Świetliczarce w sukurs. O badaniu leksyki „źle obecnej” w słownikach języka polskiego
Henryk Duda
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła IIАннотация
W języku polskim w kraju nie używa się rzeczownika świetliczarka ‛kierowniczka, pracownica
świetlicy – instytucji wychowawczej’. Tę postać znają Polacy na emigracji, m.in.
w Wielkiej Brytanii i USA. Jej krajowym odpowiednikiem jest świetliczanka. Zastosowanie
wyszukiwarek internetowych pozwala autorowi artykułu pokazać, że rzeczownik
świetliczarka ma starszy rodowód niż świetliczanka. Analiza użycia dubletu świetliczarka :
świetliczanka pozwala przyjąć, że do eliminacji świetliczarki z polszczyzny krajowej mogły
przyczynić się czynniki pozajęzykowe – rzeczownik kojarzył się z realiami II Rzeczypospolitej
i Armią Polską na Zachodzie. W świetle przeprowadzonej analizy zastosowanie
w badaniach lingwistycznych nowych metod gromadzenia danych leksykalnych wydaje
się bardzo obiecujące.
Ключевые слова:
leksykografia, lingwochronologia, życie wyrazów, dublety słowotwórcze, leksyka „źle obecna”Библиографические ссылки
Car E. M. (1995): Kobiety w szeregach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1940–1948. Warszawa. Google Scholar
Dal’ W. (1985): Tołkowyj słowar’ żiwogo wielikorusskogo jazyka. T. IV. Moskwa. Google Scholar
Doroszewski W. (1953): Przedmowa. [W]: S. Szober: Gramatyka języka polskiego. Wyd. 3. Oprac. W. Doroszewski. Warszawa, s. V–VI. Google Scholar
Draus J. (1993): Oświata i nauka polska na Bliskim i Środkowym Wschodzie 1939–1950. Lublin. Google Scholar
Dyszak A. S. (2017): Leksyka marginalizowana i nieobecna w siatkach haseł największych słowników definicyjnych współczesnej polszczyzny. [W]: Wokół 300 tysięcy polskich słów. Google Scholar
Wstęp do hasłownikologii. Red. J. Wawrzyńczyk, P. Wierzchoń. Warszawa, s. 61–77. Google Scholar
Hrinczenko B. D. (red.) (1909): Słowar’ ukrajinśkoji mowy. T. 4: R -Ja. Kyjiw. Google Scholar
Kozdra M. (2017): Dobór haseł w słownikach ogólnych rosyjsko-polskich i polsko-rosyjskich. [W:] Wokół 300 tysięcy polskich słów. Wstęp do hasłownikologii. Red. J. Wawrzyńczyk, P. Wierzchoń. Warszawa, s. 205–221. Google Scholar
Leszczyński Z. (1988): Działanie tabu w pośmiertnym wydaniu „Gramatyki języka polskiego” Stanisława Szobera. [W:] tenże: Szkice o tabu językowym. Lublin, s. 51–63. Google Scholar
Leszczyński Z. (2016): Uwagi o zmianach w „Słowniku poprawnej polszczyzny” Stanisława Szobera. [W:] Dawne z nowym łącząc… In memoriam Mariani Kucała. Red. J. Klimek-Grądzka, M. Nowak. Lublin, s. 229–240. Google Scholar
Leśniak B. (1983): Nazwy kobiet zakończone na -anka w języku rosyjskim i polskim. Na materiale współczesnych słowników języka rosyjskiego i polskiego. „Zeszyty Naukowe UJ. Google Scholar
Prace Językoznawcze” z. 74, s. 113–120. Google Scholar
Makarski W. (2013): Świetliczanka czy świetliczarka? [W]: Słowa. Style. Metody. Red. H. Pelcowa, M. Wojtak. Lublin, s. 147–155. Google Scholar
Michalewski K. (1984): Dystrybucja polskich rzeczownikowych formantów przyrostkowych. Łódź. Google Scholar
Mieszkowska A. (2000): Starszy pan z St. Andrews czyli Stanisław Kotwicz (1896–1976). „Archiwum Emigracji : studia, szkice, dokumenty” 3, s. 248–254. Google Scholar
Mokijenko W. M., Nikitina T. G. (1998): Tołkowyj słowar’ jazyka Swodepii. Sankt-Pietierburg. Google Scholar
Piotrowski T. (1994): Z zagadnień leksykografii. Warszawa. Google Scholar
Polonia Book Foundation (red.) (1984): Literatura źle obecna (rekonesans). Londyn. Google Scholar
Przepiórkowski A., Bańko M., Górski R. L., Lewandowska-Tomaszczyk B. (red.) (2012): Narodowy Google Scholar
Korpus Języka Polskiego, Warszawa , dostęp: 08.03.2018. Google Scholar
Szczerbiak-Walicka B. (2001): Płatonow po polsku. Z problematyki przekładu literackiego. Kurowice k/Łodzi. Google Scholar
Siemaszko Z. S. (2002): Ci, którzy odeszli (1953–2002). Londyn. Google Scholar
Szober S. (1953): Gramatyka języka polskiego. Wyd. 3. Oprac. W. Doroszewski. Warszawa. Google Scholar
Urbańczyk S. (1988): Źródła słownika języka polskiego 2. połowy XX w. [W:] Wokół słownika współczesnego języka polskiego. Materiały konferencji w Paszkówce 26–28 XI 1986 r. Red. W. Lubaś. Wrocław, s. 9–19. Google Scholar
Wierzchoń P. (2013): Rozwój słownictwa XX w. w świetle teorii lingwochronologizacji. [W:] Spotkania polonistyk trzech krajów – Chiny, Korea, Japonia. Red. E. Czoj. Seoul, s. 61–79. Google Scholar
Zaremba M. (1974): O języku współczesnej prasy polonijnej w USA (rodzaje i źródła innowacji). „Przegląd Humanistyczny” 18, nr 3, s. 135–141. Google Scholar
Zgółkowie H. i T. (2008): Słowa źle obecne w polskiej leksykografii po 1945 roku. [W:] „Język a Kultura”. T. 20: Tom jubileuszowy, s. 163–171. Google Scholar
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
