Między grzecznością a skutecznością. Nauczycielskie akty negujące stosowane podczas rozmowy maturalnej
Anna Tabisz
Uniwersytet OpolskiАнотація
W artykule prezentuję wyniki jakościowej analizy aktów negacji stosowanych przez
egzaminatora podczas rozmowy maturalnej z języka polskiego. Tekst składa się z trzech
zasadniczych części. W pierwszej przedstawiam ustny egzamin maturalny z języka polskiego,
a także omawiam wyznaczniki gatunkowe rozmowy egzaminacyjnej, uznając,
że jednym z nich jest cel grzecznościowy. W kolejnej części charakteryzuję grzeczność
w relacji nauczyciel – uczeń, odnosząc się do polskiego modelu grzecznościowego i dwóch
podstawowych zasad: autonomiczności i życzliwości. W trzeciej części prezentuję wyniki
analizy aktów negacji i odpowiadam na pytania: jakie akty negacji stosują egzaminatorzy,
w jaki sposób są one wyrażane oraz czy akty negacji są grzeczne? Podstawę materiałową
stanowi 48 rozmów maturalnych (w sumie blisko 200 minut nagrań) zarejestrowanych
podczas próbnego ustnego egzaminu maturalnego z języka polskiego.
Ключові слова:
rozmowa maturalna, gatunek mowy, grzeczność językowa, relacje nauczyciel – uczeń, akt negacjiПосилання
Ajdukiewicz K. (1934): Logiczne podstawy nauczania. Warszawa. Google Scholar
Awdiejew A. (1987): Pragmatyczne podstawy interpretacji wypowiedzi. Kraków. Google Scholar
Awdiejew A. (2004): Gramatyka interakcji werbalnej. Kraków. Google Scholar
Dąbrowska A. (1992): Akty etykiety językowej wyrażające brak zgody z opinią rozmówcy. [W:] „Język a kultura”. T. 6: Polska etykieta językowa. Red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik. Wrocław, s. 115–120. Google Scholar
Dąmbska I. (1963): Milczenie jako wyraz i jako wartość. „Roczniki Filozoficzne”. T. XI, z. 1, s. 73–79. Google Scholar
Dąmbska I. (1973): O funkcjach semiotycznych milczenia. [W:] Znaki i myśli. Wybór pism z semiotyki, teorii nauki i historii filozofii. Red. I. Dąmbska. Warszawa–Poznań–Toruń, s. 93–104. Google Scholar
Duszak A. (1998): Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa. Warszawa. Google Scholar
Gajda S. (1982): Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym. Warszawa–Wrocław. Google Scholar
Grębowiec J. (2013): Mówić i działać. Wykłady z pragmatyki języka. Wrocław. Google Scholar
Grice H. P. (1975/1980): Logika a konwersacja. Przekład B. Stanosz. [W:] Język w świetle nauki. Red. B. Stanosz. Warszawa, s. 91–114. Google Scholar
Horecka A. (2015): Geneza i rozwój Ajdukiewiczowskiej teorii pytań. Erotetyka Kazimierza Ajdukiewicza a erotetyki Bernarda Bolzana, Kazimierza Twardowskiego i Romana Ingardena. „Filo-Sofija” nr 28, s. 165–202. Google Scholar
Kalisz R. (1993): Pragmatyka językowa. Gdańsk. Google Scholar
Kita M. (1999): „…porozmawiajmy o rozmowie”. Kryteria typologii rozmowy jako interakcji werbalnej. „Stylistyka” VIII, s. 119–131. Google Scholar
Lakoff R. (1977): Politeness, pragmatics and performatives. [W:] Proceedings of the Texas Conference on performatives, presuppositions and implicatures. R ed. A . R ogers i i n. Arlington, s. 79–106. Google Scholar
Leech G. N. (1983): Principles of pragmatics. London. Google Scholar
Marcjanik M. (2009): Mówimy uprzejmie. Poradnik językowego savoir-vivre’u. Warszawa. Google Scholar
Nęcki Z. (1996): Komunikacja międzyludzka. Kraków. Google Scholar
Ożóg K. (2011): Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia. Rzeszów. Google Scholar
Tabisz A. (2019): „Perhaps you remember…?”. About students’ strategies of remembering the forgotten during secondary school final examination interviews. „Stylistyka” XXVIII, s. 409–427.
Crossref
Google Scholar
Trysińska M. (2015): Akty mowy jako klucz do interpretacji postaw rodzicielskich. Warszawa. Google Scholar
Żydek-Bednarczuk U. (1994): Struktura tekstu rozmowy potocznej. Katowice. Google Scholar
Uniwersytet Opolski
Ліцензія
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
