Językoznawstwo śląskie a Ziemie Zachodnie i Północne (zarys problematyki)
Stanisława Sochacka
Instytut Śląski w OpoluАннотация
Celem pracy jest przedstawienie, jak polskie elity intelektualne naukowo i emocjonalnie
zaangażowały się w organizowanie szerokich działań w celu przybliżenia polskiemu
społeczeństwu prawdy o kresach zachodnich i północnych. W pracy zostaną omówione
wybrane zagadnienia tematu obejmujące syntezy, leksykony i monografie mające wpływ
na świadomość mieszkańców tych ziem. Walka o kresy zachodnie i północne trwała już od
początku XX w. Po II wojnie także językoznawcy śląscy w znacznym stopniu zaangażowali
się w działalność naukową, wydawniczą i popularyzatorską. Praca została zredagowana
w oparciu o różnorodną bazę źródłową. Są to: publikacje autorskie, materiały konferencyjne,
referaty programowe, wspomnienia uczonych, artykuły prasowe i dokumenty
archiwalne dotyczące ośrodków badawczych (instytutów naukowych i uniwersytetów).
Ключевые слова:
Ziemie Zachodnie i Północne, historia, językoznawstwoБиблиографические ссылки
Archiwum PAN, Oddział w Krakowie, K III – 51; J. 154, s. 6, Pismo Kazimierza Nitscha do Ministerstwa Ziem Odzyskanych z 10 grudnia 1945 r. Google Scholar
Basara J. (1975): Słownictwo polskich gwar Śląska po stronie Czechosłowacji. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk. Google Scholar
Bąk S. (1956): Gwary ludowe na Dolnym Śląsku. Cz. 1: Głosownia. Poznań. Google Scholar
Bąk S. (1974): Mowa polska na Śląsku. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk. Google Scholar
Bily I. (rec.) (2006): Nazwy geograficzne Śląska. Bd. 5. Kl–Kos (1991); Bd. 6. Kos–Lig (1992); Bd. 7. Lig–Miez (1994); Bd. 8. Miez–Niż (1997); Bd. 9. Noc–Path (1999); Bd. 10. Pato–Poz (2002); Bd. 11. Poz–Roz (2004); Bd. 12. Roz–Sów (2005). Red. Stanislawa Sochacka. Bear. Google Scholar
von Stanislawa Sochacka, Monika Choros und Lucja Jarczak. Opole. „Namenkundliche Informationen” Nr. 89/90, s. 426–428 Google Scholar
Bluhme H. (1964): Beitrag zur deutschen und zur polnischen Mundart im oberschlesischen Industriegebiet unter besonderer Berücksichtigung phonometrischer Methoden. Den Haag.
Crossref
Google Scholar
Borek H. (1962): Język Adama Gdacjusza. Przyczynek do dziejów polszczyzny śląskiej. Wrocław. Google Scholar
Borek H. (1988): Górny Śląsk w świetle nazw miejscowych. Opole. Google Scholar
Borek H. (red.) (1988): Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska. T. 4: H–Ki. Warszawa–Wrocław. Google Scholar
Borek H., Mazak S. (1983): Polskie pamiątki rodu Dzierżonów. Opole 1983. Google Scholar
Borek H., Szumska U. (1976): Nazwiska mieszkańców Bytomia od końca XVI wieku do roku 1740. Studium nazewnicze i społeczno-narodowościowe. Warszawa–Wrocław. Google Scholar
Borek K. (red.) (1983): Hydronimia Odry. Wykaz nazw w układzie hydrograficznym. Opole. Google Scholar
Burak M. (2015): Geneza politechniki we Wrocławiu [styczeń 1945 – sierpień 1946]. [W:] Nauka w powojennym Wrocławiu 1945–2015. W 70. rocznicę powstania polskiego środowiska naukowego we Wrocławiu. Red. W. Kucharski, K. Bock-Matuszyk, G. Strauchold. Wrocław. Google Scholar
