Ewolucja założeń polityki zagranicznej Polski wobec Białorusi po 2020 roku w warunkach kryzysu politycznego i zagrożeń bezpieczeństwa
Abstrakt
Artykuł analizuje zmiany w polityce Polski wobec Białorusi po 2020 roku, w kontekście kryzysu politycznego i rosnących zagrożeń bezpieczeństwa w regionie. W odpowiedzi na represje reżimu Aleksandra Łukaszenki, kryzys migracyjny oraz zaangażowanie Białorusi w wojnę Rosji przeciwko Ukrainie, Polska zredefiniowała swoje podejście – od polityki dialogu do strategii presji i wzmocnienia bezpieczeństwa. W tekście przedstawiono główne kierunki działań Polski oraz możliwe scenariusze dalszego rozwoju sytuacji.
Słowa kluczowe:
Polska, Białoruś, polityka zagraniczna, bezpieczeństwo, kryzys migracyjny, wojna hybrydowa, opozycjaBibliografia
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 marca 2020 r. Google Scholar
w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych, Dz.U. 2020 poz. 435. Google Scholar
Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 maja 2021 r. potępiająca działania władz Białorusi wymierzone w elementarne zasady prawa międzynarodowego. Google Scholar
Ustawa z dnia 29 października 2021 r. o budowie zabezpieczenia granicy państwowej, Dz.U. 2021 poz. 1992. Google Scholar
Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 marca 2024 r. w sprawie uwolnienia Andrzeja Poczobuta. Google Scholar
Uchwała nr 58 Rady Ministrów z dnia 10 czerwca 2024 r. w sprawie programu „Narodowego Programu Odstraszania i Obrony – Tarcza Wschód”. Google Scholar
Human Rights Watch (2011), Shattering Hopes: Post-Election Crackdown in Belarus. Google Scholar
Reuters (2020), Belarus police detain hundreds as 100,000 join protest, Sept. 20, 2020. Google Scholar
Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. (2021). Report of the detailed findings of the independent international fact-finding mission on the protests in Belarus (A/HRC/47/49). Google Scholar
OSCE/ODIHR (2001), Republic of Belarus Presidential Election 9 September 2001 – Final Report. Google Scholar
Berridge. G. R. (2010), Diplomacy. Theory and Practice. London. Google Scholar
Kissinger. H. (2022), Dyplomacja Warszawa. Google Scholar
Palęcka A. (2022), Przemoc państwa i działania oddolne, Raport Fundacji „Ocalenie” z kryzysu humanitarnego na pograniczu polsko-białoruskim, Warszawa. Google Scholar
Rup M., Szczepański M., Rzeplińska R., Szyszko M., Piedziuk M. (2023), Raport Grupy Zagranica Współpraca rozwojowa i pomoc humanitarna w debacie parlamentarnej 2019-2023, „Grupa Zagraniczna”. Google Scholar
Onuch, O., Sasse, G., Michiels, S. (2021), Flowers, Tractors, Telegram: Who are the Protesters in Belarus? Nationalities Papers, Cambridge University Press. Google Scholar
Giebień H. (2015), „Kolorowe rewolucje” na Białorusi – czy powiodą się?. „Wschodnioznawstwo”, 1, 181-198. Google Scholar
Kędzierski K. (2024), Procedura pushback w świetle polsko-białoruskiego kryzysu granicznego. Głos w dyskusji, „Studia Prawnoustrojowe”, 66, 183-192. Google Scholar
Przyłęcki, P. (2009), Dialog w polityce. Mit czy pragmatyzm naszych czasów? „Dialogi Polityczne”, 12, 217–234. Google Scholar
Sadowski R. (2012), W cieniu Łukaszenki. Opozycja na Białorusi. „Wolność i Solidarność”. 4, 94-103. Google Scholar
Wawrzusin A., (2025), Rosyjsko-białoruskie działania hybrydowe na granicach Unii Europejskiej i NATO, „Journal of Modern Science”, 1/61, 10-32. Google Scholar
Usov P. (2022), Białoruś: od utraty geopolitycznej podmiotowości do okupacji, Raport VII „Białoruś w fazie rosyjskiej okupacji hybrydowej”, 19-26. Google Scholar
Ziemblicki, M. H. (2024), A Difficult Neighbourhood with Hybrid War in the Background: An Analysis of Relations between Poland and Belarus, “Bialystok Legal Studies”, 29/4, 217-234. Google Scholar
Banks M., EU leaders reject Belarus presidential election result, https://www.theparliamentmagazine.eu/news/article/eu-leaders-reject-belarus-presidential-election-result (20.08.2020). Google Scholar
Białoruś w regionie (2025), Afrykańskie nadzieje Łukaszenki, https://by-ua-studium.pl/afrykanskie-nadzieje-lukaszenki/ (13.06.2025). Google Scholar
