/Nie/demokratyczna władza jako źródło dehumanizacji wychowującego społeczeństwa
Abstrakt
Podjęty w niniejszym opracowaniu problem dotyczy próby zwrócenia uwagi na edukacyjne zagrożenia wynikające z /nie/demokratycznego sposobu sprawowania władzy, głównie państwowej, ale częściowo także technologiczno-cybernetycznej. Zasadniczym zatem celem tego tekstu jest krytyczny oraz demaskacyjny charakter oceny de facto złych, a niekiedy wręcz patologicznych działań władzy. Jednocześnie zwracamy tutaj uwagę na fakt, że tego typu funkcjonowanie systemów władzy często skutkuje ewidentnymi stratami w zakresie kształtowania określnego systemu wartości, zachowań czy postaw jednostek oraz szerszych grup społecznych, zarówno w mikro, jak i w makroskali. Przy czym staramy się tutaj wyeksponować także coraz bardziej widoczne przypadki patologicznego kierowania społeczeństwem w sposób ukryty oraz manipulacyjny, także w nominalnych systemach demokratycznych. Ostateczne wnioski wynikające z tego typu narracji związane są z intencją poszerzenia wiedzy w tym zakresie, jak i z nadzieją na profilaktyczną aktywność społeczeństwa, w celu niedopuszczenia do tego typu dehumanizacyjnych procesów społecznej edukacji lub ich eliminacji.
Słowa kluczowe:
patologia sprawowania władzy, zagrożenia procesów edukacji, edukacyjne skutki złego rządzenia, świadomość potrzeby obrony humanistycznych wartościBibliografia
Arendt, H. (1999). O przemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie. Fundacja Aletheia. Google Scholar
Appelebaum, A. (2022). Zmierzch demokracji. Zwodniczy powab autorytaryzmu. Agora. Google Scholar
Bauman, Z. (2009). Nowoczesność i zagłada. Holokaust – choroba czy produkt cywilizacji. Wyd. Literackie. Google Scholar
Bauman, Z. (2007). Szanse etyki w zglobalizowanym świecie. Znak. Google Scholar
Borkowski. J. (2011). Człowiek zagrożony i niebezpieczny. Socjologia i psychologia zagrożeń. Elipsa. Google Scholar
Czerepaniak-Walczak, M. (1998). Związki demokracji i edukacji – fetysz czy fakt? W: M. Dudzikowa (red.), Edukacja w zmianach. Wyd. Bałtyckiej Wyższej Szkoły Humanistycznej. Google Scholar
Doliński, D., Grzyb, T. (2017). Posłuszni do bólu. Smak Słowa. Google Scholar
Dudzikowa, M., Knasiecka-Falbierska, K. (red.). (2013). Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej. Impuls. Google Scholar
Fallon, J. (2017). Mózg psychopaty. Interesujące spojrzenie na ciemną stronę umysłu. GWP. Google Scholar
Fromm, E. (1978). Ucieczka od wolności. Czytelnik. Google Scholar
Fromm, E. (1998). Anatomia ludzkiej destruktywności. Rebis. Google Scholar
Gawlicz, K., Rudnicki, P., Starnawski, M., Tokarz, T. (red.). (2014). Demokracja i edukacja. Dylematy, diagnoza, doświadczenia. Wyd. DSW. Google Scholar
Gawlicz, K., Starnawski, M. (2014a). Jak edukacja może zmienić świat. Wyd. DSW. Google Scholar
Graeber, D. (2016). Utopia regulaminów. O technologii, tępocie i ukrytych rozkoszach biurokracji. Wyd. Krytyki Politycznej. Google Scholar
Graeber, D. (2019). Praca bez sensu. Teoria. Wyd. Krytyki Politycznej. Google Scholar
Gros, F. (2019). Nieposłuszeństwo. Czarna Owca. Google Scholar
Hari, J. (2023). Złodzieje. Co okrada nas z uwagi. Wyd. JK. Google Scholar
Jarosz, M. (2004). Władza, przywileje, korupcja. Wyd. Nauk. PWN. Google Scholar
Kołakowski, L. (2014). Niepewność epoki demokracji. Znak. Google Scholar
Kosiorek, K. (2007). Pedagogika autorytarna. Geneza, modele, przemian. Impuls. Google Scholar
Król, M. (2015). Byliśmy głupi. Wyd. Czerwone i Czarne. Google Scholar
Kuroń, J. (2002). Działanie. Jeśli nie panujemy nad swoim życiem, ono panuje nad nami. Wyd. Dolnośląskie. Google Scholar
Kuźniar, R. (2017). Uwaga totaliści nadchodzą. Gazeta Wyborcza, 16‒17.09. Google Scholar
Kwieciński, Z. (1995). Socjopatologia edukacji. Wyd. Trans Humana. Google Scholar
Kwieciński, Z. (2009). Demokracja jako zadanie edukacyjne i problem dla pedagogiki. W: B. Śliwerski (red.), Teoretyczne podstawy edukacji alternatywnej. Impuls. Google Scholar