Choroś M., Jarczak Ł., Sochacka S. (2015): Słownik nazw miejscowych Śląska. Polsko-niemiecki i niemiecko-polski. Opole. Google Scholar
Cimała B. (1994): Geneza i rozwój Instytutu Śląskiego w Katowicach (1934–1994). [W:] Instytut Śląski 1934–1994. Red. K. Heffner. Opole 1994. Google Scholar
Dejna K. (1951–1953): Polsko-laskie pogranicze językowe na terenie Polski. T. 1–2. Łódź. Google Scholar
Dobrzyński W. (1963): Gwary powiatu niemodlińskiego. Cz. 1: Fonetyka. Wrocław–Warszawa–Kraków. Google Scholar
Dobrzyński W. (1967): Gwary powiatu niemodlińskiego. Cz. 2: Morfologia, teksty gwarowe. Wrocław. Google Scholar
Domański J. (1967): Nazwy miejscowe dzisiejszego Wrocławia i dawnego okręgu wrocławskiego. Warszawa. Google Scholar
Eichler E. (rec.) (1971): S. Rospond: Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska (Etymologisches Wörterbuch der geographischen Namen Schlesiens). Bd. I: A–B. Warszawa–Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (1970). LX + 137 S. (Veröff. D. Instytut Śląski in Opole). „Namenkundliche Informationen” Nr. 19, s. 37–39. Google Scholar
Fiedler R. (1987): Tam jeszcze kęs Polactwa. Wybór pism pastora z Międzyborza. Wstęp i oprac. S. Gajda. Opole. Google Scholar
Ganowicz E. (2018): Region jako mała ojczyzna, namiastka państwa. Teoretyczne rozważania o cechach organizacji państwowej w odniesieniu do regionu w teorii Luka Van Langenhove’a. [W:] Artificem comendant opus Region – Pamięć – Polityka. Studia i materiały Google Scholar
ofiarowane profesor Danucie Kisielewicz. Red. E. Ganowicz. Opole, s. 99–110. Google Scholar
Glensk J.S., Sochacka S. (red.) (1987): Karol Miarka a odrodzenie narodowe Śląska. Materiały z konferencji w 160 rocznicę urodzin i 100 rocznicę zgonu Karola Miarki, Opole 27 kwietnia 1984. Opole. Google Scholar
Gładkiewicz R., Latocha A., Semotanová E. (red.) (2015): Słownik nazw miejscowości Ziemi Kłodzkiej. Wrocław–Kłodzko–Praha. Google Scholar
Karaś M. (rec.) (1956): A. Kellner: Vỳchodolašká nářečί. T. 1–2. Brno 1946–1949. „Język Polski”. R. 36, s. 55–65. Google Scholar
Kellner A. (1946–1949): Vỳchodolašká nářečί. T. 1–2. Brno. Google Scholar
Kopeć J. (1969): Język Józefa Lompy. Wrocław. Google Scholar
Koraszewski J. (1957): Śląski Instytut Naukowy w Katowicach. „Zaranie Śląskie” z. 1. Google Scholar
Kowalska A. (1986): Dzieje języka polskiego na Górnym Śląsku w okresie habsburskim. Wrocław. Google Scholar
Kulczyński S. (1955): Udział Wrocławia w odbudowie nauki polskiej. Wrocław. Google Scholar
Labocha J. (1978): Przegląd badań językowych na Śląsku Cieszyńskim i w Czechosłowacji. „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Językoznawcze” z. 59, s. 9–20. Google Scholar
Lech D. (2004): Nazwy osobowe dziewiętnastowiecznych mieszkańców Opola (ze słownikiem etymologicznym nazwisk). Opole. Google Scholar
Lewański J. (1946): Instytut Śląski we Wrocławiu. „Dziennik Zachodni” nr 170. Google Scholar
Lis M., Jarczak Ł., Drożdż L. (2013): Polityka państw narodowych wobec języka na Śląsku w XIX i XX wieku. Opole. Google Scholar
