Przegląd Psychologiczny

Kessler, D. (2023). Szósty etap żałoby. W poszukiwaniu sensu. Laurum, ss. 400

Dorota Suwalska-Barancewicz — 2025-09-28

Abstrakt

Lakshmin, P. (2024). Prawdziwa SELF-CARE (bez kryształów, głodówek i kąpieli w pianie). Laurum, ss. 256

Natalia Pilarska — 2025-09-28

Abstrakt

Kessler, D. (2023). The sixth stage of grief. In search of meaning. Laurum, 400 pp.

Dorota Suwalska-Barancewicz — 2025-09-28

Abstract

Lakshmin, P. (2024). Real Self-Care (crystals, cleanses, and bubble baths not included). Laurum, pp. 256

Natalia Pilarska — 2025-09-28

Abstract

Orientacja na życie prywatne (non-work orientation) i jej związek z satysfakcją z życia i pracy

Zofia Kabzińska — 2025-09-28

Cel: Orientacja na życie prywatne (non-work orientation) związana jest z potrzebą kierowania swoją karierą w taki sposób, aby oprócz pracy możliwe było także satysfakcjonujące wypełnianie ról pozazawodowych. Składają się na nią trzy wymiary: orientacja na życie osobiste, orientacja na rodzinę oraz orientacja na społeczność. Celem niniejszego badania było określenie związków pomiędzy orientacją na życie prywatne a satysfakcją z życia i z pracy.

Metoda: W badaniu wzięło udział 558 osób pracujących, w wieku 18–76 lat (M = 40,1; SD = 11,7), ze stażem pracy od 2 do 52 lat (M = 18; SD = 11,3). Do pomiaru badanych zmiennych wykorzystano: Skalę satysfakcji z pracy, Skalę satysfakcji z życia oraz polską wersję Skali orientacji na życie prywatne.

Wyniki: Osoby o wyższej orientacji na życie prywatne prezentowały nie tylko wyższy poziom satysfakcji z życia, lecz także z pracy. Uzyskane wyniki wskazują, że satysfakcja z życia całkowicie pośredniczy w pozytywnej relacji pomiędzy orientacją na życie prywatne a satysfakcją z pracy.

Konkluzja: Otrzymane wyniki pomagają lepiej zrozumieć pojęcie orientacji na życie prywatne i jej znaczenie dla rozwoju kariery i dobrostanu osób pracujących.

Skala do pomiaru treści stereotypów płci: konstrukcja i wstępna walidacja

Mikołaj Winiewski — 2025-09-28

Cel: Celem badań było opracowanie i wstępna walidacja nowego, psychometrycznie rzetelnego narzędzia do pomiaru współczesnych stereotypów płciowych, bazującego na dwuwymiarowym modelu spostrzegania społecznego, które byłoby dostosowane do polskiego kontekstu i uwzględniałoby dynamiczny charakter stereotypów, tym samym wypełniając lukę po przestarzałych narzędziach.

Metoda: Proces tworzenia skali obejmował generowanie deskryptorów (cech) przez grupę ekspercką, a następnie weryfikację i selekcję cech w badaniu eksploracyjnym (N = 309). Ostatecznie do narzędzia wybrano 20 przymiotników. W kolejnych dwóch badaniach wstępnie (N = 276 i N = 241) walidowano strukturę narzędzia.

Wyniki: Analizy wykazały, że wybrane cechy silnie różnicują wizerunki mężczyzn i kobiet. Nowa skala ma rzetelną i stabilna strukturę i wydaje się być wiarygodnym narzędziem do badania stereotypów płciowych.

Konkluzja: Przedstawione w artykule narzędzie stanowi współczesną alternatywę dla dotychczasowych metod badania stereotypów płciowych w Polsce. Wstępna walidacja potwierdza jego rzetelność i użyteczność, otwierając drogę do dalszych badań nad dynamiką i treścią współczesnych stereotypów.

