Changes and development directions in the spatial development of small port towns on the Hel Peninsula from 2005 to 2022

Natalia Soldatke

doi:10.31648/aspal.10901

Published: 2025-07-25

Vol. 24 No. 2 (2025)

Changes and development directions in the spatial development of small port towns on the Hel Peninsula from 2005 to 2022

Natalia Soldatke

Acta Scientiarum Polonorum Administratio Locorum

Section: Articles

https://doi.org/10.31648/aspal.10901

Abstract

Motives: This research was undertaken in response to the small number of studies addressing the issue of changes in the spatial development and functions of small port towns.

Aim: The aim of this study was to identify the changes that have taken place in the space of the towns of Hel and Jastarnia in the context of permanent buildings. The dynamic development of the tourist function contributes to the degradation of the regional identity of the space and the unique character of the buildings in the towns that used to be fishing villages.

Results: Tourism is the driving force of the local economy in both towns, which is reflected in the local employment structure. Tourist traffic is linked to the satisfaction of tourist needs, including infrastructure. The total number of buildings increased by 36% in Jastarnia and by 43% in Hel during the study period. The increase in the number of residential and tourism-related buildings is particularly noticeable. The increase in the number of residential buildings is not correlated with the demographic situation of the two towns, but results from the development of their tourist functions.

Keywords:

small port town, seaside towns, spatial planning, tourism, tourism development, Hel

Most read articles by the same author(s)

Natalia Soldatke, Sandra Żukowska, Marcin Połom, Seasonality of seaside towns on the example of spatial planning solutions in Poland , Acta Scientiarum Polonorum Administratio Locorum: Vol. 22 No. 2 (2023)

Download files

PDF

Citation rules

Soldatke, N. (2025). Changes and development directions in the spatial development of small port towns on the Hel Peninsula from 2005 to 2022. Acta Scientiarum Polonorum Administratio Locorum, 24(2), 265–284. https://doi.org/10.31648/aspal.10901

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Alipour, H., Olya, H. G., Maleki, P., & Dalir, S. (2020). Behavioral responses of 3S tourism visitors: Evidence from a Mediterranean Island destination. Tourism Management Perspectives, 33, 100624. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2019.100624
Crossref
Google Scholar

Back, A., & Marjavaara, R. (2017). Mapping an invisible population: the uneven geography of second-home tourism. Tourism Geographies, 19(4), 595-611. https://doi.org/10.1080/14616688.2017.1331260
Crossref
Google Scholar

Beatty, C., & Fothergill, S. (2004). Economic change and the labour market in Britain’s seaside towns. Regional Studies, 38(5), 459–478. https://doi.org/10.1080/0143116042000229258
Crossref
Google Scholar

Bigović, M. (2011). Quantifying seasonality in tourism: a case study of Montenegro. Academica Turistica: Tourism & Innovation Journal, 4(2), 15–32.
Google Scholar

Borkowski, R. (2019). Wyzwania i zagrożenia dla turystyki na Półwyspie Helskim w XXI wieku [Challenges and threats to tourism on the Hel Peninsula in the 21st century]. Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka [Security. Theory and Practice], 35(2), 129–145. https://doi.org/10.34697/2451-0718-bp-2019-2-007
Google Scholar

Corluka, G. (2019). Tourism seasonality–an overview. Journal of Business Paradigms, 4(1), 21–43.
Google Scholar

Derek, M. (2008). Funkcja turystyczna jako czynnik rozwoju lokalnego w Polsce [The tourism function as a factor in local development in Poland] [Doctoral dissertation, University of Warsaw]. ResearchGate. https://www.researchgate.net/publication/273002257_Funkcja_turystyczna_jako_czynnik_rozwoju_lokalnego_w_Polsce_Tourism_function_as_a_factor_of_local_development_in_Poland (07.01.2024).
Google Scholar

Dudziak, S., & Borzyszkowski, J. (2016). Problem sezonowości popytu w turystyce na przykładzie wykorzystania bazy noclegowej w hotelech nadmorskich [The problem of seasonality of demand in tourism on the example of the use of accommodation in seaside hotels]. Studia i Prace WNEiZ US [Studies and Papers of WNEiZ US], 43, 79–88. https://doi.org/10.18276/sip.2016.43/3-07
Crossref
Google Scholar

Durydiwka, M., & Duda-Gromada, K. (2014). Influence of tourism on the spatial development of seaside resorts: Selected aspects. Turyzm [Tourism], 24(1), 59–65. https://doi.org/10.2478/tour-2014-0007
Crossref
Google Scholar

