Izolowanie dziecka przez jednego z rodziców od kontaktu z drugim rodzicem – kilka uwag na gruncie prawa karnego
Katarzyna Pruszkiewicz-Słowińska
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWMhttps://orcid.org/0000-0001-8441-0143
Abstrakt
Zagadnienie kryminalizacji alienacji rodzicielskiej od wielu lat jest przedmiotem wielu dyskusji i opracowań naukowych. Płynie z nich często wniosek, że penalizacja zachowania polegającego na izolacji dziecka od kontaktu z drugim rodzicem jest niezbędna, zmiany w tym zakresie w Kodeksie karnym są potrzebne bowiem jej skutki są daleko idące – zagrażają przede wszystkim dobru dziecka. Pojawiają się także postulaty, aby nie wprowadzać zmian w tym zakresie, a także z rozwagą posługiwać się samym pojęciem. Przedmiotem i celem niniejszego opracowania jest analiza zjawiska alienacji rodzicielskiej z uwzględnieniem wybranych spraw rozpoznawanych przez sądy krajowe. Artykuł ma charakter teoretycznoprawny z wykorzystaniem elementów analizy dogmatycznej. Podjęta tematyka ma swój szczególny wymiar praktyczny, przedstawia bowiem refleksje dotyczące zjawiska na gruncie przepisów prawa karnego materialnego. W artykule autorka opisuje sytuacje, gdy jedno z rodziców izoluje dziecko, nie kierując się jego dobrem, a pobudkami niemającymi często racjonalnego uzasadnienia.
Słowa kluczowe:
zawiadomienie o przestępstwie, dobro dziecka, alienacja rodzicielska, fałszywe oskarżenie, znęcanie psychiczne, uprowadzenie dzieckaBibliografia
Literatura Google Scholar
Błażek M., Lewandowska-Walter A., Alienacja rodzicielska a przemoc emocjonalna – podejście systemowe w diagnozie problemu, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2022, vol. 21, nr 1. Google Scholar
Gluza P., Zespół oddzielenia od jednego z rodziców (alienacji rodzicielskiej), [w:] P. Gluza, Z. Kołakowska-Halbersztadt, M. Tański, Dziecko w rozstaniu rodziców, 2013, Lex. Google Scholar
Hetman-Krajewska J., Alienacja rodzicielska, [w:] eadem, Kontakty z dzieckiem. Jak regulować, jak egzekwować? Poradnik praktyczny, 2022, Lex. Google Scholar
Hetman-Krajewska J., Jakie są konsekwencje alienacji rodzicielskiej?, [w:] eadem, Kontakty z dzieckiem. Jak regulować, jak egzekwować? Poradnik praktyczny, 2022, Lex. Google Scholar
Johnston J.R., Sullivan M.J., Parental alienation: in search of common ground for a more differentiated theory, „Family Court Review” 2020, nr 58(2). Google Scholar
Namysłowska I., Heitzman J., Siewierska A., Zespół Gardnera – zespół oddzielenia od drugoplanowego opiekuna (PAS). Rozpoznanie czy rzeczywistość rodzinna?, „Psychiatria Polska” 2009, t. XLIII, nr 1. Google Scholar
Szenkowski D., Wpływ alienacji rodzicielskiej na kondycję psychiczną dzieci i młodzieży w Polsce w sytuacji rozpadu rodziny, „Forum Polityki Kryminalnej” 2021, vol. 2, s. 6–7. Google Scholar
Wolak G., Przestępstwo znęcania jako podstawa niegodności dziedziczenia. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2016 r., III CSK 80/15, OSNC 2017, nr 2, poz. 25, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2017, nr 38(1). Google Scholar
Zajączkowska-Burtowy J., Burtowy M., O kryminalizacji tzw. alienacji rodzicielskiej, „Prokuratura i Prawo” 2020, nr 4–5. Google Scholar
Akty prawne Google Scholar
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 2809 z późn. zm.). Google Scholar
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2024 r., poz. 1568). Google Scholar
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 383). Google Scholar
Orzecznictwo Google Scholar
Postanowienie SN z 11 lutego 1997 r., sygn. akt II CKN 90/96, niepubl. Google Scholar
Postanowienie SO w Jeleniej Górze z 3 listopada 2022 r., sygn. akt II Ca 425/22, Lex nr 3616333. Google Scholar
Postanowienie SR w Kępnie z 31 października 2017 r., sygn. akt III Nsm 180/15, Lex nr 2516290. Google Scholar
Uchwała SN z 3 października 2025 r., sygn. akt III CZP 20/25, www.sn.pl. Google Scholar
Wyrok SN z 23 marca 2016 r., sygn. akt III CSK 80/15, OSNC 2017, Nr 2, poz. 25. Google Scholar
Wyrok SR w Grodzisku Wielkopolskim z 6 lipca 2022 r., sygn. akt II K 286/18, niepubl. Google Scholar
Wyrok SR w Łomży z 23 lipca 2015 r., sygn. akt. II K 925/14, https://orzeczenia.lomza.sr.gov.pl/content/$N/150510050001006_II_K_000925_2014_Uz_2015-07-23_001. Google Scholar
Źródła internetowe Google Scholar
Stanowisko Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego dotyczące korzystania z pojęcia zespołu alienacji rodzicielskiej, https://psychiatria.org.pl/news,tekst,499,stanowisko_polskiego_towarzystwa_psychiatrycznego_dotyczace_korzystania_z_pojecia_zespolu_alienacji_rodzicielskiej. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
https://orcid.org/0000-0001-8441-0143
