Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego

Prawno-międzynarodowe aspekty stosowania klauzuli derogacyjnej w amerykańskim systemie ochrony praw człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki derogacji praw dziecka

Małgorzata Andrzejczak-Świątek — 2019-04-11

Problematyka zakresu i zobowiązań pozytywnych dla państw stron Amerykańskiej Konwencji Praw Człowieka na tle klauzuli derogacyjnej zawartej w jej art. 27 z kilku względów jest niezwykle istotna dla właściwego zrozumienia natury instytucji derogacji. Przede wszystkim, „amerykańska” klauzula derogacyjna różni się w swej treści od podobnych klauzul występujących w innych traktatach międzynarodowej ochrony praw człowieka, ważna jest zatem analiza orzecznictwa Międzyamerykańskiego Trybunału Praw Człowieka w kontekście rozpatrywania przez ten organ skarg indywidualnych dotyczących stosowania środków derogacyjnych.

Kluczowym zagadnieniem poruszonym w niniejszym artykule jest aspekt derogacji praw dziecka w amerykańskim systemie ochrony praw człowieka. Amerykańska Konwencja Praw Człowieka odnosi się bezpośrednio do ochrony praw dziecka i praw rodziny w sytuacji nadzwyczajnej. Ponadto, wykładnia poczyniona przez Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka pozwala na wyprowadzenie w tejże materii interesujących wniosków w zakresie gwarancji na rzecz dzieci znajdujących się w sytuacji nadzwyczajnych, nierzadko odmiennych od interpretacji dokonywanej w toku rozpatrywania podobnvch skarg przez Europejski Trybunał Praw Człowieka.

Osoby zaginione w Kosowie a ONZ – rozważania na tle działalności Komisji Doradczej ds. Praw Człowieka

Grażyna Baranowska — 2019-04-11

Artykuł przedstawia analizę orzecznictwa Komisji Doradczej ds. Praw Człowieka w Kosowie w zakresie przeprowadzania dochodzeń w sprawie losu osób zaginionych. Komisja została powołana w celu rozpatrywania skarg dotyczących naruszeń praw człowieka popełnianych przez lub przypisywanych Misji Tymczasowa Administracji Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNMIK). Rozpatrując te sprawy stosowała przede wszystkim Europejską Konwencję Praw Człowieka i powoływała się na orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Mimo że między skargami do Trybunału i Komisji Doradczej występowały istotne różnice, to ich orzecznictwo było bardzo zbliżone: oba organy podobnie interpretowały rozkład ciężaru dowodu oraz obowiązki proceduralne wynikające z art. 2 Konwencji, a także przy zaistnieniu szczególnych czynników, uznawały naruszenie art. 3 Konwencji wobec bliskich osoby zaginionej. Przy czym Komisja Doradcza badając naruszenie praw bliskich osób zaginionych wprowadziła dwie istotne zmiany: stwierdzała naruszenie ich praw niezależnie od odpowiedzialności UNMIK za samo zaginięcie, a także ograniczyła swoją jurysdykcje temporalną w tym kontekście. W artykule poddano też analizie wykonywanie opinii Komisji Doradczej w sprawie zaginięć.

Prawa więźniów w najnowszych wyrokach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przeciwko Polsce

Ewa Dawidziuk — 2019-04-11

W niniejszym artykule autorzy przedstawiają najnowsze orzeczenia ETPC, które zapadły wobec Polski a dotyczą bardzo aktualnych i ważnych z punktu widzenia praw człowieka zagadnień: kontroli osobistej, reżimu dla osadzonych niebezpiecznych, konieczności zapewnienia pełnej zabudowy kącikach sanitarnych oraz problematyki dysponowania środkami finansowymi przez więźniów, zwłaszcza tymi zgromadzonymi na tzw. żelaznej kasie, a więc wypłacanymi w momencie zwolnienia z jednostki penitencjarnej. Autorzy będący pracownikami Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wskazują na tle przywołanych orzeczeń na działania podejmowane przez Rzecznika Praw Obywatelskich w kwestiach badanych przez Trybunał w Strasburgu.

Rozstrzyganie spraw o udzielenie ochrony międzynarodowej obywatelom Ukrainy w świetle koncepcji alternatywy ochrony wewnętrznej w kraju pochodzenia

Paweł Dąbrowski — 2019-04-18

The annexation of Crimea by Russian Federation and hostilities on Eastern Unkraine clearly marked Polish asylum system. Above six thousands citizens of Ukraine, whose place of origin mainly was region of Donbas and Crimea, lodged asylum applications in Poland over the years 2014-17. Most of their cases were considered as an unfounded by Polish authorities in the light of internal flight alternative (IFA) concept due to territoral scope of military hostilities in country of origin. The article is focused on accuracy of this concept to Ukrainian cases. The crucial point is so called „rationality test” of IFA which result is often not obvious, what is particularly connected with bad material situation of internal displaced people in Ukraine, among others poverty, unemployment and difficulties with finding some flat. The author analyzes the case-law of the European Court of Human Rights in similiar cases.

