Ocena makroekonomiczna struktury dochodów i wydatków sektora gospodarstw domowych w Ukrainie w latach 2021-2024
Nataliya Lutchyn
Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Frankihttps://orcid.org/0000-0002-0727-0842
Małgorzata Grzywińska-Rąpca
Wydział Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztyniehttps://orcid.org/0000-0003-2088-2795
Oksana Marets
Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Frankihttps://orcid.org/0000-0002-4044-7443
Ruslan Rolko
Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Frankihttps://orcid.org/0009-0003-7069-575X
Abstrakt
W artykule przeanalizowano strukturę dochodów i wydatków gospodarstw domowych w Ukrainie w latach 2021–2024, wykorzystując opracowany system uniwersalnych wskaźników obejmujących dochody, wydatki, ubóstwo, nierówności oraz stabilność finansową. Zastosowanie tego podejścia umożliwiło przeprowadzenie analizy w warunkach ograniczonego dostępu do danych z badań reprezentatywnych. Uzyskane wyniki badań wskazują na istotne negatywne konsekwencje makroekonomiczne pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę. Pomimo nominalnego wzrostu dochodów, realne dochody rozporządzalne gwałtownie spadły w 2022 roku i jedynie częściowo uległy odbudowie w kolejnych latach. Zaobserwowano również wymuszoną koncentrację wydatków na dobra podstawowe, czego wyrazem był wzrost współczynnika Engla do 54,5% w 2024 roku. Ponadto wykazano, że utrwaliło się zjawisko szeroko zakrojonego ubóstwa (zagrożenie ubóstwem wzrosło dwukrotnie) oraz pogłębiły się nierówności dochodowe (współczynnik Giniego zwiększył się z 0,257 do 0,465), co w szczególnie niekorzystny sposób dotknęło gospodarstwa domowe o najniższych dochodach. Odnotowano również osłabienie stabilności finansowej, czego przejawem była ujemna stopa oszczędności w 2022 roku. Uzyskane wyniki wskazują na potrzebę rewizji kryteriów oceny dobrobytu oraz zróżnicowania zasad udzielania pomocy społecznej, zwłaszcza wobec grup szczególnie wrażliwych, takich jak osoby wewnętrznie przesiedlone, rodziny wielodzietne oraz mieszkańcy obszarów wiejskich.
Słowa kluczowe:
dochody gospodarstw domowych, wydatki gospodarstw domowych, nierówności ekonomiczne, ubóstwo, ocena makroekonomicznaBibliografia
Balestra, C., & Oehler, F. (2023). Measuring the joint distribution of household income, consumption and wealth at the micro level. OECD Papers on Well-being and Inequalities, 11, 1-109. https://doi.org/10.1787/f9d85db6-en.
Crossref
Google Scholar
Cantarella, M., Neri, A., & Ranalli, M.G. (2021). Mind the wealth gap: A new allocation method to match micro and macro statistics on household wealth. Bank of Italy Economic Research and International Relations Area. Occasional Papers, 646. https://doi.org/10.48550/arXiv.2101.01085.
Crossref
Google Scholar
Deaton, A. (1997). The analysis of household surveys: a microeconometric approach to development policy. World Bank Publications. Retrieved from https://documents1.worldbank.org/curated/en/593871468777303124/pdf/17140-PUB-revised-PUBLIC-9781464813313-Updated.pdf (15.09.2025).
Crossref
Google Scholar
Flores, I. (2021). The capital share and income inequality: Increasing gaps between micro and macro-data. The Journal of Economic Inequality, 19(4), 685-706.
Crossref
Google Scholar
Grzywińska-Rąpca, M. (2021). Economic welfare and subjective assessments of financial situation of European households. European Research Studies Journal, XXIV (2), 948-968.
Crossref
Google Scholar
Hoddinott, J., & Quisumbing, A. (2010). Methods for microeconometric risk and vulnerability assessment. In Risk, shocks, and human development: On the brink. London: Palgrave Macmillan UK.
