Wybrane terminy z komponentem imiesłowowym w języku edukacji. Analiza morfologiczno-semantyczna
Аннотация
Prezentowany tekst zaliczyć można do lingwistyki edukacyjnej. Przedstawiono w nim analizę morfologiczną i semantyczną obecnych w języku edukacji terminów zawierających komponent imiesłowowy. Są to terminy używane w dokumentach prawnych i materiałach służących kształceniu i doskonaleniu zawodowemu nauczycieli. W odniesieniu do niektórych badanych przykładów pojawiają się pytania co do ich stosowności i wyrazistości znaczeniowej. Badanie zmierza do objaśnienia powstałych wątpliwości i sformułowania rozstrzygnięć poprawnościowych. Imiesłowy użyte w badanych konstrukcjach podlegają analizie morfologicznej. Przywołano motywację słowotwórczą badanych wyrazów. Imiesłowy rozpatrzono z perspektywy kategorii czasu i strony. Badaniu poddano imiesłowy czynne i bierne, odnosząc się do obecnych w literaturze przedmiotu poglądów o tendencji do adiektywizacji imiesłowów przymiotnikowych. Opis mechanizmów słowotwórczych wiąże się z regułami łączliwości semantycznej, co stanowi podstawę do rozstrzygnięć w zakresie trafności użycia. Obserwowane innowacje semantyczne umieszczono na tle modeli edukacyjnych (humanistyczny model szkoły). Termin ucząca się szkoła jest inspirowany językiem angielskim i przykładem neosemantyzacji. Grupa analizowanych imiesłowów biernych oprócz analizy językoznawczej, w tym przywołań słownikowych, ukazana została w kontekście zmian edukacyjnych obserwowanych w ciągu minionych trzydziestu lat. Wynikiem prowadzonej analizy jest określenie warunków stosowności i wyrazistości obecnych w języku edukacji konstrukcji z czynnymi i biernym imiesłowami przymiotnikowymi. Ich użycie służy skróceniu wypowiedzi, niekiedy jednak wymaga zanurzenia w języku specjalistycznym.
Ключевые слова:
język edukacji, imiesłów, morfologia, semantyka, stosowność, wyrazistośćБиблиографические ссылки
Bańko Mirosław, 2002, Wykłady z polskiej fleksji, PWN, Warszawa. Google Scholar
Bartnicka Barbara, 1970, Adiektywizacja imiesłowów w języku polskim, PWN, Warszawa. Google Scholar
Bojałkowska Krystyna, 2010, Opis składniowy imiesłowów przysłówkowych we współczesnym języku polskim, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń. Google Scholar
Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. Grzegorczykowa Renata, Laskowski Roman, Wróbel Henryk, 1998, PWN, Warszawa. Google Scholar
Grybosiowa Antonina, 1975, Rozwój funkcji składniowej imiesłowów nieodmiennych w języku polskim. Związki z nomen, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków. Google Scholar
Markowski Andrzej, 2005, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. PWN. Warszawa. Google Scholar
Mazurkiewicz Grzegorz (red.), 2015, Ucząca się szkoła. Od rozwoju jednostek do rozwoju wspólnoty, wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/17207/mazurkiewicz_uczaca_sie_szkola_2015.pdf?sequence=1&isAllowed=y Google Scholar
Nagórko Alicja, 1996, Zarys gramatyki polskiej, PWN, Warszawa. Google Scholar
Nauczanie integrujące https://rownosc.info/dictionary/integracyjny-system-edukacji/ Google Scholar
Podstawa programowa kształcenia ogólnego https://www.ore.edu.pl/wp-content/uploads/2018/03/podstawa-programowa-ksztalcenia-ogolnego-z-komentarzem.-szkola-podstawowa-jezyk-polski.pdf Google Scholar
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych. http://dziennikustaw.gov.pl/du/2017/1534/1 , dostęp 23-05-2019. Google Scholar
Sterna Danuta, 2008, Ocenianie kształtujące w praktyce, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa. Google Scholar
Wróbel Henryk, 1975 Składnia imiesłowów czynnych we współczesnej polszczyźnie, Uniwersytet Śląski, Katowice. Google Scholar
Sengre Peter M., 2003, Piąta dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się, Oficyna Ekonomiczna. Google Scholar
Strużyński Klemens, 2007, Ocena – ocenianie, w: „Wychowawca” nr 5, s. 22-33. Google Scholar
Zaczyński Władysław, 1995, Praca badawcza nauczyciela, WSiP, Warszawa. Google Scholar
Zawiślak Aleksandra, 2000, Czym jest właściwie nauczanie blokowe? w: Reforma edukacji-realia, szanse, zagrożenia, red. K. Waligórski, Bydgoszcz-Wągrowiec, s. 87-94. Google Scholar
