Przegląd Psychologiczny

Wprowadzenie

2024-12-13T08:06:43+00:00

Abstrakt

Zdolności językowe a myślenie u dzieci w wieku 6–10 lat. Raport z badań

2024-12-29T19:34:45+00:00

Cel: Język i myślenie odgrywają kluczową rolę w interakcjach międzyludzkich. Ich jakość ulega pogorszeniu w miarę zastępowania rozmów przez technologię (Sage, 2020). To zaś rodzi problemy w zakresie komunikacji i budowania więzi, obniża efektywność pracy oraz przyczynia się do spadku standardów osobistych i zawodowych. Celem prezentowanych badań było ustalenie, jak kształtują się umiejętności myślenia i ekspresji językowej u dzieci w wieku szkolnym w regionie East Midlands w Anglii, oraz sprawdzenie, czy po roku nauki nastąpiła poprawa tych zdolności.

Metoda: W badaniu wzięło udział 102 dzieci w wieku 6–10 lat, które wykonały cztery zadania: dwa obrazkowe i dwa polegające na opowiadaniu historyjek. Tak zorganizowana konstrukcja badania miała na celu pobudzenie myślenia i ekspresji językowej oraz wywołanie narracji odzwierciedlających generowanie pomysłów w odpowiedzi na bodźce wzrokowe i słuchowe. Badania przeprowadzono w dwóch etapach: po raz pierwszy grupę dzieci zbadano w 2022 roku, badanie powtórzono w 2023 roku. Do oceny istotności różnic wykorzystano statystykę t dla prób zależnych.

Wyniki: Stwierdzono istotne różnice wskazujące na poprawę w zakresie umiejętności narracyjnych dzięki wprowadzeniu zajęć związanych z opowiadaniem historii. Natomiast umiejętności językowe i myślenie pozostały na stabilnym, ale niskim poziomie.

Wnioski: W zakresie zdolności myślenia i ekspresji językowej nie stwierdzono istotnych różnic między średnimi uzyskanymi w powtórzonych pomiarach. Po roku pracy z uczniami poziom ich wyobraźni i giętkości myślenia nie uległ poprawie. Zdolności te są kluczowe dla rozwijania kreatywnego myślenia i wyobraźni, a w konsekwencji także dla ogólnego rozwoju i sukcesu jednostki. Odnotowano jednak poprawę kompetencji narracyjnych uczniów, co stanowi ważny element rozwijania społecznych interakcji.

Klucz Bremera: opracowanie i walidacja wrażliwego na potrzeby dzieci testu kompetencji językowych dla nauczycieli

2024-12-29T19:34:43+00:00

Cel: Język jest potężnym narzędziem w rękach nauczycieli, ale nie jest neutralny – niesie za sobą niuanse, które wykraczają poza dosłowność. Te niuanse naładowane emocjami i ocenami, wywierają skumulowany wpływ na wewnętrzny świat dzieci, dlatego w zawodzie nauczyciela, oprócz wrażliwości na potrzeby uczniów, niezbędne są wysokie kompetencje językowe.

Metoda: W celu podniesienia kompetencji językowych przyszłych pedagogów, w ramach badań doktoranckich na Uniwersytecie w Bremie w Niemczech, opracowano i zweryfikowano Test oceny sytuacyjnej. Pozycje testowe oraz opcje odpowiedzi przygotował zespół trzech czynnych nauczycieli, kierowany przez doktoranta i wspierany przez dwóch profesorów uniwersyteckich z doświadczeniem w tej dziedzinie, zgodnie z ustalonymi praktykami rozwoju testów.

Wyniki: W testach pilotażowych wzięło udział 47 nauczycieli z różnych szkół publicznych oraz 55 studentów z trzech uczelni. Po iteracyjnych usprawnieniach test sfinalizowano w formie 13 pozycji, wykazując silną spójność wewnętrzną, co potwierdza obliczona wartość ⍵ = 0,81. Test i jego użyteczność zostały pozytywnie ocenione przez uczestników.

Konkluzja: W badaniu stwierdzono, że narzędzie to może być wykorzystywane w różnych dziedzinach edukacji oraz w programach szkolenia nauczycieli w celu poprawy praktyk i wyników edukacyjnych.

