Zapętlanie nauki/w nauce – o wolności akademickiej i jej przeciwnikach
Abstrakt
W artykule analizuję problem wolności akademickiej na tle historycznym. Ukazano poglądy filozofów wolności i wolnej woli człowieka oraz odniesienie do praktyki akademickiej. Występują wewnętrzne i zewnętrzne czynniki blokujące wolność akademicką. Do wewnętrznych zalicza się typowo ludzkie słabości jak zawiść i dążenie do przejęcia władzy i środków na badania. Czynniki zewnętrzne to polityka państwa w sferze naukowej oraz jakość współpracy badawczej i dydaktycznej z placówkami zagranicznymi.
Słowa kluczowe:
wolność, wolność akademicka, doktryny wolności, liberalizm, antyliberalizm, polityka naukowaBibliografia
Arystoteles (2017). Etyka nikomachejska. Filo-Sofija, 1. Google Scholar
Bauman, Z. (1995). Wolność. Znak. Google Scholar
Berlin, I. (2010). Dwie koncepcje wolności: romantyczna i liberalna. Przegląd Polityczny, 100. Google Scholar
Brzeziński, J (1997). Trwała wartość uniwersytetu. Forum Oświatowe, 1‒2. Google Scholar
Chorążewska, A., Biłgorajski, A. (2018). Konstytucyjna wolność badań naukowych a ochrona pracy naukowej. Studium przypadku z nauk ścisłych, eksperymentalnych. Wyd. UŚ. Google Scholar
Drwięga, M. (2020). Odpowiedzialna wolność. Księgarnia Akademicka. Google Scholar
Dudzikowa, M (2005). Odmiany śmiechu za szkolnymi drzwiami. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 5: 42‒49. Google Scholar
Epiktet (1999). Być wolnym. Sfera. Google Scholar
Fromm, E. Ucieczka od wolności (przeł. O. Ziemilska, A. Ziemilski). Vis-a-vis Etiuda. Google Scholar
Gajda, J. (1996). Pitagorejczycy. Wiedza Powszechna. Google Scholar
Godek-Ostrouch, L. (2021). Wolność akademicka jako zawód i powołanie. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Google Scholar
Górniewicz, J. (2019). De dignitate Academiae – constanter firmiterque – O dostojeństwie Akademii – nieustannie i stanowczo. Wyd. UWM. Google Scholar
Górniewicz, J. (2023). Stygmatyzowanie wyobraźni uczonych – o prawnych i i organizacyjnych inhibitorach procesu twórczego. W: J. Górniewicz (red.) Tranzycja – od pedagogiki społecznej i opiekuńczej do pedagogiki humanistycznej (ss. 221–232). Wyd. UWM. Google Scholar
Hegel, W.G.F. (1963). Fenomenologia ducha (przeł. A. Landman). PWN. Google Scholar
Herbart, J.F. (2007). Pedagogika ogólna wywiedziona z celu wychowania (tłum. T. Stera). Żak. Google Scholar
Hessen, S. (1931). Podstawy pedagogiki. Nasza Księgarnia. Google Scholar
Jabłecka, J. (1993). Niezależność, autonomia, wolność akademicka a modele koordynacji szkolnictwa wyższego. Nauka i Szkolnictwo Wyższe, 1: 58‒76. Google Scholar
Jankowski, D. (2000). Autoedukacja wyzwaniem współczesności. Adam Marszałek. Google Scholar
Kant, I. (2012). Dzieła zebrane (oprac. M. Żelazny i T. Kupś). Wyd. UMK. Google Scholar
Kowalczyk, S. (2000). Wolność nauki a etos. Forum Akademickie, 6. Google Scholar
Locke, J. (1992). Dwa traktaty o rządzie (przeł. A. Czarnota). PWN. Google Scholar
Maslow, A.H. (2006). Motywacja i osobowość. Warszawa: PWN. Google Scholar
Melosik, Z. (2019). Pasja i tożsamość naukowca – o władzy i wolności umysłu. Wyd. UAM. Google Scholar
Melosik, Z. (2002). Uniwersytet i społeczeństwo – dyskursy wolności, wiedzy i władzy. Wolumin. Google Scholar
Melosik, Z. (2015). Wolność akademicka. Konteksty i rekonstrukcje. Rocznik Lubuski, 2: 13‒27. Google Scholar
Gogacz, M. (red.) (1985). Metafizyczne ujęcie jednostki – Pico della Mirandolla. Wyd. ATK. Google Scholar
Nietzsche, F. (2015). Wola mocy i próba przemiany wszystkich wartości (przeł. S. Frycz i K. Drzewiecki). Fundacja Nowoczesna Polska. Google Scholar
Pietrasiński, Z. (2009). Ekspansja pięknych umysłów – nowy renesans i ożywcza autokreacja. CiS. Google Scholar
Rousseau, J.J. (1956). Trzy rozprawy z filozofii społecznej. PWN. Google Scholar
Sobczak, J. (2010). Wolność badań naukowych – złudzenia a rzeczywistość. W: T. Gardocka, J. Sobczak (red.), Dylematy praw człowieka. Wyd. UMK. Google Scholar
Steiner, R. (1929). Filozofia wolności – zarys podstawy nowoczesnego poglądu na świat. Wyniki badań duszy metodą przyrodoznawczą. F. Hoesick. Google Scholar
Suchoń, J. (2003). Wolność w liberalizmie. Studia Philosophicae Christianae, 3. Google Scholar
Stachowiak-Kudła, M. (2021). Wolność akademicka jako źródło naruszeń prawa. Perspektywa europejska. Higher Education, 1. Google Scholar
Szczepański, J. (1976). Szkice o szkolnictwie wyższym. Wiedza Powszechna. Google Scholar
Ślipko, T. (2008). Wolność w liberalizmie a prawda o wolności. Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym, 11(1): 15‒22. Google Scholar
Tischner, J. (1995). Gra wokół odpowiedzialności. Znak, 10: 47‒55. Google Scholar
Todd, J.M. (1970). Marcin Luter – stadium biograficzne. Instytut Wydawniczy PAX. Google Scholar
Tomasz z Akwinu (1956). Traktat o człowieku. Summa teologiczna (przeł. S. Świeżawski). Pallotinum. Google Scholar
Wrońska, K. (2012). Pedagogika klasycznego liberalizmu. Wyd. UJ. Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo publikowane jest na licencji Open Access CC BY-NC-ND 3.0. (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/)
Redakcja wyraża zgodę na umieszczanie opublikowanych artykułów na stronach internetowych autorów, stronach internetowych jednostek naukowych i repozytoriów.