Pojęcie sprawiedliwej transformacji energetycznej
Abstrakt
Transformacja energetyczna jest nieuniknionym procesem przebudowy systemów energetycznych w odpowiedzi na wyzwania klimatyczne. Sprawiedliwość, choć niejednokrotnie przywoływana w tym kontekście, pozostaje pojęciem niejednoznacznym i interpretowanym na różne sposoby przez badaczy, decydentów oraz społeczeństwo. Pomimo rosnącego zainteresowania tą koncepcją w literaturze naukowej, brakuje spójnego ujęcia tego zjawiska. Celem artykułu jest identyfikacja i analiza kluczowych wymiarów sprawiedliwej transformacji energetycznej w celu lepszego zrozumienia wielowymiarowego charakteru tego zjawiska. Aby tego dokonać, przeprowadzono systematyczny przegląd literatury. W ramach badania przeanalizowano publikacje dotyczące sprawiedliwej transformacji energetycznej dostępne w bazie Scopus. Na podstawie przeprowadzonej analizy przedstawiono syntetyczne ujęcie integrujące dotychczasowe podejścia. Przeprowadzone badanie ukazuje sprawiedliwą transformację energetyczną jako wielowymiarowy proces społeczno-ekonomiczny, wykraczający poza aspekty technologiczne, który wymaga uwzględnienia potrzeb całego społeczeństwa.
Słowa kluczowe:
sprawiedliwa transformacja energetyczna, transformacja energetyczna, sprawiedliwość energetyczna, sprawiedliwa transformacjaBibliografia
Arystoteles. (1956). Etyka nikomachejska. D. Gromska (tłum.). Warszawa: PWN. Google Scholar
Bommel, N. van, & Höffken, J.I. (2021). Energy Justice Within, Between and Beyond European Community Energy Initiatives: A Google Scholar
Review. Energy Research & Social Science, 79, 102157. https://doi.org/10.1016/j.erss.2021.102157. Google Scholar
Bouzarovski, S. (2022). Just Transitions: A Political Ecology Critique. Antipode, 54(4), 1003-1020. https://doi.org/10.1111/anti.12823. Google Scholar
Bouzarovski, S., & Petrova, S. (2015). A Global Perspective on Domestic Energy Deprivation: Overcoming the Energy Poverty-Fuel Poverty Binary. Energy Research & Social Science, 10, 31-40. https://doi.org/10.1016/j.erss.2015.06.007. Google Scholar
Bouzarovski, S., Thomson, H., & Cornelis, M. (2021). Confronting Energy Poverty in Europe: A Research and Policy Agenda. Energies, 14(4), 858. https://doi.org/10.3390/en14040858. Google Scholar
Boyle, A.D., Leggat, G., Morikawa, L., Pappas, Y., & Stephens, J.C. (2021). Green New Deal Proposals: Comparing Emerging Transformational Climate Policies at Multiple Scales. Energy Research & Social Science, 81, 102259. https://doi.org/10.1016/j.erss.2021.102259. Google Scholar
Cantarero, M.M.V. (2020). Of Renewable Energy, Energy Democracy, and Sustainable Development: A Roadmap to Accelerate the Energy Transition in Developing Countries. Energy Research & Social Science, 70, 101716. https://doi.org/10.1016/j.erss.2020.101716. Google Scholar
Carley, S., & Konisky, D.M. (2020). The Justice and Equity Implications of the Clean Energy Transition. Nature Energy, 5(8), 569-577. https://doi.org/10.1038/s41560-020-0641-6. Google Scholar
Dall-Orsoletta, A., Ferreira, P., & Dranka, G.G. (2022). Low-Carbon Technologies and Just Energy Transition: Prospects for Electric Vehicles. Energy Conversion and Management: X, 16, 100271. https://doi.org/10.1016/j.ecmx.2022.100271. Google Scholar
European Sustainability Reporting Standards ESRS S3 Affected Communities: Basis for Conclusions. (2023). European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG). Retrieved from https://www.efrag.org/sites/default/files/sites/webpublishing/SiteAssets/BfC_ESRS%20S3_Affected%20Communities.pdf (20.03.2025). Google Scholar
Fairchild, D., Weinrub, A. (2017). Energy Democracy. In: D. Lerch (eds). The Community Resilience Reader. Washington DC: Island Press. https://doi.org/10.5822/978-1-61091-861-9_12. Google Scholar
Healy, N., & Barry, J. (2017). Politicizing Energy Justice and Energy System Transitions: Fossil Fuel Divestment and a “Just Transition”. Energy Policy, 108, 451-459. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2017.06.014. Google Scholar
Henry, M.S., Bazilian, M.D., & Markuson, C. (2020). Just Transitions: Histories and Futures in a Post-COVID World. Energy Research & Social Science, 68, 101668. https://doi.org/10.1016/j.erss.2020.101668. Google Scholar