Crossref
Google Scholar
Honkkila, J., & Kavonius, I.K. (2013). Micro and macro analysis on household income, wealth and saving in the euro area. ECB Working Paper, 1619, 1-43. Retrieved from https://www.econstor.eu/bitstream/10419/154052/1/ecbwp1619.pdf (15.09.2025). Google Scholar
Institute of Demography and Quality of Life Problems of the National Academy of Sciences of Ukraine. (2024). Socio-Economic State of Households in Ukraine in 2021 & 2023. Retrieved from https://www.unicef.org/ukraine/documents/social-economical-state-2023-24 (24.09.2025). Google Scholar
International Organization for Migration (IOM). (2024). Economic Resilience in Wartime: Income, Employment and Social Assistance in Ukraine. Retrieved from https://ukraine.iom.int/sites/g/files/tmzbdl1861/files/documents/2025-01/economic-resilience-in-wartime_ukr-1.pdf (10.10.2025). Google Scholar
Kogatko, Y., & Polyakova, S. (2024). Level of Material Deprivation in Ukraine: The Impact of the Economic Crisis, Covid-19 and War. Economy and Society, 67. https://doi.org/10.32782/2524-0072/2024-67-37.
Crossref
Google Scholar
Kotenko, T.M., & Korotkova, D.S. (2023). Factors of Consumer Behavior of Households in Ukraine in the Pre-War and War Periods: A Collective Approach to Definition and Assessment. Statistics of Ukraine, 2(101), 31-40. https://doi.org/10.31767/su.2(101)2023.02.04.
Crossref
Google Scholar
Laska, K. (2024). Assessment of Income Differentiation of Different-Sized Households in Poland. Olsztyn Economic Journal, 19(1), 93-102. https://doi.org/10.31648/oej.10571.
Crossref
Google Scholar
Mjeda, T., Vlahinić Lenz, N., & Cerović, L. (2021). The microeconomic approach to food demand modelling: Empirical results for Croatian households. Economic Research-Ekonomska istraživanja, 34(1), 1079-1093.
Crossref
Google Scholar
Pashchenko, O.V., & Zharikova, O.B. (2023). Methodological Principles of Analysis of Household Expenditures in Ukraine. Economics and Business Management, 14(3), 34-52. https://doi.org/10.31548/economics14(3).2023.027.
Crossref
Google Scholar
Shyshkin, V. (2024). Changes in the Level and Structure of Household Income in Ukraine under the Influence of a Full-Scale War. Economy and Society, 62. https://doi.org/10.32782/2524-0072/2024-62-166.
Crossref
Google Scholar
Soria, M.T. (2018). An analysis of income distribution by linking household surveys with national accounts measurements. Proceedings 61th ISI World Statistics Congress, 16-21 July 2017, Marrakech (Session STS093). Google Scholar
State Statistics Service of Ukraine. (2025). Official site of State Statistics Service of Ukraine. Retrieved from https://stat.gov.ua/uk (25.10.2025). Google Scholar
Wilde, P.E. (2000). The analysis of household surveys: a microeconometric approach to development policy. Oxford Journals, 82(3), 780-782.
Crossref
Google Scholar
Zavadsky, G.M. (2024). Socio-Economic State of Households in Ukraine in War Conditions. Economic Strategy and Prospects for the Development of the Trade and Services Sector, 2(36), 88-99. Retrieved from https://repo.btu.kharkov.ua//handle/123456789/61542 (24.10.2025). Google Scholar
Zavhorodnia, S. (2024). Economic Inequality Among the Population of Ukraine in the Context of Ensuring Sustainability. National Institute for Strategic Studies. Retrieved from https://niss.gov.ua/sites/default/files/2024-02/az_eknerivnist_19022024.pdf (24.10.2025). Google Scholar
Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki
https://orcid.org/0000-0002-0727-0842
Wydział Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
https://orcid.org/0000-0003-2088-2795
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Każdy Autor składa oświadczenie, że praca nie była wcześniej publikowana (pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji) oraz nie narusza praw autorskich innych osób. Jednocześnie Autor przenosi na wydawcę wyłączne prawo wydania i rozpowszechniania tego utworu drukiem w formie zwartej publikacji czasopisma oraz w formie publikacji elektronicznej.
Czasopismo udostępnione jest na licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND
