Serwituty w Polsce. Ochrona praw nabytych na tle historii
Szymon Mackiewicz
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWMhttps://orcid.org/0009-0008-6769-0655
Abstract
The aim of this article is to analyse the status of servitudes in the Polish legal order, with particular reference to the principle of the protection of acquired rights. Although the Polish legal order after the Second World War does not formally provide for their existence, they are respected in some parts of Poland today. The article discusses the judicial case law on this issue and provides a historical overview of these rights. Attention also drawn to the principle of protection of acquired rights, a cornerstone of the democratic state of law, which aims to provide individuals with legal security and the possibility to rationally plan for the future. However, according to the Constitutional Court's rulings, this principle is not absolute, and changes to the rules on acquired rights must be introduced with appropriate transitional mechanisms. The article analyses how the lack of adequate legal regulations in the current legal order has affected the status of servitudes and what consequences this state of affairs has for contemporary legal practices in Poland.
Keywords:
serwituty, przywileje, prawo rzeczowe, prawo nabyteReferences
Literatura Google Scholar
Berger S., Fijałkowska W. (red.), Mała encyklopedia rolnicza, Warszawa 1964. Google Scholar
Borkowski J., Chłopi polscy w dobie kapitalizmu, Warszawa 1981. Google Scholar
Dąbrowski J., Grodecki R., Zachorowski S., Dzieje Polski średniowiecznej, t. 2, Kraków 2011. Google Scholar
Górski L., Znaczenie większej własności i obowiązki większych właścicieli ziemskich w Królestwie Polskiem, Warszawa 1886. Google Scholar
Jastrzębski R., Prawo połowu przyznane na podstawie regulacji uwłaszczeniowych z XIX wieku na obszarze dawnego Królestwa Kongresowego. Glosa do postanowienia TK z dnia 7 maja 2008 r., SK 14/06, 2010, Lex. Google Scholar
Łepkowski T., Słownik historii Polski, Warszawa 1973. Google Scholar
Mogilnicki A., Sprawozdanie z działalności Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Google Scholar
Polskiej za czas od 3 czerwca 1919 do 31 maja 1920, „Kwartalnik Prawa Cywilnego i Karnego” 1920, t. 1–4. Google Scholar
Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny, t. 1: Komentarz do art. 1–449, Warszawa 2020. Google Scholar
Warciński M., Służebności gruntowe według kodeksu cywilnego, Warszawa 2013. Google Scholar
Wasilkowski J., Zarys prawa rzeczowego, Warszawa 1963. Google Scholar
Wojciechowscy M. i Z., Polska Piastów. Polska Jagiellonów, Poznań 1946. Google Scholar
Akty prawne Google Scholar
Dekret z dnia 11 października 1946 r. Prawo rzeczowe (Dz.U. Nr 57, poz. 319 z późn. zm.). Google Scholar
Kodeks Napoleona z dnia 21 marca 1804 r. (K.N.1808.1.1.3). Google Scholar
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.). Google Scholar
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona protokołem nr 2 (Dz.U. z 1993 r., Nr 61, poz. 284 z późn. zm.). Google Scholar
Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. z 1977 r., Nr 38, poz. 167). Google Scholar
Patent cesarski z dnia 5 lipca 1853 r. o regulacji i wykupnie prawa poboru drzewa, paszy i produktów lasowych, tudzież niektórych praw służebności, nie mniej praw wspólnego posiadania i używania produktów (Dz. P. P. Austr. Nr 130). Google Scholar
Rozporządzenie z mocą ustawy Prezydent z dnia 1 lutego 1927 r. w sprawie zniesienie służebności w województwie kieleckiem, lubelskiem, łódzkiem, warszawskiem i w zachodniej części województwa białostockiego (Dz.U. Nr 10, poz. 74 z późn. zm.). Google Scholar
