Współpraca wewnątrz- i międzysektorowa jako element wsparcia edukacji włączającej
Zenon Gajdzica
Uniwersytet Śląski w Katowicachhttps://orcid.org/0000-0002-6329-411X
Edyta Widawska
Uniwersytet Śląski w Katowicachhttps://orcid.org/0000-0002-0964-0341
Beata Jachimczak
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniuhttps://orcid.org/0000-0002-3927-2877
Abstrakt
W Polsce proces oceny i realizacji potrzeb na poziomie lokalnym jest urzeczywistniany w podziale sektorowym. Własne narzędzia diagnostyczne i terapeutyczne posiada ochrona zdrowia, pomoc społeczna i oświata. Brakuje ogólnokrajowych standardów międzysektorowego zarządzania tym procesem oraz współpracy i integracji zasobów na poziomie lokalnym. Każdy sektor działa samodzielnie, nie widząc pozostałych, co wręcz uniemożliwia wymianę informacji, wiedzy, zasobów. W konsekwencji funkcjonuje system o niskiej skuteczności, w którym może dochodzić do duplikacji działań, wysiłków, kosztów.
Podstawowym celem opracowania jest zaprezentowanie międzysektorowego modelu wsparcia dziecka, ucznia i rodziny opracowanego i pilotażowo wdrażanego w ramach działań projektowych. Prezentacja ta została poprzedzona ogólną charakterystyką wewnątrzsektorowych i międzysektorowych procesów wspierania rozpatrywanych w kontekście szeroko pojętej edukacji włączającej. Punktem wyjścia jest teza, że w obecnej formule wspieranie placówek ogólnodostępnych odbywa się w ograniczonym zakresie i jedynie wewnątrzsektorowo, co obniża jego trafność i jakość. W efekcie warto podjąć próbę skonstruowania międzysektorowego modelu wsparcia, wpisującego się w potrzeby uczniów realizujących obowiązek szkolny w placówkach ogólnodostępnych.
Słowa kluczowe:
wsparcie, edukacja włączająca, model wsparcia międzysektorowegoBibliografia
Chrzanowska, I., Szumski, G. (red.). (2019). Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole. Wyd. Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji. Google Scholar
Chrzanowska, I. (2019). Nauczyciele o szansach i barierach edukacji włączającej. Wyd. Nauk. PWN. Google Scholar
Dyson, A., Millward, A. (2000). Schools and special needs: Issues of innovation and inclusion. Paul Chapman. Google Scholar
Firkowska-Mankiewicz, A. (2007). Edukacja na poziomie średnim młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną – z doświadczeń krajów zachodnich. Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych, 3: 27‒38. Google Scholar
Gajdzica, Z. (2020). Uczeń z lekką niepełnosprawnością intelektualną w szkole ogólnodostępnej. Nauczyciele o (nie)zmienianej sytuacji w kontekście kultury szkoły inkluzyjnej. Wyd. Nauk. PWN. Google Scholar
Gajdzica, Z., Skotnicka, B., Pawlik, S., Bełza-Gajdzica, M., Trojanowska, M., Prysak, D., Mrózek, S., (2021). Analiza praktyki szkolnej i charakterystyka szkoły efektywnie realizującej edukację włączającą w praktyce – raport z badań. MEN. Google Scholar
Göransson, K., Nilholm, C. (2014). Conceptual diversities and empirical shortcomings – a critical analysis of research on inclusive education. European Journal of Special Needs Education, 29 (3): 265‒280. Google Scholar
Gordon-Gould, P., Hornby, G. (2023). Inclusive education at the Crossroads. Exploring Effective Special Needs Provision in Global Contexts. Routledge Taylor &Francis Group. Google Scholar
Graham, L.J. (red.). (2024). Inclusive education for the 21st century. Theory, policy, and practice. Routledge. Google Scholar
Jachimczak, B. (2008). Gotowość nauczycieli szkół ogólnodostępnych do pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych (s. 189‒200). W: I. Chrzanowska, B. Jachimczak (red.), Miejsce Innego we współczesnych naukach o wychowaniu–wyzwania praktyki. Wyd. Satori. Google Scholar
Jachimczak, B. (2009). Kształcenie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w kontekście funkcjonowania szkolnego młodzieży gimnazjalnej (s. 420‒433). W: Pedagogika specjalna. Różne poszukiwania – wspólna misja. Wyd. APS. Google Scholar