Decyzje sędziów, innych specjalistów sądowych i laików ingerujące w funkcjonowanie rodzin z problemami wychowawczymi nastolatków

Aleksandra Sobotka — 2025-09-28

Cel: Celem artykułu jest porównanie decyzji podejmowanych przez związanych z sądownictwem profesjonalistów oraz laików w zakresie stopnia ingerencji sądów i podległych im instytucji w funkcjonowanie rodzin z problemami wychowawczymi, a także konfrontacja mechanizmów decyzyjnych, którymi kierują się te osoby. Pytania badawcze dotyczyły skali zbieżności między możliwymi decyzjami podejmowanymi przez osoby, które dokonują określonych wyborów z racji wykonywanego zawodu, a przekonaniami obywateli, którzy mogą być odbiorcami takich decyzji. Zaprezentowane zostały wyniki badań przeprowadzonych wśród sędziów (n = 44), innych specjalistów sądowych (n = 51) i laików (n = 55).

Metoda: Badanie przeprowadzono z wykorzystaniem autorskiego narzędzia, opracowanego m.in. na podstawie przepisów dotyczących postępowania w sprawach nieletnich, oraz analiz casusów opisujących młodzież przejawiającą trudności wychowawcze. Uczestnicy wypełniali również Kwestionariusz Wartości S. Schwartza (PVI). W rezultacie analizy czynnikowej wyodrębnione zostały dwa wymiary oddziaływań: interwencja sądowa oraz pomoc.

Wyniki: Wyniki pokazały, że wszystkie badane grupy, sędziowie, specjaliści diagnozujący rodziny i laicy, preferują działania wspierające. Wraz z nasileniem się problemów dziecka wzrastała częstotliwość proponowania działań interwencyjnych przez badanych. Dodatkowo, laicy przyjmowali bardziej punitywne stanowisko niż eksperci, częściej proponując działania interwencyjne. Specjaliści diagnozujący rodzinę wskazali natomiast najwięcej działań wspierających.

Konkluzja: Wartości ujęte w ramach kolistej struktury Schwartza potraktowane zostały, jako konstrukty wyjaśniające decyzje w wypadku nastolatków sprawiających problemy wychowawcze. Okazało się, że w populacji ogólnej wartości związane z Ja zwiększają skłonność do interwencyjności; odmiennie kształtuje się ta kwestia w grupach reprezentujących zawody sądowe, wśród których tej tendencji nie zaobserwowano. Im wyżej deklarowano wartości prospołeczne (dobroć, uniwersalizm), tym niższa była akceptacja interwencyjności, a większa środków pomocowych.

Wpływ emocjonalnego i racjonalnego sposobu przetwarzania informacji na dwa rodzaje gatunkowizmu

Alicja Broncel — 2025-09-28

Cel: W niniejszym badaniu sprawdzaliśmy, czy sposób przetwarzania informacji i emocje wpływają na poziom gatunkowizmu antropocentrycznego (tendencji do priorytetyzowania ludzi względem innych gatunków) i faworyzującego zwierzęta domowe (skłonności do priorytetyzowania zwierząt towarzyszących względem pozostałych gatunków).

Metoda: Badani (N = 499), losowo przydzieleni do jednego z trzech warunków, rozstrzygali siedem dylematów moralnych i oceniali status moralny, wzbudzaną sympatię, zdolności odczuwania bólu i inteligencję występujących gatunków (psa, niedźwiedzia, ryby i szczura).

Wyniki: Osoby kierujące się emocjami (vs. logiką) wykazywały wyższy poziom gatunkowizmu faworyzującego zwierzęta domowe. Nie zaobserwowaliśmy odwrotnej zależności dla gatunkowizmu antropocentrycznego. Emocje odczuwane wobec gatunków miały zaś znaczenie tylko dla gatunkowizmu faworyzującego zwierzęta domowe w warunkach myślenia emocjonalnego.

Konkluzja: Badania jedynie częściowo potwierdziły zależności opisane w literaturze. Sugerujemy wykorzystanie bardziej obiektywnych metod manipulacji w dalszych badaniach gatunkowizmu.

Non-Work Orientation and Its Relationship With Life and Job Satisfaction

Zofia Kabzińska — 2025-09-28

Objective: Non-work orientation refers to the need to manage one’s career in such a way that, in addition to work, it is also possible to satisfactorily fulfill non-work roles. It comprises three dimensions: personal life orientation, family orientation, and community orientation. The aim of the present study was to examine the relationships between non-work orientation and both life and job satisfaction.