Ukaz carski z dnia 2 marca (19 lutego) 1864 r. o urządzeniu włościan (Dz. P. z 1964 r., nr 187, t. 62). Google Scholar
Ustawa wodna z dnia 19 września 1922 r. (t.j. Dz.U. z 1928 r., Nr 62, poz. 574 z późn. zm.). Google Scholar
Ustawa z dnia 7 maja 1920 r. o likwidacji serwitutów na terenie b. Królestwa Kongresowego (Dz.U. Nr 42, poz. 249 z późn. zm.). Google Scholar
Ustawa z dnia 10 stycznia 1922 r. w przedmiocie likwidacji serwitutów w województwach: wołyńskiem, poleskiem i nowogródzkiem, oraz w powiatach: białowieskim, białostockim, bielskim, grodzieńskim, sokolskim i wołkowyskim województwa białostockiego (Dz.U. Nr 10, poz. 65). Google Scholar
Ustawa z dnia 7 marca 1932 r. o rybołówstwie (Dz.U. Nr 35, poz. 357 z późn. zm.). Google Scholar
Ustawa z dnia 30 maja 1962 r. Prawo wodne (Dz.U. Nr 34, poz. 158 z późn. zm.). Google Scholar
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1061 z późn. zm.). Google Scholar
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 94 z późn. zm.). Google Scholar
Ustawa z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 883). Google Scholar
Ustawa z dnia 9 czerwca 2000 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawy o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 53, poz. 638). Google Scholar
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1121 z późn. zm.). Google Scholar
Orzecznictwo Google Scholar
Postanowienie TK z 7 maja 2008 r., sygn. akt SK 14/06, OTK-A 2008, Nr 4, poz. 66. Google Scholar
Wyrok SN z 5 maja 2005 r., sygn. akt III UK 242/04, OSNP 2006, Nr 3–4, poz. 54. Google Scholar
Wyrok TK z 21 marca 2005 r., sygn. akt SK 24/04, OTK-A 2005, Nr 3, poz. 25. Google Scholar
Wyrok TK z 28 lutego 2012 r., sygn. akt K 5/11, OTK-A 2012, Nr 2, poz. 16. Google Scholar
Uchwała SN (7) z 18 kwietnia 2007 r., sygn. akt III CZP 139/06, OSNC 2007, Nr 11, poz. 159. Google Scholar
Źródła internetowe Google Scholar
Horbaczewski R., Dzięki serwitutom i królewskim prawom niektórym chrustu nie zabraknie, https://www.prawo.pl/profil-autora/218180204,robert-horbaczewski,179,profil.html. Google Scholar
Kolasińska D., Darmowe drewno i łąki kośne tylko dla wybranych. Serwituty chłopskie nadal obowiązują!, https://www.topagrar.pl/articles/aktualnosci/darmowe-drewno-i-laki-kosne-tylko-dla-wybranych-serwituty-chlopskie-nadal-obowiazuja-2456295. Google Scholar
Ornatowski A., Serwituty – likwidacja serwitutów na ziemiach wschodnich, https://ornatowski.com/genealogia/serwituty-likwidacja-serwitutow-na-ziemiach-wschodnich/. Google Scholar
Ornatowski A., Serwituty – szczegółowe zasady likwidacji serwitutów w Królestwie Polskim w oparciu o ustawę, https://ornatowski.com/genealogia/serwituty-szczegolowe-zasady-likwidacji-serwitutow-w-krolestwie-polskim-w-oparciu-o-ustawe/. Google Scholar
Ornatowski A., Serwituty – ustawowa likwidacja serwitutów na terenie b. Królestwa Kongresowego, https://ornatowski.com/genealogia/serwituty-ustawowa-likwidacjaserwitutow-na-terenie-b-krolestwa-kongresowego/. Google Scholar
Sztandera M., To nie żart. W Wąchocku nie muszą się martwić o chrust na zimę, zadbał o to król, https://kielce.wyborcza.pl/kielce/7,47262,28777747,to-nie-zart-w-wachocku-nie-musza-sie-martwic-o-chrust-na-zime.html. Google Scholar
Żelazowski K., Carskie prawo wciąż działa: 230 mieszkańców Nadleśnictwa Biłgoraj otrzymuje nieodpłatnie drewno, https://forsal.pl/biznes/rolnictwo/artykuly/8521311,carskie-prawo-230-mieszkancow-nadlesnictwa-bilgoraj-darmowe-drewno.html. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
https://orcid.org/0009-0008-6769-0655