Od dekretu o ochronie państwa do Kodeksu karnego z 1969 r. Przegląd reform prawa karnego i praktyka jego stosowania przez organy wymiaru sprawiedliwości w latach 1944–1969
Abstract
Artykuł stanowi o aktach normatywnych z zakresu prawa karnego oraz praktyce ich stosowania w czasach PRL, mianowicie od momentu powołaniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego do daty wydania Kodeksu karnego z 1969 (tzw. kodeks Andrejewa). Celem artykułu jest ukazanie niewątpliwie niesłusznych reform prawa karnego w wyżej opisanych latach oraz rażąco wypaczonej praktyki stosowania przepisów prawa penalnego przez organy wymiaru sprawiedliwości oraz opisanie najbardziej elementarnych cech kodeksu Andrejewa – z uwagi na istotę tego aktu prawnokarnego w historii PRL. Zalety tego kodeksu objawiały się, po pierwsze, w kompleksowym zebraniu instytucji prawa karnego w jeden akt normatywny; po drugie, w stabilizacji funkcjonowania owej gałęzi prawa, które wcześniej – jak wykazano w artykule – było stosowane do doraźnych celów politycznych, często nie bacząc na łamanie tak podstawowych zasad stanowienia prawa, jak nullum crimen sine lege certa i lex retro non agit.
Schlagworte:
Polska Rzeczpospolita Ludowa, prawo karne, kodeks Andrejewa, Igor Andrejew, amnestia, nadużyciaLiteraturhinweise
Literatura Google Scholar
Andrejew I., Polskim prawie karnym w zarysie, Warszawa 1983. Google Scholar
Gerecka-Żołyńska A., Wiliński P., Karlik P., Kusak M., Prawo karne wykonawcze, Warszawa 2021. Google Scholar
Kallas M., Lityński A., Historia ustroju i prawa Polski Ludowej, Warszawa 2003. Google Scholar
Melezini M., Założenia polityczno-kryminalne kodeksu karnego z 1969 r. i ich realizacja w praktyce w latach 1970–1980, „Z Dziejów Prawa” 2019, t. 12(20). Google Scholar
Uzasadnienie projektu Kodeksu karnego, [w:] Projekt kodeksu karnego oraz Przepisów wprowadzających kodeks karny, Warszawa 1968. Google Scholar
Akty prawne Google Scholar
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 19 marca 1928 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1928 r., Nr 33, poz. 313). Google Scholar
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. Kodeks karny (Dz.U. z 1932 r., Nr 60, poz. 571). Google Scholar
Ustawa z dnia 21 lipca 1944 r. o utworzeniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (Dz.U. z 1944 r., Nr 1, poz. 1). Google Scholar
Ustawa z dnia 31 grudnia 1944 r. o powołaniu Rządu Tymczasowego Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1944 r., Nr 19, poz. 99). Google Scholar
Ustawa Krajowej Rady Narodowej z dnia 15 sierpnia 1944 r. o tymczasowym trybie wydawania dekretów z mocą ustawy (Dz.U. z 1944 r., Nr 1, poz. 3). Google Scholar
Ustawa Krajowej Rady Narodowej z dnia 3 stycznia 1945 r. o trybie wydawania dekretów z mocą ustawy (Dz.U. z 1945 r., Nr 1, poz. 1). Google Scholar
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny (Dz.U. z 1969 r., Nr 13, poz. 94). Google Scholar
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. z 1969 r., Nr 13, poz. 98). Google Scholar
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz.U. z 1969 r., Nr 13, poz. 95). Google Scholar
Ustawa z dnia 22 lutego 1947 r. o amnestii (Dz.U. z 1947 r., Nr 20, poz. 78). Google Scholar
Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. o amnestii (Dz.U. z 1956 r., Nr 11, poz. 57). Google Scholar
Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553). Google Scholar
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego (Dz.U. Google Scholar
z 1944 r., Nr 4, poz. 16). Google Scholar
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 23 września 1944 r. Kodeks karny Wojska Polskiego (Dz.U. z 1944 r., Nr 6, poz. 27). Google Scholar
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 30 października 1944 r. o ochronie państwa (Dz.U. z 1944 r., Nr 10, poz. 50). Google Scholar
Dekret z dnia 22 stycznia 1946 r. o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego (Dz.U. z 1946 r., nr 5, poz. 46). Google Scholar
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 2 sierpnia 1945 r. o amnestii (Dz.U. z 1945 r., Nr 28, poz. 172). Google Scholar
Dekret z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa (Dz.U. z 1946 r., Nr 30, poz. 192). Google Scholar
Źródła internetowe Google Scholar
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/amnestia;3868800.html. Google Scholar
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Krajowa-Rada-Narodowa;3926942.html. Google Scholar
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Switalski-Kazimierz;3984718.html. Google Scholar
Kietliński M., Amnestia z 22 lutego 1947 r., Białystok 2017, https://pbc.biaman.pl/ Google Scholar
dlibra/publication/52224/edition/bg.uwb.edu.pl?language=pl. Google Scholar
Maksimiuk D., Rok 1956 w Polsce. Sądy, prokuratury, prawo karne, Białystok 2016, http://dydaktyka.bg.us.edu.pl.mwire8hn0439.han.bg.us.edu.pl/dlibra/doccontent?id=22267. Google Scholar
Melezini M., Szczygieł G.B., Kara ograniczenia wolności w świetle polityki kryminalnej w latach 1970–1998, „Archiwum Kryminologii” 2002, t. XXVI, https://bibliotekanauki.pl/articles/699178. Google Scholar
Papierkowski Z., Projekt kodeksu karnego, „Prawo Kanoniczne” 1962, t. 5, nr 3–4, https://www.bazhum.muzhp.pl/media/files/Prawo_Kanoniczne_kwartalnik_prawno_ Google Scholar
historyczny/Prawo_Kanoniczne_kwartalnik_prawno_historyczny-r1962-t5-n3_4/ Google Scholar
Prawo_Kanoniczne_kwartalnik_prawno_historyczny-r1962-t5-n3_4-s243-284/ Google Scholar
Prawo_Kanoniczne_kwartalnik_prawno_historyczny-r1962-t5-n3_4-s243-284.pdf. Google Scholar
Śmierzchalski-Wachocz D., Dekret o wolności sumienia i wyznania z 5 sierpnia 1949 roku jako przykład szykanowania duchowieństwa Kościoła gorzowskiego w latach 1949–1969. Zarys problematyki, „Colloquia Theologica Ottoniana” 2021, nr 37, https://wnus.edu.pl/cto/file/article/view/19370.pdf. Google Scholar
Zdrójkowski D., Geneza dekretu o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego, „Studia Prawnicze i Administracyjne” 2019, nr 28(2), https://old.wsm.warszawa.pl/wydawnictwo/studia-prawnicze-i-administracyjne/ Google Scholar
studia-prawnicze-i-administracyjne-numery-archiwalne. Google Scholar
