Możliwości wykorzystania Testu Rozwoju Językowego TRJ w diagnozie dzieci ze złożonymi zaburzeniami wymowy (na przykładzie dzieci z rozszczepem wargi i/lub podniebienia)
Magdalena Osowicka-Kondratowicz
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztyniehttps://orcid.org/0000-0002-0447-4954
Анотація
W tekście analizuje się możliwość zastosowania Testu Rozwoju Językowego TRJ w badaniu poziomu kompetencji językowej dzieci ze złożonymi zaburzeniami artykulacji na przykładzie dzieci z rozszczepem podniebienia. Ukazuje się trudności ujawniające się w trakcie przeprowadzania testu w tej grupie dzieci, które wynikają lub mogą wynikać z ich problemów artykulacyjnych. Przedstawia się wnioski z badań testem TRJ przedmiotowej grupy dzieci dla konstrukcji samego testu oraz dla prowadzącego badanie, wynikające z doświadczeń własnych. W konkluzji stwierdza się, że pomimo wskazanych w niniejszym artykule problemów związanych z zastosowaniem testu TRJ w badaniu dzieci ze złożonymi zaburzeniami artykulacji, warto sięgać po to narządzie w diagnozie dzieci z rozszczepem podniebienia nie tylko do celów praktyki logopedycznej, lecz także naukowo-badawczych.
Ключові слова:
Test Rozwoju Językowego TRJ, rozszczep podniebienia, rozwój mowy dzieckaПосилання
Bańko M. (2018): Słownik wyrazów trudnych i kłopotliwych. Warszawa. Google Scholar
Bradlińska E. (2011): Badania nad zaburzeniami czytania u dzieci z rozszczepem podniebienia. „Forum Logopedyczne” 19, s. 58–64. Google Scholar
Chapman K. (1993): Phonologic processes in children with cleft palate. „Cleft Palate – Craniofac. J.” 30, s. 64–72. Google Scholar
Ceponiene R., Hukki J., Cheour M., Haapanen M.-L., Koskinen M., Alho K., Näätänen R. (2000): Dysfunction of the auditory cortex persists in infants with certain cleft types. „Developmental Medicine & Child Neurology” 42, s. 258–265. Google Scholar
Dukiewicz L. (1995): Fonetyka. [W:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia. Red. H. Wróbel. Kraków, s. 9–103. Google Scholar
Estrem T., Broen P. A. (1989): Early speech production of children with cleft palate. „Journal of Speech and Hearing Research” 32, s. 12–23. Google Scholar
Gałkowski T., Grossman J. (1987): Determinanty rehabilitacji zaburzeń mowy. Warszawa. Google Scholar
Grabias S. (2000): Mowa i jej zaburzenia. „Logopedia” 28, s. 7–36. Google Scholar
Hortis-Dzierzbicka M., Komorowska A. (2005): Wpływ warunków anatomicznych na rehabilitację mowy u dzieci z wadą rozszczepową twarzy. [W:] Mowa pacjenta z rozszczepem podniebienia. Szkice foniatryczno-logopedyczne. Red. M. Hortis-Dzierzbicka, E. Stecko. Warszawa, s. 22–26. Google Scholar
Hortis-Dzierzbicka M., Stecko E. (red.) (2005): Mowa pacjenta z rozszczepem podniebienia. Szkice foniatryczno-logopedyczne. Warszawa. Google Scholar
Hortis-Dzierzbicka M., Tarnowski A. (2005): Badania losów dzieci urodzonych z rozszczepem wargi i/lub podniebienia. [W:] Mowa pacjenta z rozszczepem podniebienia. Szkice foniatryczno-logopedyczne. Red. M. Hortis-Dzierzbicka, E. Stecko. Warszawa, s. 128–130. Google Scholar
Jakima S., Szczepańska K. (1996): Ocena stanu psychicznego dzieci z rozszczepem podniebienia i wargi w wieku adolescencyjnym. [W:] Materiały z II Konferencji Roboczej: Rozszczep wargi i podniebienia. Red. Z. Dudkiewicz. Warszawa, s. 76–81. Google Scholar
Jastrzębowska J., Kukła M. (2003a): Diagnoza i terapia palatolalii. [W:] Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska. Opole, s. 439–451. Google Scholar
Jastrzębowska J., Kukła M. (2003b): Zaburzenia mowy dzieci z rozszczepem podniebienia. [W:] Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska. Opole, s. 191–203. Google Scholar
