Trójkolorowa monarchia. Czego uczy nas przykład monarchizmu republikańskiego V Republiki Francuskiej?
Résumé
Celem niniejszej pracy jest analiza natury ustroju politycznego V Republiki Francuskiej w świetle idei monarchii republikańskiej, czyli systemu łączącego elementy tradycji monarchicznej i republikańskiej. V Republika jawi się bowiem nie tylko jako doraźna odpowiedź na kryzys instytucjonalny i polityczny IV Republiki, ale także jako rezultat długotrwałego procesu historycznego, w którym ścierały się ze sobą dziedzictwo monarchii absolutnej, doświadczenia rewolucji oraz tradycja parlamentaryzmu. W niniejszym opracowaniu podjęto próbę wskazania na to, jakie elementy „dawnego” (monarchicznego) i „nowego” (republikańskiego) porządku znalazły swoje miejsce w ustroju V Republiki oraz jak wpłynęły one na stabilność francuskiej demokracji. W pracy zastosowano metodę historyczno-porównawczą, zestawiając ewolucję francuskiego ustroju – od anarchii feudalnej, przez monarchię absolutną i kolejne republiki, po V Republikę – z innymi modelami państwa, w tym polskim. Analiza oparta została na literaturze przedmiotu, publicystyce oraz klasykach myśli politycznej. Posłużono się metodą analizy ustrojowej, obejmującą ocenę roli parlamentu, prezydenta i władzy wykonawczej, wraz z interpretacją wybranych przepisów konstytucyjnych V Republiki.
Mots-clés :
monarchia absolutna, republika, demokratyczne rządy prawa, Francja, V Republika, PolskaRéférences
Literatura Google Scholar
Bardy G., Charles De Gaulle. Biografia katolika i męża stanu, Warszawa 2014. Google Scholar
Baszkiewicz J., Francja, Warszawa 1997. Google Scholar
Baszkiewicz J., Historia Francji, Warszawa 1977. Google Scholar
Baszkiewicz J., Wolność druku i rewolucja 1789 roku, [w:] A. Korobowicz, H. Olszewski, Studia z historii państwa, prawa i idei, Lublin 1997. Google Scholar
Biernat T., Zasada the rule of law a definiowanie pojęcia państwa prawa, [w:] A. Jamróz, M. Aleksandrowicz, L. Jamróz, Demokratyczne państwo prawa, Białystok 2014. Google Scholar
Bradburry J., Kapetyngowie. Królowie Francji 987–1328, Kraków 2023. Google Scholar
Burke P., Fabrykacja Ludwika XIV, Warszawa 2011. Google Scholar
Cronin V., Napoleon, Warszawa 2002. Google Scholar
Dudek A., Historia polityczna Polski. 1989–2023, Warszawa 2023. Google Scholar
Englund P., Lata wojen, Warszawa 2013. Google Scholar
Esande R. (red.), Czarna księga rewolucji francuskiej, Kraków 2015. Google Scholar
Friedman M., Kapitalizm i wolność, Gliwice 2002. Google Scholar
Gaxote P., Rewolucja francuska, Gdańsk 2001. Google Scholar
Giełzak M., Wieczna lewica. Myśli i aforyzmy, Poznań 2023. Google Scholar
Gopnik A., Manifest nosorożca. Rozprawa z liberalizmem, Łódź 2022. Google Scholar
Kita K., Saga rodu le Penów. Marsz na Paryż i Brukselę, Poznań 2024. Google Scholar
Knecht R., Walezjusze, królowie Francji 1328–1589, Kraków 2019. Google Scholar
Koziol G., Błaganie o przebaczenie i łaskę. Porządek rytualny i polityczny wczesnośredniowiecznej Francji, Warszawa 2009. Google Scholar
van Loo Bart, Burgundczycy, książęta równi królom, Kraków 2024. Google Scholar
MacDonell A.G., Napoleon i jego marszałkowie, Warszawa 2022. Google Scholar
Magdziarz W., Uwodziciele władzy. Geneza i organizacja dworu Ludwika XIV, Warszawa 2013. Google Scholar
Maurass Ch., Przyszłość inteligencji i inne pisma, Poznań 2020. Google Scholar
Morabito M., Bourmand D., Historia konstytucyjna i polityczna Francji 1789–1958, Białystok 1996. Google Scholar
Monteskiusz, O duchu praw, Kraków 2022. Google Scholar
Napierała P., Historia Francji bez mitów, Poznań 2024. Google Scholar
Perroy E., Doucet R., Latrieille A., Historia Francji, t. 1: Od początku dziejów do roku 1774, Warszawa 1969. Google Scholar