Longchamps F. i in. (red.) (1959): Uniwersytet Wrocławski w latach 1945–1955. T. 1. Wrocław. Google Scholar
Lutman R. (1945): Nowy Śląsk – nowe zadania. „Zaranie Śląskie”. R. I, z. 1, s. 1–2. Google Scholar
Lutman R. (1946): Znaczenie problemu kulturalnego dla Ziem Odzyskanych. „Pionier. Dziennik Dolno-Śląski” nr 137, s. 7. Google Scholar
Lutman R. (1957): Dzieje Instytutu Śląskiego 1934–1956. Opole. Google Scholar
Łobodzińska R. (red.) (2003): Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość polskiej onomastyki. Wrocław. Google Scholar
Mayer J., Rospond S. (1956): Z badań nad przeszłością dialektu śląskiego. II: Zbiór polskich słów i wyrażeń na górnośląski język przetłumaczonych 1821. Wrocław. Google Scholar
Milerski W. (1996): Nazwiska cieszyńskie. Warszawa. Google Scholar
Mrózek R. (1984): Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice. Google Scholar
Nicieja S.S. (1990): Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Opolu 1950–1990. Opole. Google Scholar
Nitsch K. (1909): Dialekty polskie Śląska. „Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności”. T. 4, s. 85–356. Google Scholar
Nitsch K. (1945): Nazwy miejscowe w odzyskanej Polsce Zachodniej. „Język Polski”. R. XXV, nr 2. Google Scholar
Nitsch K. (1946): Polskie gwary ludowe Ziem Zachodnich. Kraków. Google Scholar
Nowosielska-Sobel J., Strauchold G., KucharskiW. (red.) (2010): Nazwa dokumentem przeszłości regionu. Tom poświęcony Wielkiemu Profesorowi Stanisławowi Rospondowi. Wrocław. Google Scholar
Olesch R. (1959): Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg. T. 1. Berlin 1958. T. 2. Wiesbaden. Google Scholar
Olszewicz B. (1946): O naprawę nazewnictwa geograficznego Ziem Odzyskanych. Gdańsk. Google Scholar
Perzowa H., Kołodziejczykowa D. (2002–2006): Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur. T. 4–5. Warszawa–Kraków. Google Scholar
Pieter J. (1984): Od Instytutu Śląskiego do Śląskiego Instytutu Naukowego (garść wspomnień i faktów). [W:] Szkice wspomnieniowe w 50 lat od powołania Śląskiego Instytutu Naukowego w Katowicach. Katowice. Google Scholar
Pluta F. (1963): Dialekt głogówecki. Cz. 1: Fonetyka. Wrocław–Warszawa–Kraków. Google Scholar
Pluta F. (1964): Dialekt głogówecki. Cz. 2: Słowotwórstwo, fleksja, teksty gwarowe. Wrocław. Google Scholar
Popowska-Taborska H. (1965): Dawne pogranicze językowe polsko-dolnołużyckie (w świetle danych toponomastycznych). Wrocław–Warszawa–Kraków. Google Scholar
Pośpiech J., Sochacka S. (1976): Lucjan Malinowski a Śląsk. (Działalność śląskoznawcza, teksty ludoznawcze). Opole. Google Scholar
Rospond S. (1946): Badania językoznawcze na Śląsku. (Sprawozdania sekcji językoznawczej Instytutu Śląskiego we Wrocławiu za rok 1946). Komunikat nr 31. Katowice. Google Scholar
Rospond S. (1947): Stan i potrzeby językoznawstwa polskiego na Śląsku ze szczególnym uwzględnieniem Dolnego Śląska. [W:] Stan i potrzeby nauki polskiej na Śląsku. Katowice, s. 58–69. Google Scholar
