Wer Ohren hat zu hören, der höre... Zum pragmatischen Mehrwert der das Zuhören betreffenden Phraseologismen aus Sicht der Axiolinguistik
Tomasz Żurawlew
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie:Аннотация
W artykule został opisany obraz związanych ze słuchaniem doświadczeń użytkowników
języka, który utrwalił się w niemieckich frazeologizmach. Autor, posługując się aparatem
pojęciowym aksjolingwistyki, odpowiada na pytania, jakie przekonania o istocie słuchania
odzwierciedlają związki wyrazowe dotyczące sytuacji mownych, jakie oczekiwania
mówiących względem słuchających lub niesłuchających manifestują się w wybranych
do analizy frazemach, według jakiego kryterium wartościowana jest w nich postawa
słuchania lub niesłuchania i wreszcie jaką rolę w międzyludzkiej komunikacji mogą
pełnić frazeologizmy, które wartościują obie postawy. Szczególną uwagę kieruje przy tym
na możliwe perlokucyjne skutki wartościującego potencjału badanych struktur. Autor
dochodzi do wniosku, że struktury te charakteryzuje społeczny typ wartościowania,
i że niektóre z nich otwierają perspektywę komunikacji restrykcyjnej. Stwierdza ponadto,
że doświadczenie słuchania utrwaliło się we frazeologii niemieckiej w trzech semantycznych
wariantach: jako afektywna reakcja słuchającego na treści wypowiadane przez
mówiącego, jako postawa, która nie wynika z uważnej percepcji treści i w tym sensie
destabilizuje płaszczyznę relacyjną, oraz jako sposób zachowania komunikacyjnego, który
ma związek z posłuszeństwem.
Ключевые слова:
the experience of listening in phraseological units, communication act, positive valuation, negative valuation, axiological linguisticsБиблиографические ссылки
Anusiewicz J., Dąbrowska A., Fleischer M. (2000): Językowy obraz świata i kultura. Projekt koncepcji badawczej [Sprachliches Weltbild und Kultur. Zum Projekt der Forschungskonzeption]. „Acta Universitatis Wratislaviensis”. Band 13, S. 11–44. Google Scholar
Bartmiński J. (2012a): Der Begriff des sprachlichen Weltbildes und die Methoden seiner Operationalisierung. „Text und Diskurs“ 5, S. 261–289. Google Scholar
Bartmiński J. (2012b): Językowe podstawy obrazu świata [Sprachliche Grundlagen des Weltbildes]. Lublin. Google Scholar
Buber M. (1962): Ich und Du. [In:] Werke. Bd. 1. München, S. 77–170. Google Scholar
Burger H. (2007): Phraseologie. Eine Einführung am Beispiel des Deutschen. Berlin. Google Scholar
Cegieła A. (2014): Słowa i ludzie. Wprowadzenie do etyki słowa [Worte und Menschen. Einführung in die Kommunikationsethik]. Warszawa. Google Scholar
Fojt T. (2007): Aksjologiczny aspekt metaforyzacji [Zum axiologischen Aspekt der Metaphorizität]. [In:] Antynomie wartości. Problematyka aksjologiczna w językoznawstwie [Antinomien der Werte. Die axiologische Problematik in der Sprachwissenschaft]. Google Scholar
A. Oskiera (Hrsg.). Łódź, S. 251–264. Google Scholar
Fries N. (1992): Wartościowanie. Aspekty językowe i pojęciowe (Bewerten. Linguistische und konzeptuelle Aspekte). [In:] Sprachliche Bewertung polnisch und deutsch / Wartościowanie w języku i tekście na materiale polskim i niemieckim. G. Falkenberg, N. Fries, J. Puzynina (Hrsg.). Warszawa, S. 25–44. Google Scholar
Hindelang G. (2010): Einführung in die Sprechakttheorie. Sprechakte, Äußerungsformen, Sprechaktsequenzen. Berlin–New York. Google Scholar
Kühn P. (1994): Pragmatische Phraseologie: Konsequenzen für die Phraseographie und Phraseodidaktik. [In:] Europhras 92 – Tendenzen der Phraseologieforschung. B. Sandig (Hrsg.). Bochum, S. 411–428. Google Scholar
Puzynina J. (1992): Język wartości [Zur Sprache der Werte]. Warszawa. Google Scholar
Puzynina J. (2013): O problemach wartościowania w języku i tekście [Zu den Problemen des Bewertens in Sprache und Text]. [In:] Eadem: Wartości i wartościowanie w perspektywie językoznawstwa [Werte und Bewerten in der Perspektive der Sprachwissenschaft]. Kraków, S. 111−121. Google Scholar
Puzynina J. (1991): Jak pracować nad językiem wartości [Wie sollte man an der bewertenden Sprache arbeiten]. [In:] Język a kultura. Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne [Sprache und Kultur. Lexikalische und axiologische Fragen]. Bd. 2. J. Puzynina, J. Bartmiński Google Scholar
(Hrsg.). Wrocław, S. 129–137. Google Scholar
Sapir E. (1978): Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje [Kultur, Sprache, Persönlichkeit. Ausgewählte Essays]. Warszawa. Google Scholar
Simon W. (2004): GABALs großer Methodenkoffer. Grundlagen der Kommunikation. Offenbach. Google Scholar
Torralba Rosellό F. (2007): Die Kuns des Zuhörens. München. Google Scholar
Zühlke S. (1992): Sprachliche Wertung im Deutschen. Probleme der Linguistischen Beschreibung. [In:] Sprachliche Bewertung polnisch und deutsch / Wartościowanie w języku i tekście na materiale polskim i niemieckim. G. Falkenberg, N. Fries, J. Puzynina Google Scholar
(Hrsg.). Warszawa, S. 73–99. Google Scholar
Zillig W. (1982): Bewerten. Sprechakttypen der bewertenden Rede. Tübingen.
Crossref
Google Scholar
Żurawlew T. (2020): Zur Spezifität des Bewertens der Sprechsituation in ausgewählten phraseologischen Wortverbindungen. „Prace Językoznawcze“ XXII/2, S. 235–249.
Crossref
Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie:
