Prawno-międzynarodowy wymiar aktywności satelitów szpiegowskich – realizacja założeń taktycznych czy wsparcie międzynarodowego pokoju?
Abstrakt
Problematyka artykułu skupia się na zrozumieniu istoty współczesnej aktywności satelitów szpiegowskich. Autor w swoich rozważaniach określa różnice na tle historycznym pojęcia szpiegostwa i przedstawia wpływ wprowadzenia, a także rozwoju technologii satelitarnej na interpretację przedmiotowego pojęcia. Poprzez dokonanie analizy działalności światowych mocarstw w ostatnich latach stwierdzono, że inwigilacja satelitarna doprowadziła do wzajemnej wszechwiedzy i powstania zjawiska powszechności informacji. W rezultacie pojawiło się wiele pytań dotyczących militarnej aktywności międzynarodowej. Obecnie niezwykle trudno jest określić, czy szpiegostwo satelitarne przejawia się głównie chęcią realizacji założeń taktycznych państw, czy pozwala doprowadzić do międzynarodowego pokoju. Przytoczone w artykule przykłady pozwalają w pewien sposób ukierunkować rozważania w jedną ze stron. Nie przedstawiają one jednak pełnego, obiektywnego rozstrzygnięcia problemu, a jedynie jego próbę. Wynika to z niespełnienia elementów umożliwiających w pełni pozytywne określenie działalności satelitarnej, czyli ogólnoświatowa równowaga sił, wyłącznie dobre relacje międzynarodowe, zgodna polityka bezpieczeństwa czy nawet nastawienie poszczególnych głów państw, które aktualnie jest niepewne. W związku z tym dopiero spełnienie powyższych przesłanek, w połączeniu ze zjawiskiem wszechwiedzy, daje relatywnie dużą szansę na zapewnienie międzynarodowego pokoju.
Słowa kluczowe:
satelity, szpiegostwo, bezpieczeństwo, działalność militarna, powszechność informacjiBibliografia
Literatura Google Scholar
Babik W., Ekologia informacji, Kraków 2014. Google Scholar
Burczaniuk P., Przestępstwo szpiegostwa po nowemu, czyli w świetle nowelizacji Kodeksu karnego z 17 sierpnia 2023 roku, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2024, nr 30. Google Scholar
Copiz A., Scarcity in space: the international regulation of satellites, „Journal of Communications Law and Technology Policy” 2002, vol. 10(2). Google Scholar
Crowdy T., Szpiegostwo w wieku rozumu, [w:] A. Wiese, Z. Gawryś, E. Bryś (red.), Historia szpiegostwa i agentury, Warszawa 2010. Google Scholar
Depo J., Teoretyczne i prawne aspekty przeciwdziałania i zwalczania destrukcyjnej działalności obcych służb specjalnych, [w:] Y. Boshytskyi, B. Dürkech, J. Piwowarski, K. Schelle (red.), Kultura bezpieczeństwa. Nauka – praktyka – refleksje, Kraków 2013. Google Scholar
Dukes P., The superpowers: a short history, London–New York 2000. Google Scholar
Galliford K., Legalities of spying from satellites and high altitude balloons, „Contemporary Issues in Air and Space Power” 2024, vol. 2(1). Google Scholar
Graham Jr. T., Hansen K.A., Strategic arms control legitimizes space-based reconnaissance, [w:] T. Graham Jr., K.A. Hansen, Spy satellites and other intelligence technologies that changed history, Seattle 2007. Google Scholar
Grochalski S.M., Rola satelitów szpiegowskich w osiąganiu celów przez współczesnych belligerentów, [w:] M. Podraza, S. Kubas (red.), Konflikt na Ukrainie w świetle międzynarodowego prawa lotniczego i kosmicznego, Rzeszów 2024. Google Scholar
Hoc S., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 24.112017 r., II AKa 269/17, „Prawo w Działaniu” 2021, nr 45. Google Scholar
Hoc S., Raz jeszcze o penalizacji szpiegostwa w Kodeksie karnym, [w:] A. Liszewska, J. Kulesza (red.), Pro dignitate legis et maiestate iustitiae. Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin profesora Witolda Kuleszy, Łódź 2020. Google Scholar
Lubin A., The liberty to spy, „Harvard International Law Journal” 2020, vol. 185. Google Scholar
Morgan R.A., Military use of commercial communication satellites: A new look at the Outer Space Treaty an peaceful purposes, „Journal of Air Law and Commerce” 1994, vol. 60(1). Google Scholar