Rospond S. (1948): Z badań nad przeszłością dialektu śląskiego. I. Der hoch- und plattpolnische Reisegefährte 1804. „Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego” nr 14. Google Scholar
Rospond S. (1948): Zabytki języka polskiego na Śląsku. Wrocław–Katowice. Google Scholar
Rospond S. (1951): Słownik nazw geograficznych Polski Zachodniej i Północnej według uchwał Komisji Ustalania Google Scholar
Kulczyński S. (1955): Udział Wrocławia w odbudowie nauki polskiej. Wrocław. Google Scholar
Labocha J. (1978): Przegląd badań językowych na Śląsku Cieszyńskim i w Czechosłowacji. „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Językoznawcze” z. 59, s. 9–20. Google Scholar
Lech D. (2004): Nazwy osobowe dziewiętnastowiecznych mieszkańców Opola (ze słownikiem etymologicznym nazwisk). Opole. Google Scholar
Lewański J. (1946): Instytut Śląski we Wrocławiu. „Dziennik Zachodni” nr 170. Google Scholar
Lis M., Jarczak Ł., Drożdż L. (2013): Polityka państw narodowych wobec języka na Śląsku Google Scholar
w XIX i XX wieku. Opole. Google Scholar
Longchamps F. i in. (red.) (1959): Uniwersytet Wrocławski w latach 1945–1955. T. 1. Wrocław. Google Scholar
Lutman R. (1945): Nowy Śląsk – nowe zadania. „Zaranie Śląskie”. R. I, z. 1, s. 1–2. Google Scholar
Lutman R. (1946): Znaczenie problemu kulturalnego dla Ziem Odzyskanych. „Pionier. Dziennik Google Scholar
Dolno-Śląski” nr 137, s. 7. Google Scholar
Lutman R. (1957): Dzieje Instytutu Śląskiego 1934–1956. Opole. Google Scholar
Łobodzińska R. (red.) (2003): Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość polskiej onomastyki. Wrocław. Google Scholar
Mayer J., Rospond S. (1956): Z badań nad przeszłością dialektu śląskiego. II: Zbiór polskich słów i wyrażeń na górnośląski język przetłumaczonych 1821. Wrocław. Google Scholar
Milerski W. (1996): Nazwiska cieszyńskie. Warszawa. Google Scholar
Mrózek R. (1984): Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice. Google Scholar
Nicieja S.S. (1990): Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Opolu 1950–1990. Opole. Google Scholar
Nitsch K. (1909): Dialekty polskie Śląska. „Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności”. T. 4, s. 85–356. Google Scholar
Nitsch K. (1945): Nazwy miejscowe w odzyskanej Polsce Zachodniej. „Język Polski”. R. XXV, nr 2. Google Scholar
Nitsch K. (1946): Polskie gwary ludowe Ziem Zachodnich. Kraków. Google Scholar
Nowosielska-Sobel J., Strauchold G., KucharskiW. (red.) (2010): Nazwa dokumentem przeszłości regionu. Tom poświęcony Wielkiemu Profesorowi Stanisławowi Rospondowi. Wrocław. Google Scholar
Olesch R. (1959): Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg. T. 1. Berlin 1958. T. 2. Wiesbaden. Google Scholar
Olszewicz B. (1946): O naprawę nazewnictwa geograficznego Ziem Odzyskanych. Gdańsk. Google Scholar
Perzowa H., Kołodziejczykowa D. (2002–2006): Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur. T. 4–5. Warszawa–Kraków. Google Scholar
Pieter J. (1984): Od Instytutu Śląskiego do Śląskiego Instytutu Naukowego (garść wspomnień i faktów). [W:] Szkice wspomnieniowe w 50 lat od powołania Śląskiego Instytutu Naukowego w Katowicach. Katowice. Google Scholar