Profile wypalenia szkolnego wśród polskich adolescentów i ich powiązania z jakością więzi rodzinnych

2024-12-29T19:34:41+00:00

Cel: Środowisko rodzinne jest powszechnie uznawane za ważny czynnik chroniący przed syndromem wypalenia szkolnego, choć dotyczy on głównie młodszych uczniów. Jednocześnie związek między doświadczaniem wypalenia nauką i charakterystykami rodziny jest stosunkowo rzadko przedmiotem analiz, zwłaszcza w grupie uczniów znajdujących się na etapie adolescencji późnej. Aby lepiej zrozumieć wzorce wypalenia nauką wśród polskiej młodzieży, w niniejszym badaniu zastosowano podejście skoncentrowane na osobie poprzez przeprowadzenie analizy profili latentnych na wskaźnikach tego syndromu. Dodatkowo w artykule starano się ustalić, czy więzi rodzinne razem z cechami demograficznymi (płeć, wiek) pozwalają na predykcję przynależności do profili wypalenia szkolnego.

Metoda: W badaniu wzięło udział 964 uczniów szkół średnich (średni wiek osób badanych=18,18 lat, SD=0,48; 65% dziewcząt), którzy odpowiedzieli na pytania ze Skali wypalenia nauką szkolną (SSBS)oraz oszacowali na 1-itemowej skali jakość więzi rodzinnych.

Wyniki: Bazując na statystyce analizy profili latentnych, wyłoniono pięć odrębnych wzorców doświadczania wypalenia szkolnego przez młodzież –profil z wysokim nasileniem wszystkich objawów wypalenia szkolnego: Młodzież niezainteresowana nauką (9,4% całej próby badanych), trzy profile z umiarkowanym poziomem tego syndromu, tj. Zmęczeni nauką szkolną, Zmagający się z obowiązkami szkolnymi, Niekompetentni. W ostatnim profilu znaleźli się uczniowie, którzy uzyskali niski poziom ogólnego wypalenia szkolnego oraz średnie wyniki w niektórych jego wskaźnikach: Przemęczeni zajęciami edukacyjnymi. Adolescenci z wyłonionych profili wypalenia istotnie różnią się w zakresie jakości więzi rodzinnych, wieku i płci. Ogólny poziom wypalenia nauką w całej próbie był głównie wyjaśniany przez interakcję między jakością więzi rodzinnych a wiekiem i płcią osób badanych. Analizy wykazały, że dodatni związek między płcią lub wiekiem a wypaleniem szkolnym był silniejszy w przypadku mniej pozytywnych więzi rodzinnych. Wypalenie szkolne częściej było doświadczane w grupie dziewcząt i starszych nastolatków z rodzin, w których jakość więzi była oceniana negatywnie. Dodatkowe analizy przeprowadzone oddzielnie dla każdego profilu ujawniły istotność interakcji między płcią a więziami rodzinnymi w profilach z najwyższymi wynikami w SSBS (Profil 2,4).

Konkluzje: Badanie potwierdziło, że wychowywanie się w niekorzystnym środowisku rodzinnym jest czynnikiem ryzyka wypalenia szkolnego. Negatywny efekt słabych jakości więzi rodzinnych na rozwój syndromu wyczerpania sił uczniów jest najsilniej odczuwany przez dziewczęta. Nasze ustalenia uzupełniają braki w literaturze dotyczącej wypalenia nauką, wskazując na konieczność oddziaływań profilaktycznych obejmujących zarówno środowisko szkolne, jak i rodzinne adolescentów.

Związek phubbingu z samooceną w kontekście postrzeganych zachowań phubberskich rodziców

2024-12-29T19:34:51+00:00

Cel: Pojęcie phubbing można opisać jako zjawisko, polegające na tym, że osoba patrzy w swój telefon komórkowy i korzysta z niego podczas rozmowy z innymi osobami, unikając tym samym komunikacji interpersonalnej (Karadağ i in., 2015). Celem podjętego badania było sprawdzenie, czy phubbing stosowany przez rodziców koreluje ze stosowaniem phubbingu u ich dorosłych dzieci, czy phubbing u rodziców jest skorelowany z samooceną dzieci (w wieku dorosłym) oraz czy samoocena dzieci (w wieku dorosłym) jest skorelowana z poziomem stosowanego przez nich phubbingu.

Metoda: Uczestnikami badania było 107 osób z Polski. Autorzy zastosowali Skalę samooceny Rosenberga (Rosenberg Self-Esteem Scale – SES), Ogólną skalę phubbingu (Generic Scale of Phubbing – GSP), a także pytania własne umożliwiające weryfikację poziomu phubbingu stosowanego przez rodziców badanych.

Rezultaty: Wyniki wykazały dodatnią korelację (r = 0,37; p < 0,001) między phubbingiem rodziców oraz phubbingiem dzieci, a także między samooceną dzieci a phubbingiem stosowanym przez rodziców (r = 0,37; p < 0,001) oraz pomiędzy phubbingiem dzieci a ich samooceną (r = 0,46; p < 0,001).