Kielar-Turska M. (2015): Testy sprawności językowych i komunikacyjnych w diagnozie logopedycznej. [W:] Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki. Red. S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray. Gdańsk, s. 213–227. Google Scholar
Kwiecień A., Dudkiewicz Z. (1996): Charakterystyka mowy dzieci z różnymi typami rozszczepu wargi i podniebienia. [W:] Materiały z II Konferencji Roboczej: Rozszczep wargi i podniebienia. Red. Z. Dudkiewicz. Warszawa, s. 24–32. Google Scholar
Lorenc A. (2015): Transkrypcja mowy zaburzonej. [W:] Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki. Red. S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray. Gdańsk, s. 112–143. Google Scholar
Mirecka U. (2016): Recenzja publikacji: Test Rozwoju Językowego TRJ. „Forum Logopedyczne” 24, 225–228. Google Scholar
Pawlica B. (2001): Mechanizmy naznaczania społecznego: socjologiczne studium teoretyczno-empiryczne. Częstochowa. Google Scholar
Pluta-Wojciechowska D. (2002): Realizacja fonemu /t/ ze względu na miejsce artykulacji u osób z rozszczepem podniebienia pierwotnego i/lub wtórnego. „Logopedia” 30, s. 115–130. Google Scholar
Pluta-Wojciechowska D. (2008): Zaburzenia mowy u dzieci z rozszczepem podniebienia. Badania – teoria – praktyka. Bytom. Google Scholar
Pluta-Wojciechowska D. (2010): Podstawy patofonetyki mowy rozszczepowej. Dyslokacje. Bytom. Google Scholar
Pluta-Wojciechowska D. (2011): Mowa dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia. Kraków. Google Scholar
Pluta-Wojciechowska D. (2012): Typologia zaburzeń mowy w przypadku osób z rozszczepem wargi i podniebienia. [W:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy. Red. S. Grabias, M. Kurowski. Lublin, s. 469–513. Google Scholar
Pluta-Wojciechowska D. (2013a): Mowa rozszczepowa – termin metaforyczny czy dosłowny? [W:] Język. Człowiek. Społeczeństwo. Red. J. Panasiuk, T. Woźniak. Lublin, s. 767–789. Google Scholar
Pluta-Wojciechowska D. (2013b): Zaburzenia substancji segmentalnej czy wielowymiarowe zaburzenia rozwoju mowy dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia? [W:] Dzieci o specjalnych potrzebach komunikacyjnych. Diagnoza–edukacja–terapia. Red. B. Winczura. Kraków, s. 93–112. Google Scholar
Pluta-Wojciechowska D. (2015a): Analityczno-fonetyczna ocena realizacji fonemów w logopedii. [W:] Metody i narzędzia diagnostyczne w logopedii. Red. M. Kurowska, E. Wolańska. Warszawa, s. 64–78. Google Scholar
Pluta-Wojciechowska D. (2015b): Standard postępowania logopedycznego w przypadku rozszczepu wargi i podniebienia. [W:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak. Lublin, s. 727–779. Google Scholar
Richman L. C., Eliason M. (1986): Development in children with cleft lip and/or palate. „Seminars in Speech and Language” 7, s. 225–239. Google Scholar
Richman L. C., Eliason M. J., Lindgren S. D. (1988): Reading disability in children with clefts. „Cleft Palate-Craniofacial Journal” 25, s. 21–25. Google Scholar
Serwin J. (2016): Twarz osoby z rozszczepem wargi i podniebienia a interakcyjny ekshibicjonizm. „Forum Logopedyczne” 24, s. 71–83. Google Scholar
Smith R., Williams B. (1968): Psycholinguistic abilities of children with clefts. “Cleft Palate Journal” 5, s. 238–249. Google Scholar
Smoczyńska M., Haman E., Czaplewska E., Maryniak A., Krajewski G., Banasik N., Kochańska M., Łuniewska M., Morstin M. (2015): Test Rozwoju Językowego TRJ. Podręcznik. Warszawa. Google Scholar
Spażkow M. A. (1966): Sygnał mowy w telekomunikacji i cybernetyce. Warszawa. Google Scholar
Styczek I. (1981): Logopedia. Warszawa. Google Scholar
Tronczyńska J. (1967): Leczenie foniatryczne rozszczepów podniebienia. [W:] Rozszczepy wargi górnej i podniebienia. Red. J. Bardach. Warszawa, s. 310–344. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
https://orcid.org/0000-0002-0447-4954