Pluta F. (1963): Dialekt głogówecki. Cz. 1: Fonetyka. Wrocław–Warszawa–Kraków. Google Scholar
Pluta F. (1964): Dialekt głogówecki. Cz. 2: Słowotwórstwo, fleksja, teksty gwarowe. Wrocław. Google Scholar
Popowska-Taborska H. (1965): Dawne pogranicze językowe polsko-dolnołużyckie (w świetle danych toponomastycznych). Wrocław–Warszawa–Kraków. Google Scholar
Pośpiech J., Sochacka S. (1976): Lucjan Malinowski a Śląsk. (Działalność śląskoznawcza, teksty ludoznawcze). Opole. Google Scholar
Rospond S. (1946): Badania językoznawcze na Śląsku. (Sprawozdania sekcji językoznawczej Instytutu Śląskiego we Wrocławiu za rok 1946). Komunikat nr 31. Katowice. Google Scholar
Rospond S. (1947): Stan i potrzeby językoznawstwa polskiego na Śląsku ze szczególnym uwzględnieniem Dolnego Śląska. [W:] Stan i potrzeby nauki polskiej na Śląsku. Katowice, s. 58–69. Google Scholar
Rospond S. (1948): Z badań nad przeszłością dialektu śląskiego. I. Der hoch- und plattpolnische Reisegefährte 1804. „Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego” nr 14. Google Scholar
Rospond S. (1948): Zabytki języka polskiego na Śląsku. Wrocław–Katowice. Google Scholar
Rospond S. (1951): Słownik nazw geograficznych Polski Zachodniej i Północnej według uchwał Komisji Ustalania Nazw Miejscowych pod przewodnictwem Stanisława Srokowskiego. Cz. 1: Polsko-niemiecka. Cz. 2: Niemiecko-polska. Wrocław–Warszawa. Google Scholar
Rospond S. (1959): Dzieje polszczyzny śląskiej. Katowice. Google Scholar
Rospond S. (1959): Stosunki etniczno-językowe w okręgu nyskim i niemodlińskim. Analiza materiału onomastycznego. „Rozprawy Komisji Językowej WTN”. T. 1, s. 7–64. Google Scholar
Rospond S. (1960): Stan, potrzeby i plany badawcze w zakresie historii języka i onomastyki śląskiej. [W:] Stan i potrzeby badawcze w zakresie językoznawczej i historycznoliterackiej problematyki śląskiej. Opole, s. 11–42. Google Scholar
Rospond S. (1963): Slawistyczny ośrodek onomastyczny w Lipsku. „Rozprawy Komisji Językowej WTN”. T. 4, s. 317–323. Google Scholar
Rospond S. (1967–1973): Słownik nazwisk śląskich. Cz. 1: A–F. Wrocław–Warszawa–Kraków. Cz. 2: G–K. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk. Google Scholar
Rospond S. (1968): Droga do Śląska. 4: Początki językoznawstwa śląskiego. „Kwartalnik Opolski”. R. XIV, nr 3–4, s. 135 i 138. Google Scholar
Rospond S. (1969): Droga do Śląska. 5: Kongres Pokoju i Wystawa Ziem Odzyskanych w 1948 r. „Kwartalnik Opolski”. R. XV, nr. 3–4, s. 120–122. Google Scholar
Rospond S. (1970a): Droga do Śląska. 6: Scenariusz historyczny do WZO. „Kwartalnik Opolski”. R. XVI, nr 2, s. 127–131. Google Scholar
Rospond S. (1970b): Droga do Śląska. 7: Wystawa w Ossolineum pt. Dzieje języka polskiego na Śląsku. „Kwartalnik Opolski”. R. XVI, nr 3, s. 112–116. Google Scholar
Rospond S. (1970c): Na Śląsku. 8: Jak nazwy polskie wróciły na drogowskazy? „Kwartalnik Opolski”. R. XVI, nr 4, s. 73. Google Scholar