Inter arma silent Musae? Swoboda wypowiedzi artystycznej naruszającej porządek publiczny

Marcin Górski — 2019-04-18

Courts of different jurisdictions (including the ECtHR) tend to employ the notion of “artistic expression” intuitively. Definitional attempts are rare (see e.g. the ruling of the Canadian Supreme Court in Sharpe). One may postulate that “artistic” is the expression which is rooted in the sphere of sensitiveness of an individual appealing to the same sphere of other individuals. The consequence of such understanding of artistic expression is that it is designed to “offend, shock and disturb” (i.e. to appeal to human feelings) by its definition. A further consequence is that artistic expression should be likely to have impact on the public order. However the case-law of the ECtHR proves that it happens only when artistic expression is contaminated by political elements. Purely artistic expression seems indifferent to the public order.

Wybrane aspekty procedur prawnych, których podmiotem może być małoletni cudzoziemiec przebywający na terytorium Polski bez opieki

Patrycja Jankowska — 2019-04-18

Artykuł dotyczy regulacji na poziomie krajowym dotyczących statusu prawnego małoletnich bez opieki, przebywających na terytorium Polski. Autorka przedstawia syntetyczną charakterystykę obowiązujących w tym zakresie norm prawnych oraz instytucji zaangażowanych w ich stosowanie, zwracając także uwagę na zagrożenia związane ze stosowaniem prawa wobec tej szczególnej grupy migrantów. Uzupełnieniem tematyki omawianej w tym artykule jest ocena funkcjonowania systemu monitorowania poszanowania praw dziecka, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym.

Ograniczenie wolności i praw człowieka podczas stanu wyjątkowego w polskim prawodawstwie

Marcin Kazimierczuk — 2019-04-18

Regulacje rangi konstytucyjnej i ustawowej w sprawie stanu wyjątkowego mają za cel zapewnienie skutecznego funkcjonowania państwa w warunkach kryzysowych w sferze wewnętrznej i doprowadzenie do jak najszybszej restytucji stanu normalnego. Polski ustawodawca przewiduje niezwykle restrykcyjny model reżimu stanu wyjątkowego w zakresie korzystania z konstytucyjnie zagwarantowanych wolności i praw człowieka i obywatela. Zwłaszcza w sferze wolności osobistej jednostki obostrzenia są jeszcze większe niż w wypadku wprowadzenia stanu wojennego.

Zbrojni aktorzy niepaństwowi i prawa człowieka – władza bez odpowiedzialności?

Agata`````` Kleczkowska — 2019-04-18

Celem artykułu jest określenie statusu zbrojnych aktorów niepaństwowych w prawie międzynarodowym z perspektywy praw człowieka. Artykuł ten ma odpowiedzieć na pytanie czy zbrojni aktorzy niepaństwowi są związani prawami człowieka oraz jaka byłaby podstawa prawna tych obowiązków, ich zakres i konsekwencje wynikające z ich naruszenia. Teza, na której oparty jest artykuł zakłada, że zbrojni aktorzy niepaństwowi nie są związani prawami człowieka. Udowodnienie tego założenia będzie wymagać w pierwszej kolejności wskazania dlaczego zasadne jest w ogóle łączenie problematyki aktywności zbrojnych aktorów niepaństwowych i praw człowieka. W dalszej kolejności zostaną poczynione ogólne uwagi dotyczące statusu zbrojnych aktorów niepaństwowych w prawie międzynarodowym. Zasadnicza część artykułu omawia argumenty przemawiające za niezwiązaniem zbrojnych aktorów niepaństwowych prawami człowieka, wskazując na rolę norm adresowanych do tych aktorów, niewiążące akty prawne, jak również stosunek państw i samych zbrojnych aktorów niepaństwowych do omawianej kwestii.

Prawo do opieki dyplomatycznej i konsularnej – przyczynek do rozważań w świetle standardu międzynarodowego

Krzysztof Kozłowski — 2019-04-18

This article aims at analyzing the right to diplomatic and consular protection in the context of the standard resulting from international law. It tries to give a definition of this institution, pointing to its public and subsidiary nature. It also points out that diplomatic and consular assistance is carried out in a situation of conflict between the interests of the individual and the country of origin, and that of the host country. The article also discusses the subject and subject matter of consular and diplomatic care.