Dziegieć, E. (1988). Przemiany wsi Chałupy i Kuźnica pod wpływem rozwoju turystyki [Transformation of the villages of Chałupy and Kuźnica under the influence of tourism development]. Acta Universitatis Lodziensis – Turyzm, 4, 69–95.
Crossref
Google Scholar

Fitton, J. M., Lehmann, M., & Major, D. C. (2020). Identifying coastal towns and small cities in Denmark using global population data to support climate change adaptation. International Journal of Digital Earth, 13(9), 1040–1054. https://doi.org/10.1080/17538947.2019.1642403
Crossref
Google Scholar

Flis, J. (1985). Szkolny słownik geograficzny [School geographical dictionary]. WSiP.
Google Scholar

Geoportal. (2023a). Baza Danych Obiektów Topograficznych 10k (BDOT10k) [Topographical Objects Database 10k]. Retrieved from: https://mapy.geoportal. gov.pl/imap/Imgp_2.html?gpmap=gp0 (10.12.2023).
Google Scholar

Geoportal. (2023b). O geoportalu – informacje [About the geoportal – information]. Retrieved from: https://www.geoportal.gov.pl/pl/o-geoportalu/informacje/ (17.12.2023).
Google Scholar

Getz, D. (2008). Event tourism: Definition, evolution, and research. Tourism Management, 29(3), 403–428. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2007.07.017
Crossref
Google Scholar

Główny Urząd Statystyczny [Central Statistical Office] (2011). Miasta w liczbach 2009 [Cities in numbers 2009]. Retrieved from: https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/oz_miasta_w_liczbach_2009_notatka_infor.pdf
Google Scholar

Główny Urząd Statystyczny [Central Statistical Office] (2023). Gospodarka morska w Polsce w latach 2021–2022 [Maritime economy in Poland 2021–2022]. Retrieved from: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/transport-i-lacznosc/transport/gospodarka-morska-w-polsce-w-latach-2021-2022,8,6.html
Google Scholar

Główny Urząd Statystyczny [Central Statistical Office] (2023b). Rocznik Statystyczny Gospodarki Morskiej 2023 [Statistical Yearbook of the Maritime Economy 2023]. Retrieved from: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-gospodarki-morskiej-2023,11,16.html
Google Scholar

Główny Urząd Statystyczny [Central Statistical Office] (2025a). Roczniki Statystyczne Gospodarki Morskiej [Statistical Yearbooks of the Maritime Economy]. Retrieved from: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-gospodarki-morskiej-2024,11,17.html#archive (04.02.2025).
Google Scholar

Główny Urząd Statystyczny – Bank Danych Lokalnych [Central Statistical Office – Local Data Bank] (2025b). Retrieved from: https://bdl.stat.gov.pl/bdl/start (04.02.2025).
Google Scholar

Gołuch, P. (2002). Numeryczny model terenu i orto-fotomapa – źródło danych do określenia cech hy¬draulicznych doliny rzeki [Numerical terrain model and orthophotos – a data source for determining the hydraulic features of the river valley]. Acta Scientiarum Polonorum. Geodesia et Descriptio Terrarum, 1(1–2), 33–43.
Google Scholar

Grossi, L., & Mussini, M. (2021). Seasonality in tourist flows: Decomposing and testing changes in seasonal concentration. Tourism Management, 84, 104289. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2021.104289
Crossref
Google Scholar

hel.info.pl (n.d.) Historia Helu – jaka jest historia, co warto wiedzieć? [History of Hel – what is the history, what is worth knowing?]. Retrieved from: https://www.hel.info.pl/atrakcje/historia-helu (10.02.2024).
Google Scholar

Hendel, M. (2016). Przydatność wskaźników funkcji turystycznej w ocenie rozwoju turystycznego obszaru na przykładzie gminy Ustroń [Usefulness of tourism function indices in assessing the tourist development of an area on the example of the municipality of Ustroń]. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej: Organizacja i Zarządzanie [Scientific Journals of the Silesian University of Technology: Organisation and Management], 87, 157–170.
Google Scholar

Jasiurska-Kluczek, E., & Malcharek, R. (2019). Rozwój średnich i małych portów morskich – wzrost znaczenia regionów nadmorskich [Development of medium and small seaports – Growth of maritime regions]. Kontrola Państwowa [State Control], 64, 65-86.
Google Scholar