Rospond S. (1970d), O integracji językowej w ogóle, a na Śląsku w szczególności. „Studia Śląskie” (seria nowa). R. XVIII, s. 63–91. Google Scholar
Rospond S. (1970e): Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska. T. 1: A–B. Warszawa–Wrocław. Google Scholar
Rospond S., Borek H. (1985–1986): Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska. T. 2: C–E. T. 3: F–G. Warszawa–Wrocław. Google Scholar
Rozwadowski J. (1948): Studia nad nazwami wód słowiańskich. Kraków. Google Scholar
Roździeński W. (1962): Officina ferraria ábo hutá i wórstát z kuzniámi szlachetnego dzielá żelaznego. Oprac. R. Pollak, M. Radwan, S. Rospond. Wrocław. Google Scholar
Rudnicki M. (1948): Nazwa Odry i jej ważniejszych dopływów. [W:] Monografia Odry. Red. A. Grodek, M. Kiełczewska-Zaleska, K. Zierhoffer. Poznań 1948. Google Scholar
Senft S. (1994): Meandry Instytutu Śląskiego w latach 1933–1956. [W:] Instytut Śląski 1934–1994. Red. K. Heffner. Opole 1994. Google Scholar
Simonides D., Borek H. (1981): Perspektywy badań śląskoznawczych. Językoznawstwo. Piśmiennictwo. Folklor. Wrocław. Google Scholar
Skorowidz ustalonych nazw miejscowości na Ziemiach Odzyskanych według uchwał Komisji Ustalania Nazw Miejscowości przy Ministerstwie Administracji Publicznej. Zebrał S. Rospond (1948). Cz. 1–2. Wrocław. Google Scholar
Sochacka S. (oprac.) (1975): Listy Lucjana Malinowskiego do Jarosława Golla. Przyczynek do dziejów polsko-czeskich kontaktów naukowo-kulturalnych w drugiej połowie XIX wieku. Opole. Google Scholar
Sochacka S. (1980): Działalność slawistyczna Władysława Nehringa na tle epoki. Opole. Google Scholar
Sochacka S. (1981): Historia badań językowych na Śląsku. (Stan i postulaty badań). Google Scholar
[W:] Perspektywy badań śląskoznawczych. Językoznawstwo. Piśmiennictwo. Folklorystyka. Google Scholar
Red. D. Simonides, H. Borek, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 55–60. Google Scholar
Sochacka S. (1986): Udział pozaśląskich uczonych w badaniach nad językiem polskim na Śląsku. „Zaranie Śląskie”, s. 264–273. Google Scholar
Sochacka S. (red.) (1991): Sercem i piórem czyli rzecz o życiu i twórczości Zbyszko Bednorza. Opole. Google Scholar
Sochacka S. (red.) (1991–2016): Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska. T. 5: Kl–Kos. T. 6: Kos–Lig. T. 7: Lig–Miez. T. 8: Mię–Niż. T. 9: Noc–Path. T. 10: Pato–Poz. T. 11: Poż–Roz. T. 12: Roż–Sów. T. 13: Spad–Szyw. T. 14: Ściana–Weł. T. 15: Wem–Wrzes. Google Scholar
T. 16: Wrzesień–Żyznów. T. 17: Suplement A–Ż. Opole. Google Scholar
Sochacka S. (1995): Badania nad językiem polskim na Śląsku w latach 1922–1945. [W:] Książka polska na Śląsku w latach 1922–1945. Zarys problematyki. Red. M. Pawłowiczowa. Katowice, s. 123–135. Google Scholar
Sroka I. (1994): Blaski i cienie w działalności Śląskiego Instytutu Naukowego w Katowicach – zamknięta karta (1957–1992). [W:] Instytut Śląski 1934–1994. Red. K. Heffner. Opole 1994, s. 77–89. Google Scholar
Staffa M. (red.) (1989–2008): Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 1: Góry Izerskie. T. 2: Pogórze Izerskie (Cz. 1: A–Ł. Cz. 2: M–Ż). T. 3: Karkonosze. T. 4: Kotlina Jeleniogórska. T. 5: Rudawy Janowickie. T. 6: Góry Kaczawskie. T. 7: Pogórze Kaczawskie. T. 8: Kotlina Google Scholar
