Odmowa dokonania transkrypcji zagranicznego dokumentu stanu cywilnego jako środek ochrony polskiego porządku prawnego
Mikołaj Mirecki
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWMhttps://orcid.org/0000-0003-2976-3565
Abstract
Artykuł dotyczy odmowy dokonania transkrypcji zagranicznego dokumentu stanu cywilnego jako mechanizmu ochrony polskiego porządku prawnego. Autor koncentruje się na dogmatycznej wykładni przepisów Konstytucji RP, Prawa o aktach stanu cywilnego, Prawie prywatnym międzynarodowym oraz orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów administracyjnych. Celem opracowania jest ukazanie, że odmowa transkrypcji zagranicznego dokumentu stanu cywilnego – w szczególności aktu urodzenia dziecka lub aktu małżeństwa – może służyć jako legalny środek ochrony krajowego porządku publicznego, zwłaszcza w kontekście konstytucyjnych zasad ochrony małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny oraz ochrony dobra dziecka. Autor podkreśla, że organy administracji publicznej mają nie tylko prawo, ale i obowiązek odmowy transkrypcji, jeżeli treść zagranicznego dokumentu stanu cywilnego pozostaje w sprzeczności z podstawowymi zasadami polskiego systemu prawnego. Wnioskiem końcowym jest teza, że instytucja odmowy transkrypcji – stosowana zgodnie z konstytucyjnie chronionym porządkiem publicznym – może pełnić funkcję filtra ochronnego, zapewniającego zgodność aktów stanu cywilnego z aksjologicznymi fundamentami polskiego systemu prawnego. Szczególną rolę w tym procesie odgrywają kierownicy urzędów stanu cywilnego, którzy jako organy pierwszego kontaktu z dokumentami zagranicznymi, są zobowiązani do oceny ich zgodności z podstawowymi zasadami prawa krajowego. Ich decyzje stanowią istotny element systemu ochrony porządku prawnego i wartości konstytucyjnych. Kierownicy USC wykonują to zadanie ,,w ciszy urzędowych procedur’’ – często bez rozgłosu, skutecznie chroniąc porządek publiczny w sposób, którego społeczeństwo nie zawsze jest świadome.
Keywords:
akt stanu cywilnego, kierownik USC, odmowa transkrypcji, porządek prawny, porządek publicznyReferences
Literatura Google Scholar
Basior I., Sorbian D., Czajkowska A., Prawo o aktach stanu cywilnego z komentarzem. Przepisy wykonawcze i związkowe oraz wzory dokumentów, Warszawa 2015. Google Scholar
Czajkowska A. (red.), Prawo o aktach stanu cywilnego z komentarzem. Przepisy wykonawcze i związkowe oraz wzory dokumentów, Warszawa 2015. Google Scholar
Graffke A., Graffke M., Vademecum kierownika urzędu stanu cywilnego, Warszawa 2021. Google Scholar
Jaśkowska M., Wilbrandt-Gotowicz M., Wróbel A., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2020. Google Scholar
Karakulski J., Problematyka dopuszczalności transkrypcji aktu urodzenia dziecka rodziców jednopłciowych – uwagi na kanwie najnowszego orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2021, nr 2. Google Scholar
Kasprzyk P., Rejestracja zdarzenia mającego miejsce za granicą a transkrypcja zagranicznych dokumentów stanu cywilnego, ,,Metryka. Studia z zakresu prawa osobowego i rejestracji stanu cywilnego’’ 2016, nr 1. Google Scholar
Kasprzyk P. (red.), Podręcznik urzędnika stanu cywilnego, t. 2: Obrót prawny z zagranicą w zakresie rejestracji stanu cywilnego, Lublin 2019. Google Scholar
Kość A., Porządek prawny jako społeczny porządek norm, ,,Roczniki Nauk Prawnych’’ 2000, t. X, z. 1. Google Scholar
Kotowicz B., Kurzawa A., Opaliński B., Prawo o aktach stanu cywilnego. Komentarz, Warszawa 2022. Google Scholar