Hu, Z. (2020). When Energy Justice Encounters Authoritarian Environmentalism: The Case of Clean Heating Energy Transitions in Rural China. Energy Research & Social Science, 70, 101771. https://doi.org/10.1016/j.erss.2020.101771. Google Scholar
Jenkins, K., Sovacool, B.K., & McCauley, D. (2018). Humanizing Sociotechnical Transitions Through Energy Justice: An Ethical Framework for Global Transformative Change. Energy Policy, 117, 66-74. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2018.02.036. Google Scholar
Kalt, T. (2021). Jobs vs. Climate Justice? Contentious Narratives of Labor and Climate Movements in the Coal Transition in Germany. Environmental Politics, 30(7), 1135-1154. https://doi.org/10.1080/09644016.2021.1892979. Google Scholar
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Europejski Zielony Ład. (2019). Komisja Europejska. Google Scholar
Retrieved from https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52019DC0640 (20.03.2025). Google Scholar
Lamb, W.F., Antal, M., Bohnenberger, K., Brand-Correa, L.I., Müller-Hansen, F., Jakob, M., Minx, J.C., Raiser, K., Williams, L., & Sovacool, B.K. (2020). What are the Social Outcomes of Climate Policies? A Systematic Map and Review of the Ex-Post Literature. Environmental Research Letters, 15(11), 113006. https://doi.org/10.1088/1748-9326/abc11f. Google Scholar
McCauley, D., Ramasar, V., Heffron, R.J., Sovacool, B.K., Mebratu, D., & Mundaca, L. (2019). Energy Justice in the Transition to Low Carbon Energy Systems: Exploring Key Themes in Interdisciplinary Research. Applied Energy, 233, 916-921. https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2018.10.005. Google Scholar
Middlemiss, L. (2022). Who is Vulnerable to Energy Poverty in the Global North, and What is Their Experience? Wiley Interdisciplinary Reviews: Energy and Environment, 11(6), e455. https://doi.org/10.1002/wene.455. Google Scholar
Newell, P., & Mulvaney, D. (2013). The Political Economy of the ‘Just Transition’. The Geographical Journal, 179(2), 132-140. https://doi.org/10.1111/geoj.12008. Google Scholar
O’Sullivan, K., Golubchikov, O., & Mehmood, A. (2020). Uneven Energy Transitions: Understanding Continued Energy Peripheralization in Rural Communities. Energy Policy, 138, 111288. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2020.111288. Google Scholar
Rawls, J. (1971). A Theory of Justice: Original Edition. Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press. Google Scholar
Smil, V. (2010). Energy Transitions: History, Requirements, Prospects. Santa Barbara, CA: Praegar. Google Scholar
Sovacool, B.K., Del Rio, D.F., & Griffiths, S. (2020). Contextualizing the COVID-19 Pandemic for a Carbon-Constrained World: Insights for Sustainability Transitions, Energy Justice, and Research Methodology. Energy Research & Social Science, 68, 101701. https://doi.org/10.1016/j.erss.2020.101701. Google Scholar
Streimikiene, D., Kyriakopoulos, G.L., Lekavicius, V., & Siksnelyte-Butkiene, I. (2021). Energy Poverty and Low Carbon Just Energy Transition: Comparative Study in Lithuania and Greece. Social Indicators Research, 158(1), 319-371. https://doi.org/10.1007/s11205-021-02685-9. Google Scholar
Yenneti, K., Day, R., & Golubchikov, O. (2016). Spatial Justice and the Land Politics of Renewables: Dispossessing Vulnerable Communities Through Solar Energy Mega-Projects. Geoforum, 76, 90-99. https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2016.09.004. Google Scholar
York, R., & Bell, S.E. (2019). Energy Transitions or Additions? Why a Transition from Fossil Fuels Requires More than the Growth of Renewable Energy. Energy Research & Social Science, 51, 40-43. https://doi.org/10.1016/j.erss.2019.01.008. Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Każdy Autor składa oświadczenie, że praca nie była wcześniej publikowana (pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji) oraz nie narusza praw autorskich innych osób. Jednocześnie Autor przenosi na wydawcę wyłączne prawo wydania i rozpowszechniania tego utworu drukiem w formie zwartej publikacji czasopisma oraz w formie publikacji elektronicznej.
Czasopismo udostępnione jest na licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND
