Definicja kognitywna neko ‘kota’ w oparciu o analizę japońskiej leksyki, związków frazeologicznych i korpusu
Abstract
Celem artykułu jest próba zdefiniowania japońskiego pojęcia neko ‘kot’ w oparciu o wybrane założenia konceptu językowego obrazu świata, którego podstawą jest przekonanie o utrwalonych w języku interpretacjach rzeczywistości. Z tej perspektywy w procesie definiowania ujmowane są zarówno ich cechy prototypowe (bardziej obiektywne), jak i stereotypowe (oparte na wyobrażeniach). W celu zaproponowania definicji kognitywnej (ujmującej również perspektywę poznawczą) pojęcia neko, zostaną uwzględnione różne warstwy języka japońskiego. Analizę rozpocznie zestawienie definicji leksykograficznych. Następnie zostanie ona uzupełniona o refleksję nad wariantami zapisu leksemu neko, a także opisem związków frazeologicznych odzwierciedlających charakterystykę i współczesne funkcje kotów, a także utrwalone w wiedzy społecznej ich znaczenie symboliczno-magiczne. Opis zostanie dopełniony analizą symbolizmów językowych (dźwiękonaśladowczych i stanonaśladowczych) służących do opisu kocich cech i zachowań. Na koniec podjęte zostaną rozważania na temat tego, czy i w jaki sposób językowy obraz kota w Japonii ulega zmianie. W podsumowaniu zostanie zaproponowana definicja neko ukazująca wyabstrahowany z materiału językowego obraz kotów, w której wyróżnione zostaną cechy uniwersalne oraz specyficzne dla podłoża japońskiego.
Schlagworte:
język japoński, językowy obraz świata, definicja kognitywna, leksyka, frazy, symbolizmy językowe, kotLiteraturhinweise
Balanced Corpus of Contemporary Written Japanese (BCCWJ), , dostęp: 10.10.2023. Google Scholar
Kondō I., Takano F. (red.) (2002): Puroguresshibu waeichū jiten. Tōkyō. Google Scholar
Matsumura A., Yamaguchi A., Wada T. (red.) (1994): Kogo jiten. Tōkyō. Google Scholar
Nishio M., Iwabuchi E., Mizutani Sh. (red.) (1997): Kokugo jiten, Tōkyō. Google Scholar
Owada A., Endō T. (red.) (1991): Hyōjun kanwa jiten. Tōkyō. Google Scholar
Shinmura I. (red.) (1955): Kōjien. Tōkyō. Google Scholar
Awdiejew A. (1998): Standardy semantyczne a znaczenie leksykalne. [W:] „Język a Kultura”. T. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne. Red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński. Wrocław, s. 53–62. Google Scholar
Bartmiński J. (2009): Językowe podstawy obrazu świata. Wyd. 3. Lublin. Google Scholar
Bartmiński J. (2009): Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne. Lublin. Google Scholar
Chlebda W. (1998): Stereotyp jako jedność języka, myślenia i działania. [W:] „Język a Kultura”. T. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne. Red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński. Wrocław, s. 31–41. Google Scholar
Grzegorczykowa R. (1992): Kognitywne ujęcie znaczenia a problem realizmu filozoficznego. [W:] „Język a Kultura”. T. 8: Podstawy metodologiczne semantyki współczesnej. Red. I. Nowakowska-Kempna. Wrocław, s. 37–41. Google Scholar
Grzegorczykowa R. (1998): O rozumieniu prototypu i stereotypu we współczesnych teoriach semantycznych. [W:] „Język a Kultura”. T. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne. Red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński. Wrocław, s. 109–115. Google Scholar
Humboldt W. (2002): O myśli i mowie. Wybór pism z teorii poznania, filozofii dziejów i filozofii języka. Wybrała, przełożyła i poprzedziła słowem wstępnym E.M. Kowalska. Warszawa. Google Scholar
Huszcza R., Majewski J., Ikushima M., Pietrow J. (2003): Gramatyka japońska. Podręcznik z ćwiczeniami. T. 2. Kraków. Google Scholar
Kitajima H. (2018): Jigen no nazo o toku [Rozwiązując zagadki pochodzenia znaków]. Tōkyō. Google Scholar
Putnam H. (1975): Mind, language and reality. Philosophical papers. T. 2. Cambridge.
Crossref
Google Scholar
Satō Y. (2018): “Kanji” ga tsutawaru fushigi na kotoba. Giongo, gitaigo tte nan darō [Niezwykłe słowa, które wyrażają uczucia. Czym są symbolizmy dźwiękonaśladowcze i stanonaśladowcze?]. Tōkyō. Google Scholar
Suzuki T. (1984): Words in context. A Japanese Perspective on Language and Culture. Przekład A. Miura. New York. Google Scholar
Tabakowska E. (1995): Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego. Kraków. Google Scholar
Tomaszewska-Bolałek M. (2007): Zwierzęta zodiaku w kulturze Japonii. Warszawa. Google Scholar
Tubielewicz J. (1986): Mitologia Japonii. Warszawa. Google Scholar
Whorf B.L. (1982): Język, myśl i rzeczywistość. Przekład T. Hołówka. Warszawa. Google Scholar
Yasuda Sh., Okamoto M., Arameki E. (2021): „Inu” to „inu” to „inu”. Nihongo hyōki no chigaini yoru dōbutsu no bui bunpu [Pies, pies i pies. Dystrybucja części ciała zwierząt motywowanazróżnicowaniem japońskiego zapisu]. [W:] The proceedings of the Annual Meeting of the Association for Natural Language Proccessing. T. 18, s. 1256–1259. Google Scholar
Żuławska-Umeda A. (2010): Haiku. Jaworzno. Google Scholar