Lee-Chai, A.Y., Bargh, A.A. (red.). (2009). Władza. Pokusy i zagrożenia. GWP. Google Scholar
Łukaszewski, W. (1984). Szanse rozwoju osobowości. Książka i Wiedza. Google Scholar
Marcela, M. (2022). Patoposłuszeństwo. Jak szkoła, rodzina i państwo uczą nas bezradności i co z tym zrobić? Znak. Google Scholar
Michałowska, D.A. (2013). Neoliberalizm j jego /nie/etyczne implikacje edukacyjne. Wyd. UAM. Google Scholar
Mounk, Y. (2019). Lud kontra demokracja. Dlaczego nasza wolność jest w niebezpieczeństwie i jak ją ocalić. Google Scholar
Fundacja Kultura Liberalna. Google Scholar
Naim, M. (2022). Zemsta władzy. Jak autokraci na nowo tworzą politykę XXI wieku. Google Scholar
Sonia Draga. Google Scholar
Olubiński, A. (1994). Ericha Fromma koncepcja życia po ludzku. Wyd. UMK. Google Scholar
Olubiński, A. (2001). Podmiotowość roli nauczyciela i ucznia. Adam Marszałek. Google Scholar
Olubiński, A. (2010). Edukacja jako sprawowanie władzy. Wychowanie na co Dzień, 4. Google Scholar
Olubiński, A. (2018). Aktywność i działanie jako forma edukacji do samorealizacji czy zniewolenia. W świetle założeń edukacji humanistycznej i krytyczno-emancypacyjnej. Impuls. Google Scholar
Olubiński, A. (2023). O psychospołecznych skutkach edukacyjnej działalności socjopatycznych edukatorów. W: J. Górniewicz (red.), Studia i szkice z zakresu pedagogiki ogólnej, andragogiki oraz historii oświaty. O poczuciu bezpieczeństwa, migracji, ludziach dojrzałych i problemach oświaty. Akapit. Google Scholar
Olubiński, A. (2021). Edukacja do oporu i /nie/posłuszeństwa. Ku emancypacji i demokracji. Akapit. Google Scholar
Olubiński, A. (2023). Zniewalane/zniewolone człowieczeństwo. Efekt fałszywej narracji oraz edukacyjnej Google Scholar
hipokryzji czołowych systemów władzy. Adam Marszałek. Google Scholar
Ossowski, S. (1968). Dzieła, t. 5. Z zagadnień struktury społecznej. PWN. Google Scholar
Podgórecki, A. (1969). Patologia życia społecznego. PWN. Google Scholar
Pospiszyl, K. (1985). Psychopatologia. WSiP. Google Scholar
Potulicka, E., Rutkowiak, J. (2012). Neoliberalne uwikłania edukacji. Impuls. Google Scholar
Rachman, G. (2023). Nowy autorytaryzm. Polityka strachu. Wyd. JK. Google Scholar
Riesman, D., Glazer, N., Denney, R. (1968). Samotny tłum. Muza SA. Google Scholar
Seligman, M.E.P., Walker, F.E., Rosenthal,D.L. (red.). (2003). Psychopatologia. Zysk i S-ka. Google Scholar
Sęk, K., Brzeziński K., Domachowski W., Kowalik S. (2012). Społeczna psychologia kliniczna. Wyd. Nauk. PWN. Google Scholar
Shore, M. (2012). Nowoczesność jako źródło cierpień. Krytyka Polityczna. Google Scholar
Snyder, T. (2017). O tyranii. Dwadzieścia lekcji z XX wieku. Znak Horyzont. Google Scholar
Starczewska, K. (2008). Czy możliwa jest szkoła demokratyczna? Z doświadczeń praktyka. W: M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak (red.), Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty. Interdyscyplinarne ujęcie, Google Scholar
t. 4. GWP. Google Scholar
Stout, M. (2021). Socjopaci są wśród nas. Ludzie bez sumienia kontra reszta świata. Znak Literanowa. Google Scholar
Śliwerski. B. (2008). Wyspy oporu edukacyjnego. Impuls. Google Scholar
Śliwerski, B. (2013). Diagnoza uspołecznienia publicznego szkolnictwa III RP. W gorsecie centralizmu. Google Scholar
Impuls. Google Scholar
Sztompka, P. (2007). Zaufanie. Fundament społeczeństwa. Znak. Google Scholar
Zaremba, M. (2023). Autorytaryzm jako źródło buntu. Gazeta Wyborcza, 9.02. Google Scholar
Zuboff, S. (2020). Wiek kapitalizmu inwigilacji. Walka o przyszłość ludzkości na nowej granicy władzy. Zysk i S-ka. Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo publikowane jest na licencji Open Access CC BY-NC-ND 3.0. (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/)
Redakcja wyraża zgodę na umieszczanie opublikowanych artykułów na stronach internetowych autorów, stronach internetowych jednostek naukowych i repozytoriów.