Dyner A.M, (2022), Białoruś wobec wojny na Ukrainie, https://www.pism.pl/publikacje/bialorus-wobec-wojny-na-ukrainie (03.02.2022). Google Scholar
Dyner A.M., Kolejny etap integracji Białorusi i Rosji, https://pism.pl/publikacje/kolejny-etap-integracji-bialorusi-i-rosji (04.01.2023). Google Scholar
Fedorowicz K., Polska wobec sytuacji na Białorusi, https://ies.lublin.pl/komentarze/polska-wobec-sytuacji-na-bialorusi/ (04.03.2025). Google Scholar
Gołdyn D., Białoruś. Cichanouska chce zostać liderem, Łukaszenka: nie będzie nowych wyborów, https://wiadomosci.radiozet.pl/swiat/polityka/Bialorus.-Swiatlana-Cichanouska-gotowa-zostac-narodowym-liderem.-RELACJA-NA-ZYWO (17.08.2020). Google Scholar
Kłysiński K., Chawryłko, Obywatele przeciwko reżimowi – Białoruś po wyborach prezydenckich, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2020-08-12/obywatele-przeciwko-rezimowi-bialorus-po-wyborach-prezydenckich (12.08.2020). Google Scholar
Kłysiński K., Żochowski P., Bezpieczeństwo ponad wszystko. Nowa odsłona sojuszu Białorusi i Rosji, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2024-12-09/bezpieczenstwo-ponad-wszystko-nowa-odslona-sojuszu-bialorusi-i-rosji (09.12.2024). Google Scholar
Kłysiński K., Żochowski P., Współagresor zdystansowany. Mińsk wobec udziału w wojnie przeciwko Ukrainie, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2023-02-10/wspolagresor-zdystansowany-minsk-wobec-udzialu-w-wojnie (05.02.2023). Google Scholar
Kociszewski J. (2023), "Wszystko jest zabronione". Białoruski system rządów staje się totalitarny, Kolegium Europy Wschodniej, https://new.org.pl/3247,bialorus_staje_sie_totalitarna.html (25.05.2025). Google Scholar
Kolarz S., Białorusini na emigracji - wsparcie państw UE i Rady Europy dla represjonowanych, https://www.pism.pl/publikacje/bialorusini-na-emigracji-wsparcie-panstw-ue-i-rady-europy-dla-represjonowanych (30.12.2024). Google Scholar
Żądło A., Pałką, ręką, kopem, prądem. Tak wyglądają tortury na Białorusi, https://www.newsweek.pl/swiat/bialorus-zatrzymani-opowiadaja-o-torturach-i-biciu-tortury-w-bialoruskich-wiezieniach/dt97qxw (30.08.2020). Google Scholar
Żochowski P., Iwański T., Matuszak S., Ukraina–Białoruś: w spirali kryzysu, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2021-06-14/ukraina-bialorus-w-spirali-kryzysu (14.06.2021). Google Scholar
Amnesty International, Białoruś: systematyczne stosowanie tortur i klimat bezkarności, https://www.amnesty.org.pl/bialorus-systematyczne-stosowanie-tortur-i-klimat-bezkarnosci/ (12.04.2021). Google Scholar
European Council, Conclusions by the President of the European Council following the video conference of the members of the European Council on 19 August 2020, https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2020/08/19/conclusions-by-the-president-of-the-european-council-following-the-video-conference-of-the-members-of-the-european-council-on-19-august-2020/ (19.08.2020). Google Scholar
The Conversation (2021), Belarus protests: why people have been taking to the streets – new data. https://theconversation.com/belarus-protests-why-people-have-been-taking-to-the-streets-new-data-154494 (15.09.2025). Google Scholar
Gazeta Prawna, ONZ i NATO wyrażają zaniepokojenie sytuacją na Białorusi, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/1488067,onz-i-nato-wyrazaja-zaniepokojenie-sytuacja-na-bialorusi.html (10.08.2020). Google Scholar
Radio Zet, Zaskakujący apel Łukaszenki. "Nie kłóćcie się z Polakami", https://wiadomosci.radiozet.pl/swiat/news-zaskakujacy-apel-lukaszenki-nie-kloccie-sie-z-polakami (27.09.2025). Google Scholar
Rzeczpospolita, Łukaszenko: Nie chcemy konfliktu na granicy. Polska go potrzebuje, https://www.rp.pl/polityka/art19102721-lukaszenko-nie-chcemy-konfliktu-na-granicy-polska-go-potrzebuje (27.09.2025). Google Scholar
Tass, Rosyjska Agencja Informacyjna, Łukaszenka zapowiada twardą odpowiedź Mińska i Moskwy na koncentrację wojsk na granicach Białorusi, https://tass.com/world/1355179 (27.09.2025). Google Scholar
Another meeting between Minister Mariusz Kamiński and Sviatlana Tsikhanouskaya, https://www.gov.pl/web/mswia-en/another-meeting-between-minister-mariusz-kaminski-and-sviatlana-tsikhanouskaya (05.05.2025). Google Scholar