Method: The study involved 558 employed individuals aged 18–76 years (M = 40.1, SD = 11.7), with job tenure ranging from 2 to 52 years (M = 18, SD = 11.3). The following instruments were used to measure the studied variables: the Job Satisfaction Scale, the Life Satisfaction Scale, and the Polish version of the Non-Work Orientation Scale.

Results: Individuals with higher non-work orientation reported not only greater life satisfaction but also higher job satisfaction. The results indicate that life satisfaction fully mediates the positive relationship between non-work orientation and job satisfaction.

Conclusion: The findings contribute to a better understanding of the concept of non-work orientation and its significance for career development and the well-being of working individuals.

Scale for Measuring Gender Stereotypes: Construction and Preliminary Validation

Mikołaj Winiewski — 2025-09-28

Objectives: The aim of the study was to develop and preliminarily validate a new, psychometrically reliable tool for measuring contemporary gender stereotypes. The tool, based on a two-dimensional model of social perception, was adapted to the Polish context and designed to capture the dynamic nature of stereotypes, thereby filling the gap left by outdated instruments.

Method: The process of creating the scale involved the generation of descriptors (traits) by a group of experts, followed by verification and selection of traits in an exploratory study (N = 309). Ultimately, 20 adjectives were selected for the tool. In the next two preliminary studies (N = 276 and N = 241), the structure of the tool was validated.

Results: Analyses have shown that selected traits strongly differentiate the images of men and women. The new scale has a reliable and stable structure and appears to be a credible tool for measuring gender stereotypes.

Conclusions: The tool presented in this article is a novel alternative to existing methods of measuring gender stereotypes in Poland. Preliminary validation confirms its reliability and usefulness, thus opening the way for further research into the dynamics and content of contemporary stereotypes.

Decisions by Judges, Other Court Professionals, and Laypeople That Intervene in the Functioning of Families Facing Parenting Challenges With Adolescents

Aleksandra Sobotka — 2025-09-28

Purpose: The purpose of this article is to compare the decisions made by court-related professionals and laypeople regarding the degree of interference of courts and subordinate institutions in the functioning of families with upbringing problems, as well as to confront the decision-making mechanisms that guide them. The research questions concerned the extent to which the possible decisions of professionals align with the beliefs of citizens who may be affected by such decisions. The results of surveys conducted among judges (n = 44), other judicial professionals (n = 51) and laypeople (n = 55) are presented.

Method: The survey was carried out using a proprietary tool developed on the basis of juvenile procedure regulations and case describing young people with upbringing problems. Participants also completed Schwartz’s Portrait Values Questionnaire (PVQ). Factor analysis identified two dimensions of interaction: judicial intervention and supportive measures.

Results: The results showed that all the groups studied, judges, court professionals and laypeople, preferred supportive actions. As the severity of the child’s problems increased, the frequency with which the respondents proposed intervention activities increased as well. In addition, laypeople took a more punitive stance than experts, proposing intervention measures more often. In contrast, specialists diagnosing the family indicated the most supportive actions.

Conclusion: The values included in Schwartz’s circular structure were considered constructs that explain the decisions of teenagers with behavioral problems. It turned out that in the general population, values related to the self increase the propensity to intervene; this issue is different in groups representing judicial professions, among whom this tendency was not observed. The higher the pro-social values (kindness, universalism) were declared, the lower the acceptance of interventionism and the higher the acceptance of supportive measures.

The Impact of Emotional and Rational Thinking on Two Types of Speciesism

Alicja Broncel — 2025-09-28

Aim: In this study, we examined whether the mode of information processing and emotions influence the level of anthropocentric speciesism (the tendency to prioritize humans over other species) and pet speciesism (the tendency to prioritize companion animals over other species).

Method: Participants (N = 499), randomly assigned to one of three conditions, resolved seven moral dilemmas and assessed the moral status, likability, intelligence and capacity to feel pain, of the included species (dog, bear, fish, and rat).

Results: Individuals guided by emotions (vs. logic) demonstrated higher levels of pet speciesism. We did not observe the reverse relationship for anthropocentric speciesism. Emotions experienced towards species were relevant only for pet speciesism under emotional thinking conditions.

Conclusion: The study only partially confirmed the results described in the literature. We suggest employing more objective manipulation methods in further research on speciesism.