Konkluzja: Badanie potwierdza modelującą rolę phubbingu rodziców dla natężenia phubingu dzieci, ale jednocześnie nie wykazuje negatywnej roli dla samooceny dzieci. Co więcej, dodatnia korelacja między phubbingiem dzieci a ich samooceną jest sprzeczna z wcześniejszymi wynikami. Phubbing dzieci częściowo pośredniczy w związku między phubbingiem rodziców a swoją samooceną, co wymaga dalszych badań w celu pełniejszego zrozumienia tego mechanizmu.

Wyznaczniki interpretacji szkolnych sytuacji trudnych młodzieży z lekką niepełnosprawnością intelektualną – w świetle studium przypadku

2024-12-29T19:34:49+00:00

Cel: Efektywne radzenie sobie w szkolnych sytuacjach trudnych z rówieśnikami wymaga adekwatnego wglądu społecznego. Ograniczone możliwości przetwarzania informacji przez osoby z LNI (lekką niepełnosprawnością intelektualną) mogą osłabiać proces atrybucji przyczynowej szczególnie w kontekście sytuacji stresowych, co najczęściej prowadzi do obronnego lokowania czynnika sprawczego w negatywnych dyspozycjach rówieśnika. Celem tego opracowania jest sprawdzenie regulacyjnej roli wyznaczników procesu atrybucji przyczynowej u osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną zaproponowanych w ramach koncepcji sześcianu Kelleya.

Metoda: Wykorzystując fenomenologiczne podejście jakościowe, dokonano analizy studiów przypadków.

Wyniki: Przeprowadzone wywiady z 12 uczniami z LNI w wieku od 18 do 24 lat wykazały, że niska wybiórczość negatywnego zachowania podmiotu, przy jednocześnie niskim konsensusie i powszechności tego zachowania, sprzyja lokowaniu czynnika sprawczego w napastniku (podmiot negatywny). Natomiast niska spójność negatywnego zachowania rówieśnika przy powszechności danego zachowania w grupie sprzyja sytuacyjnej atrybucji zdarzenia.

Konkluzja: Podsumowanie i dyskusja wyników oraz wskazanie ograniczeń przeprowadzonych badań wieńczy to opracowanie.

Jasna triada osobowości oraz inteligencja emocjonalna a poczucie satysfakcji z życia u osób w okresie dorosłości

2024-12-29T19:34:48+00:00

Cel: Celem badania była analiza związku pomiędzy cechami osobowości wchodzącymi w skład jasnej triady (wiara w ludzi, humanizm, kantyzm) oraz inteligencją emocjonalną, a także sprawdzenie, w jaki sposób te zmienne wiążą się z satysfakcją z życia u osób w okresie dorosłości.

Metoda: Badanie przeprowadzono w grupie 162 osób w wieku od 18. do 85. roku życia. Zastosowano Skalę jasnej triady w polskiej adaptacji Gerymskiego i Kroka (2019), Kwestionariusz INTE autorstwa Schutte i współpracowników (1998) w polskiej adaptacji Ciechanowicz, Jaworowskiej i Matczak (2000) oraz Kwestionariusz SWLS (Satisfaction With Life Scale) autorstwa Dienera, Emmonsa, Larsona i Griffin (1985) w polskiej adaptacji Juczyńskiego (2001).

Wyniki: Wyniki wskazują na istotne statystycznie dodatnie związki pomiędzy cechami jasnej triady, inteligencji emocjonalnej i satysfakcji z życia. Jedyną cechą, która nie wiąże się z satysfakcją z życia, jest kantyzm. Wykazano również pozytywną korelację pomiędzy inteligencją emocjonalną a wszystkimi cechami jasnej triady. Płeć różnicowała badaną grupę pod względem inteligencji emocjonalnej oraz cech jasnej triady – kobiety osiągały wyższy wskaźnik inteligencji emocjonalnej, a także wyższy poziom humanizmu i ogólny wynik cech jasnej triady. Uzyskano pozytywny związek pomiędzy wiekiem osób badanych a ogólnym wskaźnikiem cech jasnej triady. Badanie wykazało również, że inteligencja emocjonalna oraz cechy jasnej triady wyjaśniają 23% wariancji satysfakcji z życia.

Wnioski: Badanie dostarczyło istotnych wniosków dotyczących stosunkowo nowego i wciąż rozwijającego się konstruktu jasnej triady osobowości. Uzupełniło dotychczasową pulę badań o związek z inteligencją emocjonalną. Inteligencja emocjonalna i jasna triada w przeciwieństwie do cech ciemnej triady wiążą się z wyższą satysfakcją z życia.