Kolejne spotkanie ministra Mariusza Kamińskiego i Swiatłany Cichanouskiej, https://www.gov.pl/web/mswia/kolejne-spotkanie-ministra-mariusza-kaminskiego-i-swiatlany-cichanouskiej (05.05.2025). Google Scholar
Meeting of Minister Mariusz Kamiński with Sviatlana Tsikhanouskaya, https://www.gov.pl/web/mswia-en/meeting-of-minister-mariusz-kaminski-with-sviatlana-tsikhanouskaya (05.05.2025). Google Scholar
Minister Barbara Nowacka spotkała się ze Swietłaną Cichanouską, liderką białoruskiej opozycji, https://www.gov.pl/web/edukacja/minister-barbara-nowacka-spotkala-sie-dzis-ze-swietlana-cichanouska-liderka-bialoruskiej-opozycji (05.05.2025). Google Scholar
Minister Nitras meets with Belarusian opposition leader Svetlana Tsikhanouskaya, https://www.gov.pl/web/ministry-of-sports-and-tourism/minister-nitras-meets-with-belarusian-opposition-leader-svetlana-tsikhanouskaya (05.05.2025). Google Scholar
Premier Morawiecki przekazał zabytkową warszawską willę białoruskiej opozycji, https://wiadomosci.onet.pl/warszawa/warszawa-zdjecia-willi-kryniczna-6-na-saskiej-kepie-polska-ma-ja-podarowac/v4mzkzp (09.09.2020). Google Scholar
Prezydent rozmawiał ze Swiatłaną Cichanouską, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/biuro-polityki-miedzynarodowej/aktualnosci/rozmowa-swiatlana-cichanouska,6743 (04.05.2025). Google Scholar
Prime Minister Mateusz Morawiecki meets with Belarusian opposition leader Sviatlana Tsikhanouskaya, https://www.gov.pl/web/primeminister/prime-minister-mateusz-morawiecki-meets-with-belarusian-opposition-leader-sviatlana-tsikhanouskaya (05.05.2025). Google Scholar
Sejm wyraził zgodę na przedłużenie stanu wyjątkowego, „Rzeczpospolita”, https://www.rp.pl/polityka/art18973151-sejm-wyrazil-zgode-na-przedluzenie-stanu-wyjatkowego (17.05.2025). Google Scholar
Spotkanie Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara z liderką białoruskiej opozycji demokratycznej Swietłaną Cichanouską, https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/spotkanie-ministra-sprawiedliwosci-adama-bodnara-z-liderka-bialoruskiej-opozycji-demokratycznej-swietlana-cichanouska (05.05.2025). Google Scholar
Spotkanie Ministra Spraw Zagranicznych z liderką białoruskiej opozycji demokratycznej Swiatłaną Cichanouską, https://www.gov.pl/web/polskapomoc/spotkanie-ministra-spraw-zagranicznych-z-liderka-bialoruskiej-opozycji-demokratycznej-swiatlana-cichanouska (05.05.20025). Google Scholar
Spotkanie ze Swiatłaną Cichanouską, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/spotkanie-swiatlana-cichanouska,46383 (04.05.2025). Google Scholar
Spotkanie z Białorusinami, https://www.prezydent.pl/multimedia/galeria-zdjec/spotkanie-z-bialorusinami,2387 (04.05.2025). Google Scholar
Strefa buforowa na granicy z Białorusią przedłużona o kolejne 90 dni, https://www.gov.pl/web/mswia/strefa-buforowa-na-granicy-z-bialorusia-przedluzona-o-kolejne-90-dni2 (26.09.2025). Google Scholar
Swiatłana Cichanouska z wizytą w MSWiA, https://www.gov.pl/web/mswia/swiatlana-cichanouska-z-wizyta-w-mswia (05.05.2025). Google Scholar
Viesna, 2025. Human rights situation in Belarus. August 2025, https://spring96.org/en/news/118626 (26.09.2025). Google Scholar
Zestawienia roczne. https://www.gov.pl/web/udsc/zestawienia-roczne (26.09.2025). Google Scholar
NAWA, EU4Belarus, https://nawa.gov.pl/studenci/studenci-zagraniczni/eu4belarus (10.05.2025). Google Scholar
Studium Europy Wschodniej, Program Stypendialny Rządu RP im. Konstantego Kalinowskiego, https://studium.uw.edu.pl/program-im-kalinowskiego/ (10.05.2025) Google Scholar
NAWA, „Solidarni z Białorusią” – stypendia NAWA dla studentów, naukowców i nauczycieli, https://nawa.gov.pl/solidarni-z-bialorusia (10.05.2025). Google Scholar
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo publikowane jest na licencji Open Access CC BY-NC-ND 3.0. (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/)
Redakcja wyraża zgodę na umieszczanie opublikowanych artykułów na stronach internetowych autorów, stronach internetowych jednostek naukowych i repozytoriów.