Jachimczak, B., Podgórska-Jachnik, D., Tomaszewska, A. (red.). (2023). Szkoła dla każdego – od idei do realizacji z doświadczeń pierwszego łódzkiego specjalistycznego centrum wspierającego edukację włączającą. Wyd. UŁ. Google Scholar
Kamińska, E., Podgórska-Jachnik, D., Łyciuk-Bzdyra, M., Skrzypczak, B., Pawlak, K., Rowiński, T., Jachimczak, B., Piotrowicz, R. (2022). Model wsparcia międzysektorowego na rzecz zintegrowania działań wokół dzieci, uczniów i rodzin – wersja skrócona. MEiN, UŚ, APS, UAM, KUL, UMCS (Dokument powielony). Google Scholar
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (1997). Dz.U. 1997.78.483 z dnia 1997.07.16. Google Scholar
Lechta, V. (2016). Inkluzivní pedagogika základní determinanty (s. 25‒40). W: V. Lechta (ed.), Inkluzivní pedagogika. Portál. Google Scholar
Loreman, T. (2017). Pedagogy for Inclusive Education, Oxford Research Encyclopedias, Education, 2017. Pobrane z: Pedagogy for Inclusive Education | Oxford Research Encyclopedia of Education (dostęp: maj 2022). Google Scholar
Model edukacji dla wszystkich. Rozwiązania systemowe ukierunkowane na zapewnienie wysokiej jakości kształcenia, wychowania i opieki z uwzględnieniem zróżnicowania potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieciom, uczniom i dorosłym osobom uczącym się (2020). MEN, www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/model-edukacji-dla-wszystkich (dostęp: listopad 2020). Google Scholar
Nowak, A. (2020). Edukacja włączająca w opiniach i ocenach nauczycieli: doniesienie z badań. Studia Pedagogiczne, 35: 169‒181. Google Scholar
Podgórska-Jachnik, D. (2021). Edukacja włączająca w Polsce – bilans otwarcia 2020. Raport merytoryczny, na zlecenie Ośrodka Rozwoju Edukacji i Ministerstwa Edukacji i Nauki. MEN, Ośrodek Rozwoju Edukacji. Google Scholar
Propozycja zapisów modelu wsparcia międzysektorowego ujętych w formie wzorowanej na aktach prawnych (2022). Departament Wychowania i Edukacji Włączającej, MEN (Dokument powielony). Google Scholar
Scott, I., Gong, T. (2021). Coordinating government silos: challenges and opportunities. Global Public Policy and Governance, 1 (1): 20‒38. Google Scholar
Skotnicka, B. (2019). Przygotowanie szkoły wiejskiej do edukacji inkluzyjnej. Wyd. UKW. Google Scholar
Szumski, G. (2019). Koncepcja edukacji włączającej (s. 14‒25). W: I. Chrzanowska, G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole. FRSE. Google Scholar
United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (2005). Guidelines for Inclusion: Ensuring Access to Education for All. UNESCO. Google Scholar
Widawska, E. (2014). Realizacja prawa do nauki w odniesieniu do osób z niepełnosprawnością w świetle postanowień Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. W: E. Widawska, K. Skotnicki (red.), Społeczne i prawne aspekty funkcjonowania osób z niepełnosprawnością. Wyd. AJD. Google Scholar
Widawska, E., Bełza-Gajdzica, M., Gajdzica, Z. (2023). Międzysektorowe wsparcie dzieci, uczniów i ich rodzin na poziomie lokalnym – wstępne założenia modelu (s. 103‒116). W: E. Widawska (red.), Młode pokolenie w (nie)przyjaznym świecie – konteksty teoretycznie, metodologiczne i praktyczne. Wyd. ATW. Google Scholar
Widawska, E., Jachimczak, B., Gajdzica, Z. (2023). Budowanie modelowych rozwiązań wsparcia międzysektorowego na poziomie lokalnym (s. 40‒52). W: M. Walkiewicz-Krutak (red.), Wczesne wspomaganie rozwoju dzieci i wsparcie rodzin. Wyd. APS. Google Scholar
Zaorska, M. (2020). Integracja społeczna i edukacja integracyjna w opinii nauczycieli oraz rodziców uczniów klas ósmych ogólnodostępnej szkoły podstawowej. Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej, 37: 186‒200. Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo publikowane jest na licencji Open Access CC BY-NC-ND 3.0. (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/)
Redakcja wyraża zgodę na umieszczanie opublikowanych artykułów na stronach internetowych autorów, stronach internetowych jednostek naukowych i repozytoriów.