Kiełczewska-Zaleska, M. (1956). O powstaniu i przeobrażaniu kształtów wsi Pomorza Gdańskiego [On the emergence and reshaping of Gdansk Pomeranian villages]. Państwowe Wydawnictwo Naukowe [State Scientific Publishing House].
Google Scholar

Kistowski, M., Trocha, A., & Tupaj, A. (2010). Kontra¬sty zagospodarowania i ruchu turystycznego na polskim wybrzeżu Bałtyku na przykładzie gmin Wła¬dysławowo i Tolkmicko [Contrasts of development and tourist traffic on the Polish Baltic coast on the example of Władysławowo and Tolkmicko municipalities]. Problemy Ekologii Krajobrazu [Problems of Landscape Ecology], XXVII, 179–187.
Google Scholar

Krośnicka, K. A. (2018). Miasto portowe – struktura, wyzwania funkcjonalne i modele rozwoju [The port city – structure, functional challenges and development models]. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowywania Kraju PAN [Studies of the Committee for Spatial Development of the Country PAN], 188, 33–46.
Google Scholar

Krośnicka, K. A., Lorens, P., & Michałowska, E. (2021). Port cities within port regions: Shaping complex urban environments in Gdańsk Bay, Poland. Urban Planning, 6(3), 27–42. https://doi.org/10.17645/up.v6i3.4183
Crossref
Google Scholar

Kurek, W., & Mika, W. (2007). Turystyka jako przedmiot badan naukowych [Tourism as a research subject]. In W. Kurek (Ed.), Turystyka [Tourism] (pp. 11–49). Wydawnictwo Naukowe PWN [PWN Scientific Publishers].
Google Scholar

Kuźma, R. (2022). Jastarnia. Retrieved from: https://solidarnosc.gda.pl/po-godzinach-z-solidarnoscia/na-koncu-jezyka/jastarnia/ (10.02.2024).
Google Scholar

Kwiatkowska, D., & Marks, E. (2016). Zagospodarowa¬nie turystyczne terenów nadmorskich w Polsce – przykład Helu – Półwyspu Helskiego, Sopotu i Ustki [Tourism development of coastal areas in Poland – example of Hel – Hel Peninsula, Sopot and Ustka]. Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja [Scientific Journals. Tourism and Recreation], 1(17), 239–252.
Google Scholar

Matuszewska, D. (2008). Zagospodarowanie turystyczne – aspekt teoretyczny [Tourism development – theoretical aspects]. In Z. Młynarczyk & A. Zajadacz (Eds.), Uwarunkowania i plany rozwoju turystyki [Determinants and plans for the development of tourism] (pp. 65–75). Wydawnictwo UAM [UAM Publishing House].
Google Scholar

Mejjad, N., Rossi, A., & Pavel, A. B. (2022). The coastal tourism industry in the Mediterranean: A critical review of the socio-economic and environmental pressures & impacts. Tourism Management Perspectives, 44, 101007. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2022.101007
Crossref
Google Scholar

Michalski, T., & Kiniorska, I. (2023). Port jako czynnik rozwoju miasta nadmorskiego (na przykładzie Ustki) [The port as a factor in the development of a coastal town (on the example of Ustka)]. Konwersatorium Wiedzy o Mieście [Urban Knowledge Seminar], 8(36), 27–33. https://doi.org/10.18778/2543-9421.08.04
Crossref
Google Scholar

Mika, M. (1997). Drugie domy w Beskidzie Śląskim [Second homes in the Silesian Beskids]. Turyzm [Tourism], 7/1, 25–42.
Crossref
Google Scholar

Najwyższa Izba Kontroli [Supreme Audit Office] (2018). Rozwój średnich i małych portów morskich [Development of medium and small seaports]. Retrieved from: https://www.nik.gov.pl/plik/id,19070,vp,21702.pdf
Google Scholar

Najwyższa Izba Kontroli [Supreme Audit Office] (2022). Funkcjonowanie małych portów morskich w województwach pomorskim i zachodniopomorskim [Functioning of small seaports in the Pomeranian and West Pomeranian Voivodeships]. Retrieved from: https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/22/080/
Google Scholar

Nowaczyk, P. (2015). Małe porty morskie w strategiach rozwoju gmin nadmorskich [Small seaports in the development strategies of coastal municipalities]. In B. Stopczyński & M. Turniak (Eds.), Przedsiębiorczość i Zarządzanie – Strategia jednostki samorządu terytorialnego w świetle wyzwań XXI wieku [Entrepreneurship and Governance – Strategy of the local government unit in the light of the challenges of the 21st century] (pp. 55–72). Wydawnictwo Społecznej Akademii Nauk [Social Science Academy Publishing House].
Google Scholar

