Przesilenia (transformacje) koncepcyjne oraz organizacyjno-prawne w teorii i praktyce pedagogiki specjalnej (ze szczególnym uwzględnieniem edukacji włączającej)
Abstrakt
Przesilenie to kategoria, która w obecnych czasach, tj. w czasach zauważalnej zmienności oraz płynności w obszarze życia społecznego, ustalonej przez minione pokolenia aksjologii, obowiązujących norm i zasad komunikacji międzyludzkiej przyjmuje nowe pola znaczeń nie tylko desygnatowych, ale również praktycznych. Często identyfikowana jest z kategorią transformacji. Egzemplifikuje się w koncepcjach teoretycznych oraz konkretnych działaniach w istotnych wymiarach i aspektach funkcjonowania ludzkiej cywilizacji, a także indywidualnego życia człowieka. Pedagogika specjalna, odnosząc swoje naukowe zainteresowania do obszaru wpierania osób z niepełnosprawnościami, w sposób szczególny i adekwatny do przedmiotu zainteresowań, odbiera oraz dostosowuje wykonywane przez siebie aktywności do obserwowanych trendów dziejowych, historyczno-kulturowych, wyzwań przyszłości. Dlatego zagadnienie przesilenia w aktualnych rozważaniach na temat istoty oraz misji pedagogiki specjalnej, jako naukowej subdyscypliny pedagogiki, oraz możliwej egzemplifikacji obecnych ustaleń na obszar funkcjonowania instytucji prowadzących szeroko ujętą pomoc osobom z niepełnosprawnościami w naszym kraju nabiera nowych znaczeń zarówno z teoretycznego, jak też realizacyjnego punktu widzenia.
Słowa kluczowe:
kategoria przesilenia, niepełnosprawność, wsparcie osób z niepełnosprawnością, edukacja specjalna, edukacja inkluzyjnaBibliografia
Chrzanowska, I. (2019). Postawy wobec edukacji włączającej – jakie skutki? W: I. Chrzanowska, G. Szumski (red.) Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole. (s. 44‒53). FRSE. Google Scholar
Chrzanowska, I., Szumski, G. (2019). Kompetencje zawodowe – jakie wyzwania? W: I. Chrzanowska, G. Szumski (red.) Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole. (s. 54‒61). FRSE. Google Scholar
Dziedzic, S. (1980). Historia rozwoju szkolnictwa specjalnego w Polsce. W: A. Hulek (red.) Pedagogika rewalidacyjna. (s. 526‒539). PWN. Google Scholar
Dyrda, J. (2017). Edukacyjna presja norm. Krytyczne uwagi na marginesie pracy z dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. ARS Educandi, 17(14): 61‒71. Google Scholar
Figiel, A. (2019). Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w świetle zmieniających się przepisów prawa oświatowego. Edukacja Humanistyczna, 40(1): 37‒48. Google Scholar
Grodecka, E. (1996). Historia niewidomych polskich w zakresie. Polski Związek Niewidomych. Google Scholar
Janiszewska-Nieścioruk, Z., Zaorska, M. (2014). Prowłączające zmiany w systemie polskiej edukacji – nowe możliwości, ograniczenia i wyzwania. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 4: 9‒28. Google Scholar
Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych (2006). ONZ. Google Scholar
Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, Dz.U. z dnia 25 października 2012 r., poz. 1169. Google Scholar
Korzeniecka-Bondar, A., Gajdzica, Z. (red.) (2021). Czasoprzestrzeń szkoły. Co warto wiedzieć o czasie i przestrzeni szkoły. Wolters Kluwer. Google Scholar
Lipkowski, O. (1980). Pedagogika specjalna. PWN. Google Scholar
Majewski, T. (1998). Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń, Niepełnosprawności Google Scholar
i Upośledzeń ‒ problemy i nowe propozycje. Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej, 1: 64‒68. Google Scholar
Majewski, T. (2008). Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia. Praca i Rehabilitacja Niepełnosprawnych, 3–4: 119–120. Google Scholar
Michell, D. (2016). Sprawdzone metody w edukacji specjalnej i włączającej. Strategie nauczania poparte badaniami. Harmonia. Google Scholar
Międzynarodowa klasyfikacja funkcjonowania, niepełnosprawności i zdrowia (ICF). (2009). Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia. Google Scholar
