Wolność i bezpieczeństwo osobiste jako fundament wartości Unii Europejskiej w kontekście implikacji orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Magda Dziembowska
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWMhttps://orcid.org/0000-0002-4370-5356
Abstract
W artykule zanalizowano rolę prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego w systemie ochrony praw człowieka Unii Europejskiej, opartym na Karcie praw podstawowych UE oraz Europejskiej konwencji praw człowieka (EKPC). Przedstawiono dogmatycznoprawną interpretację art. 5 EKPC, wskazując na zakaz arbitralnego pozbawiania wolności, konieczność transparentnych procedur oraz gwarancje proceduralne. Przedstawiono kluczowe orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC), w tym znaczące wyroki przeciwko Polsce (Siedlecka v. Polska, Friedrich i in. v. Polska), a także przeciwko Grecji czy Ukrainie. Tezą pracy jest stwierdzenie, że ustawodawstwo unijne zapewnia jednostce skuteczne instrumenty ochrony w razie zagrożenia lub naruszenia podstawowych praw obejmujących wolność i bezpieczeństwo. We wnioski podkreślono, że chociaż orzecznictwo ETPC tworzy silne ramy ochrony, ich praktyczna skuteczność zależy od dostosowania krajowych przepisów, zasobów administracyjnych oraz politycznej woli do implementacji alternatywnych środków zapobiegawczych.
Keywords:
bezpieczeństwo osobiste, wolność, orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, gwarancje proceduralneReferences
Akty prawne Google Scholar
Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz.U. UE C z 2007 r., Nr 303, s. 1 z późn. zm.). Google Scholar
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 (Dz.U. z 1993 r., Nr 61, poz. 284 z późn. zm.). Google Scholar
Literatura Google Scholar
Astramowicz-Leyk T., Międzynarodowe systemy ochrony praw i wolności człowieka, Olsztyn 2009. Google Scholar
Cieleń A., Prawa polityczne obywateli Unii Europejskiej, Warszawa 2008. Google Scholar
Florczyk A., Ochrona praw podstawowych w Unii Europejskiej, Warszawa 2009. Google Scholar
Hołda J. i in., Prawa człowieka zarys wykładu, Warszawa 2008. Google Scholar
Michałowska G., Ochrona praw człowieka w Radzie Europejskiej i Unii Europejskiej, Warszawa 2007. Google Scholar
Mika C., K. Gałka, Prawa podstawowe w prawie i w praktyce Unii Europejskiej, Toruń 2009. Google Scholar
Sozański J., Prawa człowieka w Unii Europejskiej, Poznań–Warszawa 2009. Google Scholar
Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 1998, Google Scholar
Orzecznictwo Google Scholar
Wyrok ETPC z 2 października 1980 r. w sprawie Guzzardi v. Włochy, skarga nr 7367/76. Google Scholar
Wyrok ETPC z 29 maja 2025 r. w sprawie Rutkovskyy in. v. Ukraina, skarga nr 12569/24. Google Scholar
Wyrok ETPC z 20 czerwca 2024 r. w sprawie Friedrich i in. v. Polska, skarga nr 25344/20. Google Scholar
Wyrok ETPC wyrok z 31 lipca 2025 r. w sprawie Siedlecka v. Polska, skarga nr 13375/18. Google Scholar
Wyrok ETPC z 14 października 2025 r. w sprawie B.F. v. Grecja, skarga nr 59816/13. Google Scholar
Źródła internetowe Google Scholar
Annual Report European Court of Human Rights 2023, https://immigrazione.it/docs/2024/echr-annual-report-2023.pdf. Google Scholar
EU Charter of Fundamental Rights, https://fra.europa.eu/en/eu-charter/article/6-right-liberty-and-security. Google Scholar
Ewa Siedlecka wygrała w Strasburgu. ETPCz uznał jej skargę, https://www.pap.pl/aktualnosci/ewa-siedlecka-wygrala-w-strasburgu-etpcz-uznal-jej-skarge. Google Scholar
Guide on Article 5 of the European Convention on Human Rights, https://ks.echr.coe.int/documents/d/echr-ks/guide_art_5_eng. Google Scholar
Najnowszy wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/najnowszy-wyrok-europejskiego-trybunalu-praw-czlowieka61. Google Scholar
Poll: best and worst ECtHR Judgment and best separate opinion of 2024, https://strasbourgobservers.com/2025/02/07/poll-best-and-worst-ecthr-judgment-and-best-separate-opinion-of-2024/. Google Scholar
Statistical data on cases regarding Italy dealt with by the European Court of Human Rights in 2024, https://unipd-centrodirittiumani.it/en/news/statistical-data-on-cases-regarding-italy-dealt-with-by-the-european-court-of-human-rights-in-2024. Google Scholar
Supreme Court discusses ways to implement ECHR judgments in Ignatov v. Ukraine case and respect for the right to liberty and security of person, https://court.gov.ua/eng/supreme/pres-centr/news/1791647/. Google Scholar
The most notable cases against Ukraine in the ECHR, https://advokat-zhuk.com.ua/en/the-most-notable-cases-against-ukraine-in-the-echr/. Google Scholar
Wyrok w sprawie Siedlecka przeciwko Polsce, skarga nr 1337518, https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/wyrok-w-sprawie-siedlecka-przeciwko-polsce-skarga-nr-1337518. Google Scholar
Wytyczne w zakresie stosowania artykułu 5 – praw do wolności i bezpieczeństwa osobistego (art. 5), https://arch-bip.ms.gov.pl/Data/Files/public/bip/prawa_czlowieka/zalecenia/wytyczne-w-zakresie-stosowania-art-5-echr.pdf. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
https://orcid.org/0000-0002-4370-5356