Navarrete I., Buchan R., Out of the legal wilderness: peacetime espionage, international law and existence of customary exceptions, „Cornell International Law Journal” 2019, vol. 51. Google Scholar
Purdy R., Attitudes of UK and Australian farmers towards monitoring activity with satellite technologies: lessons to be learnt, „Space Policy” 2011, nr 27. Google Scholar
Stove A.G., Gashinova M.S., Hristov S., Cherniakov M., Passive maritime surveillance using satellite communication signals, „IEEE Transactions on Aerospace and Electronic Systems” 2017, vol. 53, nr 6. Google Scholar
Thomson A., Satellite vulnerability: a post-Cold War issue, „Space Policy” 1995, nr 11(1). Google Scholar
Akty prawne Google Scholar
Karta Narodów Zjednoczonych, Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości i Porozumienie ustanawiające Komisję Przygotowawczą Narodów Zjednoczonych (Dz.U. z 1947 r., Nr 23, poz. 90). Google Scholar
Konwencja o pokojowym załatwianiu sporów międzynarodowych podpisana w Hadze dnia 18 października 1907 roku (Dz.U. z 1930 r., Nr 9, poz. 64). Google Scholar
Konwencja wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych sporządzona w Wiedniu dnia 18 kwietnia 1961 r. (Dz.U. z 1965 r., Nr 37, poz. 232). Google Scholar
Konwencja wiedeńska o stosunkach konsularnych sporządzona w Wiedniu dnia 24 kwietnia 1963 r. (Dz.U. z 1982 r., Nr 13, poz. 98). Google Scholar
Konwencje o ochronie ofiar wojny podpisane w Genewie dnia 12 sierpnia 1949 r. (Dz.U. z 1956 r., Nr 38, poz. 171). Google Scholar
Protokoły dodatkowe do Konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół I) oraz dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół II), sporządzone w Genewie dnia 8 czerwca 1977 r. (Dz.U. z 1992 r., Nr 41, poz. 175). Google Scholar
Strategic Arms Limitations Talks/Treaty (SALT) I, signed on 26 May 1972. Google Scholar
Treaty Between the United States of America and the Union of Soviet Socialist Republics on the Limitation of Anti-Ballistic Missile Systems, signed May 26, 1972. Google Scholar
Układ o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej, łącznie z księżycem i innymi ciałami niebieskimi sporządzony w Moskwie, Londynie i Waszyngtonie dnia 27 stycznia 1967 r. (Dz.U. z 1968 r., Nr 14, poz. 82). Google Scholar
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 383). Google Scholar
Orzecznictwo Google Scholar
Wyrok SA w Warszawie z 24 listopada 2017 r., sygn. akt II AKa 269/17. Google Scholar
Źródła internetowe Google Scholar
Górzyński O., Nowa amerykańska tarcza antyrakietowa. Trump ogłosił projekt „Złotej Kopuły”, https://www.pap.pl/aktualnosci/trump-oglosil-projekt-tarczy-antyrakietowej-zlota-kopula-z-pociskami-umieszczonymi-w. Google Scholar
Harpley U.L., Congress eyes nearly $25B to jump start Golden Dome, https://www.airandspaceforces.com/congress-billions-golden-dome/. Google Scholar
https://www.inmarsat.com/about/. Google Scholar
https://www.nato.int/en. Google Scholar
Lapsley A., Vandier P., Why NATO’s defence panning proces will transform the Alliance for decades to come, https://www.atlanticcouncil.org/in-depth-research-reports/issue-brief/why-natos-defence-planning-process-will-transform-the-alliance-for-decades-to-come/. Google Scholar
Maja A., Raport: w 2023 r. o 1170% więcej satelitów wysłanych w przestrzeń kosmiczną niż 10 lat wcześniej, https://www.humanmag.pl/raport-w-2023-r-o-1170-wiecej-satelitow-wyslanych-w-przestrzen-kosmiczna-niz-10-lat-wczesniej/. Google Scholar
Słownik języka polskiego PWN, hasło: inwigilacja, https://sjp.pwn.pl/sjp/inwigilacja;2561945.html. Google Scholar
Szczepańska A., SALT, zimna wojna i ograniczenie zbrojeń. Na co liczyły USA i ZSRS?, https://historia.dorzeczy.pl/227887/salt-rozmowy-o-ograniczeniu-zbrojen-strategicznych-i-zimna-wojna.html. Google Scholar