Nowaczyk, P. (2016). Determinanty rozwoju działalności żeglarskiej małych portów morskich w Polsce [Determining the development of the nautical activities of small seaports in Poland]. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis Oeconomica, 82, 107–116. https://doi.org/10.21005/oe.2016.82.1.10
Crossref
Google Scholar

Nowak, M. J. (2013). Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jako instrument zarządzania przestrzenią w małych miastach objętych obszarem natura 2000 [Local spatial plan as an instrument of spatial management in small towns included in a na¬tura 2000 area]. Studia Ekonomiczne [Economic Studies], 144, 271–286.
Google Scholar

Pacuk, M., & Michalski, T. (2002). Problemy funkcjo¬nowania małych portów morskich na przykładzie Ustki [Problems of operation of small sea ports on the example of Ustka]. In J. A. Wendt (Ed.), Wybrane zagadnienia geografii [Selected issues in geography] (pp. 133–140). Uniwersytet Szczeciński [University of Szczecin].
Google Scholar

Palmowski, T. (1993). Współczesne funkcje małych portów polskiego wybrzeża [Contemporary functions of small ports on the Polish coast]. Komunikaty Instytutu Bałtyckiego [Communications of the Baltic Institute], 30(42), 127–139.
Google Scholar

Palmowski, T. (1995). Małe porty polskiego Wybrzeża i ich funkcje [Small ports of the Polish coast and their functions]. Konferencja naukowa: Ku wspólnocie Europy Bałtyckiej [Scientific Conference: Towards a Baltic Europe Community] (pp. 101–115). Instytut Bałtycki [Baltic Institute].
Google Scholar

Parzych, K. (2017). Wykorzystanie funduszy europejskich na rozwój zagospodarowania turystyczne-go gmin nadmorskich Pobrzeża Bałtyku [Use of European funds for the development of tourism development in coastal municipalities Baltic coast]. Turyzm [Tourism], 27(1), 45–51. https://doi.org/10.18778/0867-5856.27.1.05
Crossref
Google Scholar

Pitkänen, K. (2008). Second-home Landscape: The Meaning(s) of Landscape for Second-home Tourism in Finnish Lakeland. Tourism Geographies, 10(2), 169–192. https://doi.org/10.1080/14616680802000014
Crossref
Google Scholar

Rayss, J., & Górka, A. (2013). Poradnik kształtowania krajobrazów pomorskich. Część II – Krajobrazy Nadmorskie [A guide to shaping Pomeranian landscapes. Part II – Coastal Landscapes]. Publikacja opracowana na zlecenie Województwa Pomorskiego [Publication commissioned by the Pomorskie Voivodeship]. https://doi.org/10.13140/2.1.4093.3765
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 27 lipca 2021 r. w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz bazy danych obiektów ogólnogeograficznych, a także standardowych opracowań kartograficznych [Ordinance of the Minister of Development, Labor and Technology of July 27, 2021 on the database of topographic objects and the database of general geographic objects, as well as standard cartographic studies]. Dz.U. 2021 item 1412 (2021) (Poland). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210001412/O/D20211412.pdf
Google Scholar

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany nazwy gminy [Ordinance of the Council of Ministers of July 19, 2016 on establishing the boundaries of certain municipalities and cities, granting city status to some localities and changing the name of the municipality]. Dz.U. 2016 item 1134 (2022) (Poland). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20160001134/O/D20161134.pdf
Google Scholar

Rubinowicz, P. (2017). Generation of CityGML LOD1 city models using BDOT10k and LIDAR data. Space & Form, 31, 61–74. https://doi.org/10.21005/pif.2017.31.A-03
Crossref
Google Scholar

Soldatke, N., Żukowska, S., & Połom, M. (2023). Seasonality of seaside towns on the example of spatial planning solutions in Poland. Acta Scientiarum Polonorum. Administratio Locorum, 22(2), 241–261. https://doi.org/10.31648/aspal.8672
Crossref
Google Scholar

Soto, M. T. R., & Clavé, S. A. (2017). Second homes and urban landscape patterns in Mediterranean coastal tourism destinations. Land Use Policy, 68, 117–132. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2017.07.018
Crossref
Google Scholar

Staszewska, S. (2004). Proces urbanizacji Półwyspu Helskiego [Urbanisation process of the Hel Peninsula]. Bogucki Wydawnictwo Naukowe [Bogucki Publishing House].
Google Scholar