Moreover, the study comments on the specific features of this right from the point of view of the complexity and effectiveness of the protection of rights at the international level. In this context it was pointed out that the right to diplomatic and consular protection is not a classic right, but can be considered as an instrument for the operation of other rights or freedoms. The right to consular and diplomatic care is devoid of homogeneous regulation, but also depends on the legal standard of care offered by the home state and must be within the limits set by the host country. The scope of its application may be related to any legal event that may occur when the entity is in a situation of contact with the legal system of the receiving state.

The discussions under consideration highlighted the subsidiarity of the right to diplomatic and consular assistance for the exercise by the individual of his or her rights and freedoms. However, There is no complete protection standard in this respect, which is conducive to the lack of exhaustive regulation at the convention level, which, in extreme cases, can jeopardize the exercise by the individual of his or her subjective rights, that is to ensure its adequate protection standard in the territory of the host country.

Wybrane zagadnienia dotyczące zwalczania terroryzmu w kontekście prawa do rzetelnego procesu

Magdalena Matusiak-Frącczak — 2019-04-18

Terrorism is nowadays one of the biggest threats to international peace and security. Nevertheless, its combatting must be compatible with the requirements of human rights protection, including the right to a fair trial. First the article discusses procedural guarantees of suspects of terrorist crimes in criminal proceedings. Then the article deliberates the aspects of judicial control of targeted sanctions. The next part will constitute the exploration of the legal professional privilege in the discussed area. Finally, the article will discuss the judicial control of targeted killing. The aim of the article is to prove that actually the right to a fair trial and the procedural guarantees enshrined therein constitute a guarantee to other human rights.

Środki tymczasowe w stanach nadzwyczajnych. Uwagi na tle sprawy Gruzja v. Federacja Rosyjska przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości

Elżbieta Hanna Morawska — 2019-04-18

The article deals with some aspects of the International Court of Justice (ICJ) jurisdiction considered in recently decided dispute between Georgia and Russian Federation. The analysis essentially covers the question of provisional measures: the conditions for their indication, their legal nature and function.

The article refers to measures indicated under Article 41 of the Statute of the ICJ which allows the Court to indicate provisional measures providing interim protection to the rights of either party to a pending dispute. Having regard to the relevant case-law of the ICJ, two issues are discussed, namely the existence of prima facie jurisdiction and risk of irreparable prejudice and urgency.

In addition to the measures referred to specific measures aimed at preserving specific rights, the article draws attention to the Interim measure of general nature with the view of ensuring the non-aggravation of the dispute between the Parties.

As Russia does not recognize the compulsory jurisdiction of the ICJ, the greater part of the article are dedicated to questions regarding the jurisdictional basis for Georgia’s action before the ICJ and the issues of the procedural preconditions for the sesin of the Court in the compromissory clause, under art. 22 of the Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination (CERD).

It will also comment on whether the dispute between Georgia and Russia really concerned the issues of “the interpretation or application” of CERD, or respect for others international law principles, i.e. the legality of the use of force, sovereignty, territorial integrity and self-determination.

Geneza i znaczenie dla unijnego porządku prawnego Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej

Magdalena Szubska — 2019-04-18

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie znaczenia Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej dla unijnego porządku prawnego. Omówiona została geneza, kolejne etapy prac aż do przyjęcia i podpisania przez premierów rządów wszystkich państw UE 7 grudnia 2000 r. na szczycie w Nicei tekstu Karty Praw Podstawowych UE. Omówiono również bardzo istotne zmiany jakie wprowadził Traktat z Lizbony. Traktat ten w sposób jednoznaczny nadał Karcie Praw Podstawowych UE charakter prawnie wiążący. Wejście w życie Traktatu z Lizbony było również kamieniem milowym w kwestii zapewnienia odpowiedniego poziomu ochrony praw podstawowych UE.

Współpraca Unii Europejskiej z regionalnymi organizacjami arabskimi i islamskimi w dziedzinie ochrony praw człowieka

Hanna Wiczanowska — 2019-04-18

Różnorodność kulturowa pomiędzy poszczególnymi państwami stanowi jedno z kluczowych wyzwań dla współczesnych mechanizmów ochrony praw i wolności jednostki. W świetle powyższej obserwacji, istotna jest decyzja o współpracy Unii Europejskiej z regionalnymi organizacjami arabskimi i islamskimi na rzecz wzmocnienia demokracji i ochrony praw człowieka. Założeniem niniejszego artykułu jest zatem ocena skuteczności działań podjętych przez powyższe organizacje, jak również szans i prognoz dotyczących rozwoju ich współpracy. Powyższy artykuł zostanie przygotowany w oparciu o metodę dogmatyczno prawną z elementami metody historycznej i prawnoporównawczej