Krawiec G., Transkrypcja zagranicznego aktu urodzenia dziecka osób tej samej płci pozostających w związku, „Studia Prawnicze. Rozprawy i materiały” 2019, nr 2(25). Google Scholar
Lang W., System prawa i porządek prawny, [w:] O. Bogucki, S. Czepita (red.), System prawny a porządek prawny, Szczecin 2008. Google Scholar
Litwin J., Prawo o aktach stanu cywilnego. Komentarz, Warszawa 1961. Google Scholar
Michałkiewicz-Kądziela E., Problem rozbieżności orzeczniczych Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego w zakresie transkrypcji zagranicznych aktów urodzenia dzieci par jednopłciowych na tle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2021, nr 2. Google Scholar
Mostowik P., Problem rejestracji w polskich aktach urodzenia pochodzenia dziecka od „rodziców jednopłciowych” na tle orzecznictwa sądów administracyjnych w 2018 r., Warszawa 2019. Google Scholar
Osajda K., Domański M., Słyk J. (red.), Prawo o aktach stanu cywilnego. Komentarz, Warszawa 2023. Google Scholar
Pazdan M. (red.), Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, Warszawa 2018. Google Scholar
Poczobut J. (red.), Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, Warszawa 2017. Google Scholar
Wojewoda M., Małżeństwa jednopłciowe i związki partnerskie w polskim rejestrze stanu cywilnego?, ,,Metryka. Studia z zakresu prawa osobowego i rejestracji stanu cywilnego" 2016, nr 2. Google Scholar
Zachariasiewicz M.A., Nowa ustawa o prawie prywatnym międzynarodowym, ,,Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego’’ 2012, t. 11. Google Scholar
Zubik M. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, Warszawa 2016. Google Scholar
Akty prawne Google Scholar
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483). Google Scholar
Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 503). Google Scholar
Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. z 2023 r., poz. 1378 ze zm.). Google Scholar
Orzecznictwo Google Scholar
Postanowienie SN z 8 maja 2015 r., sygn. akt III CSK 296/14, Legalis. Google Scholar
Uchwała NSA z 2 grudnia 2019 r., sygn. akt II OPS 1/19, ONSAiWSA 2020, Nr 2, poz. 11. Google Scholar
Wyrok NSA z 28 lutego 2018 r., sygn. akt II OSK 1112/16, Lex nr 2495844. Google Scholar
Wyrok NSA z 20 czerwca 2018 r., sygn. akt II OSK 1808/16, Lex nr 2513922. Google Scholar
Wyrok NSA z 10 października 2018 r., sygn. akt II OSK 2552/16, Lex nr 2586953. Google Scholar
Wyrok WSA w Gdańsku z 14 stycznia 2016 r., sygn. akt III SA/Gd 835/15, Lex nr 1997031. Google Scholar
Wyrok WSA w Gliwicach z 6 kwietnia 2016 r., sygn. akt II SA/Gl 1157/15, Lex nr 2035383. Google Scholar
Wyrok WSA w Łodzi z 14 lutego 2013 r., sygn. akt III SA/Łd 1100/12. Google Scholar
Wyrok WSA w Poznaniu z 5 kwietnia 2018 r., sygn. akt II SA/Po 1169/17, Lex nr 2478177. Google Scholar
Wyrok WSA w Szczecinie z 19 marca 2020 r., sygn. akt II SA/Sz 1075/19, Lex nr 2956995. Google Scholar
Wyrok WSA w Warszawie z 18 maja 2016 r., sygn. akt IV SA/Wa 581/16, Legalis. Google Scholar
Wyrok WSA w Warszawie z 8 stycznia 2019 r., sygn. akt IV SA/Wa 2618/18, Lex nr 2618194. Google Scholar
Źródła internetowe Google Scholar
Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych, Raport z badania „Stan funkcjonowania Urzędów Stanu Cywilnego w Polsce”, https://www.sgipw.wlkp.pl/wp-content/uploads/2016/09/OPOS_Raport-z-badania_Stan-funkcjonowania-USCw- Google Scholar
Polsce_sierpie%C5%84-2016.pdf. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
https://orcid.org/0000-0003-2976-3565
