu jest obecny w dyskursie publicznym od lat, budząc liczne spory. Celem niniejszej pracy jest odpowiedź na pytanie, jaką rolę pełni Senat oraz czy powinna ona być analogiczna do tej, jaką wyznaczono mu podczas transformacji ustrojowej. Autorzy przeanalizowali wypowiedzi polityków sprawujących różne funkcje w ciągu ostatnich 30 lat, a także przywołali przykłady z praktyki funkcjonowania Senatu. Dodatkowo zostały zaprezentowane wypowiedzi przedstawicieli doktryny oceniające funkcjonowanie izby wyższej oraz zasadność utrzymania dwuizbowości w polskim parlamencie. Powyższe pozwoliło na porównanie oczekiwań osób obecnych przy ponownym wprowadzeniu tego konstytucyjnego organu do systemu prawnego w latach 90. z rzeczywistą rolą odgrywaną przez Senat współcześnie. Autorzy przedstawili argumenty za i przeciw dotyczące celowości utrzymania drugiej izby parlamentu. We wnioskach stwierdzono, że zakres kompetencji oraz pozycja ustrojowa Senatu w dużej mierze są zmienne w czasie i są pochodną sytuacji politycznej. Senat może stanowić przeciwwagę dla pozostałych organów władzy, ale w praktyce nie jest kluczowym elementem systemu.

Wpływ pozycji ustrojowej i kompetencji Prezydenta RP na prawidłowe funkcjonowanie systemu parlamentarno-gabinetowego w demokracji nieskonsolidowanej – uwagi de lege ferenda

Wojciech Gąsiewicz — Mon, 29 Apr 2024 00:00:00 +0000

Celem pracy jest dyskusja nad trafnością ukształtowania ustrojowej pozycji oraz kompetencji Prezydenta RP, szczególnie w odniesieniu do krótkiej praktyki systemu demokratycznego kształtowanego przez obecną Konstytucję RP. Zdaniem autora obecny sposób ukształtowania w Polsce systemu parlamentarno-gabinetowego oraz kompetencji Prezydenta RP okazał się być niepasujący do politycznej rzeczywistości, w której Polska znalazła się po roku 1997. Autor przyjmuje, że obecna pozycja ustrojowa Prezydenta RP, która może zostać określona jako dotkliwie korygująca względem parlamentu i rządu, jest niedostosowana do realiów demokracji nieskonsolidowanej. Dalsze rozważania prowadzą do wniosku, że na gruncie obecnych rozwiązań ustrojowych konsolidacja demokracji w Polsce w najlepszym wypadku postępować będzie powoli, w najgorszym zaś może nie nastąpić. Zarysowując postulaty niezbędnych
zmian, autor wskazuje, że w krajach obciążonych bagażem trudnej, autorytarnej historii mechanizmy kontroli i równowagi muszą zostać wyważone dużo dokładniej, niż czyni to obecna Konstytucja RP. Systemowe obdarzenie mniejszej liczby organów państwowych szerszym wachlarzem kompetencji, przy jednoczesnym zastosowaniu precyzyjnego systemu wzajemnych zależności
kooperacyjnych, może docelowo prowadzić do wykształcenia wśród klasy politycznej postaw kompromisowych, jak i uzyskania większej odpowiedzialności wśród wyborców

Realizacja zasad wyborczych podczas wyborów parlamentarnych i referendum ogólnokrajowego w Polsce z 15 października 2023 r.

Krystian Kurkowski — Mon, 29 Apr 2024 00:00:00 +0000

Dnia 15 października 2023 r. odbyły się w Polsce wybory parlamentarne, które połączono z głosowaniem w referendum ogólnokrajowym. Niniejsze przedsięwzięcie wzbudziło liczne głosy krytyczne, które odnosiły się do naruszenia zasad wyborczych unormowanych w ustawie zasadniczej. Celem artykułu jest przeanalizowanie, czy ostatnie wybory połączone z głosowaniem w referendum ogólnokrajowym realizowały zasady wyborcze przewidziane przez prawo, a konkretnie akt prawny o najwyższej mocy prawnej – Konstytucji RP. Przeprowadzona analiza prowadzi do wniosku, iż wybory parlamentarne, które zostały przeprowadzone łącznie z referendum ogólnokrajowym, nie spełniły w pełni zasad wyborczych uregulowanych w ustawie zasadniczej. Mianowicie doszło do naruszenia zasady równości w jej aspekcie materialnym. Egzemplifikację tego stanowi dysproporcja w zakresie liczby wybieganych deputowanych w stosunku do liczny osób uprawnionych do głosowania. Ponadto wybory nie były równe z zakresie, w jakim zasada ta odnosi się do równości szans podczas prowadzenia kampanii wyborczej. Ostatnie wybory nie urzeczywistniały także w pełni zasady tajności. Odmowa pobrania karty referendalnej wyraźnie stawiała wyborcę po jednej ze stron sceny politycznej.

Pozycja prawna dyrektora szkoły publicznej – postępowanie konkursowe oraz zakres zadań i kompetencji

Mikołaj Mirecki — Mon, 29 Apr 2024 00:00:00 +0000

Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa; kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji RP, a także wskazaniami zawartymi w Powszechnej deklaracji praw człowieka, Międzynarodowym pakcie praw obywatelskich i politycznych oraz Konwencji o prawach dziecka. Ze względu na ogromną wartość powyższych założeń polskiej oświaty, każdą szkołą publiczną kierować powinien kompetentny, ambitny, autonomiczny, odpowiedzialny, kreatywny, a także świadomy swoich praw i obowiązków dyrektor. Jego obecność w szkole rozpoczyna się od wygrania konkursu na to stanowisko, który jest w pełni sformalizowaną procedurą prawną przewidzianą w prawie oświatowym. Autor wskazuje na istotę tego postępowania, jego charakter oraz schemat. Opisuje zadania dyrektora szkoły i przedstawia różnorakie stany faktyczne dotyczące prezentowanej materii oraz popiera je bogatym orzecznictwem sądów administracyjnych.