Perroy E., Doucet R., Latrieille A., Historia Francji, t. 2: Od 1774 do czasów współczesnych, Warszawa 1969. Google Scholar
Pernoud R., Alienor z Akwitanii, Warszawa 1980. Google Scholar
Piketty T., Kapitał w XXI wieku, Warszawa 2015. Google Scholar
Piketty T., Kapitał i ideologia, Warszawa 2022. Google Scholar
Piketty T., Krótka historia równości, Warszawa 2023. Google Scholar
Pinker S., Nowe oświecenie. Argumenty za rozumem, nauką, humanizmem i postępem, Poznań 2018. Google Scholar
Pobłocki K., Kapitalizm. Historia krótkiego trwania, Warszawa 2020. Google Scholar
Rapicki I., Analiza porównawcza włoskiego faszyzmu i niemieckiego nazizmu, [w:] 53. Międzynarodowe Seminarium Kół Naukowych w Olsztynie, t. 2, Olsztyn 2024. Google Scholar
Rapicki I., Przyczyny historyczne problemów z państwem prawa w Ameryce Łacińskiej, [w:] 52. Międzynarodowe Seminarium Kół Naukowych w Olsztynie, t. 2, Olsztyn 2023. Google Scholar
Reyndols S., Lenna i wasale. Reinterpretacja średniowiecznych źródeł, Kęty 2011. Google Scholar
Rouche M., Chlodwig – król Franków, Poznań 2015. Google Scholar
Śladkowski W., Ojciec zwycięstwa – Georges Clemenceau, Lublin 1998. Google Scholar
Smill V., Liczby nie kłamią, Kraków 2022. Google Scholar
Ujazdowski K.M., V Republika Francuska. Idee, konstytucja, interpretacje, Kraków 2010. Google Scholar
Wielomski A., Imperium rationis. Państwo suwerenne w zachodniej myśli politycznej XVI i XVII stulecia, Warszawa 2024. Google Scholar
Williams Ch., Ostatni wielki Francuz. Charles de Gaulle, Warszawa 2007. Google Scholar
Źródła internetowe Google Scholar
Bering H., The French Revolution: the most important event in human history, „The Google Scholar
Guardian” z 27 stycznia 2025 r., https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/jan/27/turning-point-world-history. Google Scholar
Dudek A., W wyborach prezydenckich opłaca się startować liderom mniejszych partii, https://krytykapolityczna.pl/kraj/dudek-w-wyborach-prezydenckich-oplaca-sie-startowac-liderom-mniejszych-partii-rozmowa. Google Scholar
Herbarz Domu d’Estaing, https://web.archive.org/web/20111002104212/http://www.vivies.com/index.php?title=Estaing. Google Scholar
https://germanhistorydocs.ghi-dc.org/sub_document.cfm?document_id=250&language=german. Google Scholar
Kiełczawa A., U początków koncepcji państwa generała Charlesa de Gaulle’a, https://wpia.uw.edu.pl/uploads/media/5d98da0fa23fe/autoreferat.pdf. Google Scholar
Konstytucja Republiki Francuskiej, https://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/francja.htm. Google Scholar
Pompidou – godny następca de Gaulle’a czy mierny technokrata?, https://www.youtube.com/watch?v=_zlc2Y4_-EY&t=1458. Google Scholar
Prezydent Francji przyjął tytuł protokanonika bazyliki na Lateranie w Rzymie, https://dzieje.pl/dziedzictwo-kulturowe/prezydent-francji-przyjal-tytul-protokanonikabazyliki-na-lateranie-w-rzymie. Google Scholar
Tomaszuk M., Dualista głowa państwa Księstwa Andory jako nietypowe rozwiązanie ustrojowe, https://www.studiapolitologiczne.pl/pdf-115481-44749?filename=Dualistyczna%20glowa.pdf. Google Scholar
Ujazdowski K.M., Geneza i tożsamość Konstytucji V Republiki Francuskiej, https:// Google Scholar
wszystkoconajwazniejsze.pl/kazimierz-m-ujazdowski-geneza-i-tozsamosc-konstytucji-v-republiki/. Google Scholar
Ujazdowski K.M., Polish April Constitution of 1935 and Constitution of the Fifth Republic of France of 1958: apparent affinity, https://www.academia.edu/118196806/Polish_April_Constitution_of_1935_and_Constitution_of_the_Fifth_Republic_ Google Scholar
of_France_of_1958_Apparent_Affinity. Google Scholar
Wielomski A., Katolicka monarchia narodowa Jacques-Bégnine Bossueta, https://www.youtube.com/watch?v=xg9zcodYfNc&t=2562s. Google Scholar
