Graniczne przypadki samoobrony w prawie międzynarodowym w ujęciu historycznym
Résumé
Niniejszy artykuł poświęconyo koncepcji prawa do samoobrony państw członkowskich ONZ, z uwzględnieniem konkretnych granicznych przypadków. Problematyka ta jest niezwykle aktualna z uwagi na występujące konflikty zbrojne, zwłaszcza w kontekście toczącej się wojny na Ukrainie. Z tej perspektywy pojawia się zasadnicze pytanie, a mianowicie chodzi o kwestię uzasadnienia podejmowanych działań przez strony konfliktu w świetle obowiązującego prawa międzynarodowego. Historycznie po zakończeniu II wojny światowej państwa niejednokrotnie dokonywały prób uzasadniania swoich akcji zbrojnych, traktując takie działania jako samoobrona. Stąd zwracono uwagę na postępowanie Stanów Zjednoczonych wobec Kuby w trakcie kryzysu w 1962 r., działania Izraela wobec państw sąsiednich, szczególnie Egiptu, Syrii, Jordanii, w czasie wojny sześciodniowej w 1967 r., a także Iraku w 1981 r. Dodatkowo uwzględniono także nalot na reaktor w Al.-Kibar w Syrii w 2007 r.
Mots-clés :
samoobrona, ONZ, Karta Narodów Zjednoczonych, użycie siły w prawie międzynarodowymRéférences
Literatura Google Scholar
Colman J., Towards ‘world support’ and ‘the ultimate judgment of history’: the American legal case for the blockade of Cuba during the missile crisis, October–November 1962, „The Journal of Cold War Studies University of Central Lancashire” 2018. Google Scholar
Dinstein Y., War, aggression and self-defence, Cambridge 2001. Google Scholar
Gabi S., Kobi M., Anat K., Six days, fifty years: the June 1967 war and its aftermath, „Memorandum” 2018, nr 184. Google Scholar
Garwood-Gowers A., Israel’s airstrike on Syria’s Al-Kibar Facility: a test case for the doctrine of pre-emptive self-defence?, „Journal of Conflict & Security Law” 2011, vol. 16, nr 2. Google Scholar
Giętkowski M., Nadolski Ł. (red.), Wojny i konflikty zbrojne po 1945 roku, t. 2, Bydgoszcz 2016. Google Scholar
Heajeong L., The Bush doctrine: a critical appraisal, „Journal of International Relations” 2003, vol. 43, nr 5. Google Scholar
Johnson B., The Cuban missle crisis and effect on the course of détente, „Continuum” 2015, t. 3. Google Scholar
Kapla N.J., The attack on Osirak: delimitation of self-defense, „Journal of International and Comparative Law” 1982, nr 1. Google Scholar
Lynk M.S., Musarrat Susan A., The Arab-Izrael conflict and international law, „Boston University School of Law Working Paper” 2013, nr 13(11). Google Scholar
Piasecka P., Prawnomiędzynarodowe aspekty użycia siły we współczesnych stosunkach międzynarodowych, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2011, nr 19(3). Google Scholar
Ruys T., ‘Armed attack’ and article 51 of the UN Charter: evolutions in customary law and practice, Cambridge 2010. Google Scholar
Szpak A., Legalność amerykańskich ataków lotniczych na ISIS w Iraku i Syrii jako reakcja na zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego, „Studia Prawnicze” 2015, nr 201, z. 1. Google Scholar
Akty prawne Google Scholar
Inter-American Treaty of Reciprocal Assistance, https://unterm.un.org/unterm2/en/view/2e72117a-f842-42de-ad12-da7caba99d4b. Google Scholar
Karta Narodów Zjednoczonych, https://www.ptpa.org.pl/site/assets/files/1153/karta_narodow_zjednoczonych.pdf. Google Scholar
Karta Organizacji Państw Amerykańskich, zbiór dokumentów, https://digit.pism.pl/dlibra/publication/474/edition/296/content. Google Scholar
Protokoły dodatkowe do Konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół I) oraz dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół II), sporządzone w Genewie dnia 8 czerwca 1977 r. (Dz.U. z 1992 r., Nr 41, poz. 175). Google Scholar
Resolution 1718 (2006) Adopted by the Security Council at its 5551st meeting, on 14 October 2006, https://docs.un.org/en/S/RES/1718%20(2006). Google Scholar
Źródła internetowe Google Scholar
Blau J., International right to self-defense: the six day war, https://israelforever.org/interact/blog/international_right_self_defense_six_day_war/. Google Scholar
Castelli L., Samuel O., Justifying attacks on nuclear facilities, https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/10736700.2024.2301883#d1e123. Google Scholar
Chang L., Kornbluha P. (red.), The Cuban missile crisis, https://nsarchive2.gwu.edu/nsa/cuba_mis_cri/621118_Abbreviations%20Chronology%201.pdf. Google Scholar
D’Amato A., Israel’s air strike against the Osiraq reactor: a retrospective, s. 1–2, https://scholarlycommons.law.northwestern.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1082&context=facultyworkingpapers. Google Scholar
Gebert K., Izraelski atak na iracki reaktor, https://ciekawostkihistoryczne.pl/2023/05/17/izraelski-atak-na-iracki-reaktor/. Google Scholar
Israeli attack on Iraq’s Osiraq nuclear reactor, https://ideasforpeace.org/content/challenging-international-law-israeli-attack-on-iraqs-osiraq-nuclear-reactor/. Google Scholar
Marcinko M., Wyprzedzające a prewencyjne użycie siły, „Międzynarodowe Prawo Humanitarne” 2010, t. 1. Google Scholar
Organization of American States, https://unterm.un.org/unterm2/en/view/84ffc46f-55da-4197-9c9d-30662acb379b. Google Scholar
The 1967 Arab-Israeli war, https://history.state.gov/milestones/1961-1968/arab-israeli-war-1967. Google Scholar
Wojna iracka 1980–88, https://www.bbc.co.uk/polish/special_021205_saddam/israeli_bombing.shtml. Google Scholar
Wojna sześciodniowa 1967, https://zbiam.pl/artykuly/zabojczy-blitzkrieg-wojna-szesciodniowa-1967/. Google Scholar