Struck, R (n.d.). Poznaj historię naszego miasta [Learn about the history of our city]. Retrieved from: https://www.jastarnia.pl/poznaj_historie_naszego_miasta.html (10.02.2024).
Google Scholar

Sun, P., Huang, S. S., & Yap, G. (2022). The impact of holiday tourism development on tourism total factor productivity: Evidence from China. Tourism Management Perspectives, 43, 100993. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2022.100993
Crossref
Google Scholar

Szromek, A. (2012). Przegląd wskaźników funkcji turystycznej i ich zastosowanie w ocenie rozwoju turystycznego obszaru na przykładzie gmin województwa śląskiego [Review of indices of the tourism function and their application in assessing the tourism development of an area on the example of communes of the Śląskie Voivodeship]. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej: Organizacja i Zarządzanie [Scientific Journals of the Silesian University of Technology: Organisation and Management], 61, 295–309.
Google Scholar

Szwichtenberg, A. (1996). Nowe spojrzenie na zagospodarowanie turystyczne Półwyspu Helskiego [A new look at tourism development on the Hel Peninsula]. Turyzm [Tourism], 6(1), 77–88.
Crossref
Google Scholar

Uchwała Nr VII/49/2003 Rady Miasta Helu z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie: uchwalenia Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Helu [Resolution No. VII/49/2003 of the Town Council of Hel dated 25 April 2003 on: adopting the Land Development Framework of the Town of Hel] (2003) (Poland). https://mpzp.igeomap.pl/doc/puck/hel/000.pdf
Google Scholar

Uchwała Nr XXXI/193/2005 Rady Miasta Jastarnia z dnia 28 października 2005 r. w sprawie uchwalenia Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Jastarni [Resolution No. XXXI/193/2005 of the Town Council of Jastarnia of 28 October 2005 on adopting the Study of Conditions and Directions of Spatial Development of the Town of Jastarnia] (2005) (Poland). https://bip. jastarnia.pl/dokumenty/28
Google Scholar

Uchwała nr 33/2015 Rady Ministrów z dnia 17 marca 2015 r. w sprawie Polityki morskiej Rzeczypospolitej Polskiej do roku 2020 (z perspektywą do 2030 roku) [Resolution No. 33/2015 of the Council of Ministers of 17 March 2015 on the Maritime Policy of the Republic of Poland until 2020 (with an outlook until 2030)] (2015) (Poland). https://www.gov.pl/documents/528248/541918/Polityka_Morska_RP.pdf/be2520f9-38b9-6e5a-6c65-b49e2f3e6b4d
Google Scholar

Urząd Miasta Helu (2025). System Informacji Przestrzennej [Spatial Information System]. Retrieved from: https://hel.e-mapa.net/ (04.02.2025).
Google Scholar

Urząd Miasta Jastarni (2002). Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta Jastarni [Sustainable Development Strategy of Jastarnia]. Jastarnia, Poland. https://bip. jastarnia.pl/dokumenty/83
Google Scholar

Urząd Miasta Jastarnia (2025). System Informacji Przestrzennej [Spatial Information System]. Retrieved from: https://mjastarnia.e-mapa.net/ (04.02.2025).
Google Scholar

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane [Act of 7 July 1994 Construction Law]. Dz.U. 1994 No. 89, item 414 (1994) (Poland). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19940890414/U/ D19940414Lj.pdf
Google Scholar

Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich [Act of December 20, 1996 on seaports and harbors]. Dz.U. 1997 No. 9, item 44 (1996) (Poland). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970090044/U/D19970044Lj.pdf
Google Scholar

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym [Act of 27 March 2003 on spatial planning and development]. Dz.U. 2003 No. 80, item 717 (2003) (Poland). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20030800717/U/D20030717Lj.pdf
Google Scholar

Warszyńska, J. (1985). Funkcja turystyczna Karpat polskich [Tourist function of the Polish Carpathians]. Folia Geographica: Series Geographica-Oeconomica, 18(1), 79–104
Google Scholar

Wites-Gocel, P. (2022). Domy rybackie na Helu. Śladami tradycyjnej zabudowy [Fishermen’s houses on Hel. Tracing traditional building]. Retrieved from: https://www.drogajestcelem.com/2022/09/hel-domy-rybackie.html (10.02.2024).
Google Scholar

Woźniak, M. (2015). Ład przestrzenny jako paradygmat zrównoważonego gospodarowania przestrzenią [Spatial order as a paradigm of sustainable space]. Białostockie Studia Prawnicze [Bialystok Legal Studies], 18, 167–182.
Crossref
Google Scholar