Model edukacji dla Wszystkich. Rozwiązania systemowe ukierunkowane na zapewnienie wysokiej jakości kształcenia, wychowania i opieki z uwzględnieniem zróżnicowania potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieciom, uczniom i dorosłym osobom uczącym się. (2020). MEiN (maszynopis). Google Scholar
Szymczak, M. (red.) (1979). Słownik języka polskiego. PWN. Google Scholar
Zaorska M. (2014a). Special Education in the Twenty-Second Century? Kultura i Edukacja, 6: 218‒239. Google Scholar
Zaorska M. (2014b). Pedagogika specjalna w XXII wieku? W: B. Jachimczak, K. Pawelczak, A. Wojciechowska (red.) Miejsce Innego we współczesnych naukach o wychowaniu. Inny w przestrzeni społecznej. (s. 483‒500). Wyd. UAM. Google Scholar
Zaorska, M. (2019). In Search for Optimal Educational, Rehabilitative and Supportive Solutions for People with Disabilities in the Context of Postulates Put Forward in the International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF). Przegląd Badań Edukacyjnych, 28 (1): 161–176. Google Scholar
Zaorska, M., Zaorski, A. (2019a). Inclusive Education as a Contemporary Vision of Child and Youth Education (Why Yes, or “Possibly,” Why Not?). Pedagogical Contexts, 13(2): 11‒27. Google Scholar
Zaorska, M., Zaorski, A. (2019b). Issues related to the statutory ban on eugenic abortion in Poland (in the opinion of representatives of the community of people with disabilities). Interdisciplinary Contexts of Special Pedagogy, 26: 299‒403. Google Scholar
Zaorska, M. (2020a). Poglądy na temat integracji społecznej i edukacji integracyjnej różnych uczestników życia szkolnego, Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 2: 29‒45. Google Scholar
Zaorska, M. (2020b). Integracja społeczna i edukacja integracyjna w opinii nauczycieli oraz rodziców uczniów klas VIII ogólnodostępnej szkoły podstawowej. Niepełnosprawność, 37: 186‒200. Google Scholar
Zaorska, M. (2020c). Edukacja inkluzyjna uczniów niewidomych i słabo widzących w kontekście wyzwań organizacyjno-normatywnych i merytorycznych oraz możliwości, ograniczeń i perspektyw rozwoju. Wyd. UZ. Google Scholar
Zaorska, M. (2021). Edukacja włączająca (inkluzyjna) uczniów z niepełnosprawnością wzrokową (jaka jest/jaka być może/jaka być powinna). W: S.M. Kwiatkowski (red.) Współczesne problemy pedagogiki w kierunku integracji teorii z praktyką. Wyd. APS. Google Scholar
Zaorska, M. (2022). Edukacja włączająca jako współczesna wizja edukacji dzieci i młodzieży, osób uczących się (źródła, koncepcja, założenia, uwarunkowania wdrażania/wdrożenia do systemu oświaty). Wyd. UKW. Google Scholar
Netografia Google Scholar
https://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Powszechna_Deklaracja_Praw_Czlowieka.pdf; data dostępu: 15.10.2022. Google Scholar
https://www.un.org/development/desa/disabilities/standard-rules-on-the-equalization-of-opportunities-for-persons-with-disabilities.html; data dostępu: 15.10.2022. Google Scholar
http://www.m.eurosprawni.org/www.eurosprawni.org/pl/prawo/314-deklaracja-z-salaman-ki-oraz-wytyczne-dla-dzialan-w-zakresie-specjalnych-potrzeb-edukacyjnych.html; data dostępu: 15.10.2022. Google Scholar
http://docplayer.pl/6234176-Swiatowa-konferencje-dotyczaca-specjalnych-potrzeb-edukacyjnych-dostep-i-jakosc.html; data dostępu: 15.10.2022. Google Scholar
Inclusive education. Including children with disabilities in quality learning: what needs to be done UNICEF 2017, s. 1, https://www.unicef.org/eca/sites/unicef.org.eca/files/IE_summary_accessible_220917_brief.pdf.; data dostępu: 15.10.2022. Google Scholar
International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems - 10th, Revision Version for 2007, https://www.who.int/standards/classifications/classification-of-diseases; data dostępu: 15.10.2022. Google Scholar
Słownik pojęć niewidomego Okręgu Podkarpackiego Polskiego Związku Niewidomych, http://pzn.rzeszow.pl/; data dostępu: 15.10.2022. Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo publikowane jest na licencji Open Access CC BY-NC-ND 3.0. (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/)
Redakcja wyraża zgodę na umieszczanie opublikowanych artykułów na stronach internetowych autorów, stronach internetowych jednostek naukowych i repozytoriów.