Status i rola komisarza wyborczego w świetle ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy

Klaudia Modrzejewska — Mon, 29 Apr 2024 00:00:00 +0000

Problematyka wyborów stanowi podstawowy element w analizach konstytucyjnych, a także politologicznych. Konsekwencją demokratycznych wyborów jest wybranie władzy ustawodawczej i wykonawczej, co ma ogromne znaczenie w państwie prawa. To właśnie wybory mają decydujący wpływ na istotę państwa demokratycznego. Niezwykle ważnym elementem systemu wyborczego jest funkcja komisarza wyborczego. Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie instytucji komisarza wyborczego. Jest to pełnomocnik Państwowej Komisji Wyborczej, wyznaczony na obszar województwa lub jego część. Komisarz wyborczy zostaje powołany na okres 5 lat przez Państwową Komisję Wyborczą na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych. W zakresie wykonywanych zadań przysługuje mu status funkcjonariusza publicznego. Taka osoba musi mieć wyższe wykształcenie prawnicze oraz udzielić rękojmi należytego pełnienia funkcji. Bezsprzecznie komisarz wyborczy realizuje szereg prawnie doniosłych obowiązków. Przede wszystkim sprawuje nadzór nad przestrzeganiem prawa wyborczego. O znaczeniu tej instytucji świadczy to, że zadania są nadawane ustawą. Można ją określić mianem nieodłącznej w całym systemie wyborczym.

System wyborczy Polski w wyborach do Sejmu i Senatu. Kodeks wyborczy, praktyka, postulaty de lege ferenda

Robert Nowecki — Mon, 29 Apr 2024 00:00:00 +0000

Konstytucja RP z 1997 r. ustanowiła w Polsce system 460-poselskiego Sejmu i 100-senatorskiego Senatu. System ten miał opierać się na
proporcjonalnym rozdziale mandatów poselskich, który miał zagwarantować reprezentacje wszystkich regionów i jednocześnie możliwość stworzenia stabilnych rządów na podstawie układu parlamentu. Niniejsza praca podda analizie obowiązujące obecnie przepisy oraz zestawi je z propozycjami, które będą miały na celu usprawnienie i polepszenie wyborów polskiego społeczeństwa. Praca odniesie się do liczby ogólnych mandatów (nawiązując do obecnych przepisów konstytucji), iczebności mandatowej okręgów wyborczych, ordynacji podziału mandatów, a także systemu głosowania. Szczególna uwaga zostanie poświęcona regionalizmowi i przedstawi unikalny dla Polski nowy system głosowania. tzw. DRV (ang. Double Regional Vote). Poruszona zostanie także kwestia progów wyborczych i powyborczego łączenia list w celu lepszej reprezentacji poglądów w parlamencie. Wnioski wskażą na potrzebę reformy polskie systemu wyborczego i jednoznacznie potwierdzą pozytywny wpływ wprowadzenia tych postulatów na proporcjonalną reprezentację partii i poglądów w parlamencie.

Wybory parlamentarne 2023 w Polsce wobec wniosku Państwowej Komisji Wyborczej z października 2022 r. i przemian demograficznych

Igor Rapicki — Mon, 29 Apr 2024 00:00:00 +0000

Celem pracy jest przedstawienie metody przydziału mandatów parlamentarnych w III Rzeczpospolitej Polskiej i mechanizmu jego rewizji, proponowanych przez Państwową Komisję Wyborczą we wniosku z 2022 r. dotyczącym zmian ze względów na przemiany demograficzne pomiędzy okręgami wyborczymi. Podstawowym materiałem, na którym oparta jest jej treść merytoryczna, są zapisy ustaw z zakresu prawa wyborczego oraz badania nad demografią obrazujące przemiany populacyjne na terytorium państwa polskiego.

Problematyka podstaw normatywnych oraz porządku obrad pierwszego posiedzenia Sejmu RP

Jakub Sychowiec — Mon, 29 Apr 2024 00:00:00 +0000

Pierwsze posiedzenie Sejmu RP jest znaczącym wydarzeniem politycznym oraz ustrojowym. Jego szczególny charakter przejawia się w wielu płaszczyznach. Celem artykułu jest zaprezentowanie czytelnikom dwóch podstawowych zagadnień związanych inauguracyjnym posiedzeniem izby niższej polskiego parlamentu. Pierwsze z nich dotyczy źródeł prawa, na których opiera się pierwsze posiedzenie Sejmu. W tym zakresie zanalizowana zostanie także rola zwyczaju oraz praktyki parlamentarnej, które, mimo ich nienormatywnego charakteru, mają istotny wpływ na omawianą problematykę. Drugie zagadnienie ma związek z czynnościami, które muszą zostać podjęte przez Sejm w czasie pierwszego posiedzenia. Przeprowadzona analiza prowadzi do sformułowania następujących wniosków: katalog źródeł prawa, na których oparte jest pierwsze posiedzenie Sejmu ma charakter złożony, a w jego skład wchodzi Konstytucja RP, ustawy oraz regulamin Sejmu. W kontekście drugiego zagadnienia trzeba wskazać, że izba niższa zobowiązana jest przepisami prawa do tego, aby w toku pierwszego posiedzenia przeprowadzone zostało ślubowanie poselskie, nastąpiła elekcja władz Sejmu, złożona została przez Prezesa Rady ministrów dymisja Rady Ministrów oraz by dokonano wyboru dwóch zastępców przewodniczącego i członków Trybunału Stanu.