Kamiennogórska. Wzgórza Bramy Lubawskiej. Zawory. T. 9: Góry Kamienne. T. 10: Góry Wałbrzyskie. Pogórze Wałbrzyskie. Pogórze Bolkowskie. T. 11: Góry Sowie. T. 12: Góry Bardzkie. T. 13: Góry Stołowe. T. 14: Góry Bystrzyckie i Orlickie. T. 15: Kotlina Kłodzka Google Scholar
i Rów Górnej Nysy. T. 16: Masyw Śnieżnika. Góry Bialskie. T. 17: Góry Złote. T. 18: Góry Opawskie. T. 19: Wzgórza Strzegomskie. T. 20: Masyw Ślęży. Równina Świdnicka. Kotlina Dzierżoniowska. T. 21: Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Przedgórze Paczkowskie (Cz. 1: Google Scholar
A–M. Cz. 2: N–Ż). Warszawa–Kraków–Wrocław. Google Scholar
Stamirowska Z., Perzowa H. (red.) (1987–1993): Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur. T. 1–3. Wrocław–Warszawa–Kraków. Google Scholar
Stojanowska T. (1970): Kazimierz Nitsch a Śląsk. Związki naukowe i kontakty osobiste. Opole. Google Scholar
Sychta S. (1967–1976): Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej. T. 1–7. Wrocław. Google Scholar
Taszycki W. (1933): Język polski na Śląsku w wiekach średnich. [W:] Historia Śląska. T. 1. Red. K. Maleczyński. Kraków, s. 72–88. Google Scholar
Taszycki W. (1946): W obronie śląskich nazw miejscowych. „Zaranie Śląskie”. R. XVII, s. 52–55. Google Scholar
Wagińska-Marzec M. (1997): Ustalanie nazw miejscowości na Ziemiach Zachodnich i Północnych. [W:] Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Red. Z. Mazur. Poznań, s. 369–416. Google Scholar
Wójcik J.E. (1997): Życie i działalność Romana Lutmana jako przykład współdziałania Kresów Wschodnich z Zachodnimi. [W:] Książka na Śląsku w latach 1945–1956. Zarys problematyki. Red. M. Pawłowiczowa. Katowice, s. 158–167. Google Scholar
Wronicz J. (1981): Język pisarzy cieszyńskich XVIII wieku. [W:] Studia językoznawcze. Streszczenia prac doktorskich. VII: Z historii języka polskiego. Red. W. Borys. Wrocław, s. 107–152. Google Scholar
Wronicz J. (1995): Słownik gwarowy Śląska Cieszyńskiego. Wisła–Ustroń. Google Scholar
Wyderka B. (red.) (2000–2017): Słownik gwar śląskich. T. 1: A–BECZKA. T. 2: BECZKOWAĆ–BRAW. T. 3: BRAWCOWY–BŻDŻON. T. 4: CABAK–CHWANCIATY. T. 5: CHWANCIĆ (SIĘ)–CYRKAĆ. T. 6: CYRKARZ–DAWNY. T. 7: DĄB–DOZIERAĆ. T. 8: DOZNAĆ (SIĘ)–ĘDYK. T. 9: FABER–GADZIOR. T. 10: GADZIORA–GOŚCINA. T. 11: GOŚCINIEC–GŹMIJA. T. 12: I.HA–HYRNIE. T. 13: HYRO–JUŻYNECZKI. T. 14: K–KLACZ. T. 15: KLACZA–KRAWATKA. T. 16: KRAWCOWA–KYZIA. Opole. Google Scholar
Wyderka W. (1997): Polszczyzna śląska. Historia i współczesność. Opole. Google Scholar
Zakrzewski S. (1917): Opis grodów i terytoriów z północnej strony Dunaju. Lwów. Google Scholar
Zaręba A. (1967–1980): Atlas językowy Śląska. T. 1–8. Katowice. Google Scholar
Zaręba A. (1988): Szkice z dialektologii śląskiej. Katowice. Google Scholar
Zieniukowa J. (red.) (1997): Obraz językowy słowiańskiego Pomorza i Łużyc. Pogranicza i kontakty językowe. Warszawa. Google Scholar
Instytut Śląski w Opolu
