Językowo-kulturowy obraz części ciała ludzkiego (głowa i jej elementy) utrwalony w nazwiskach niemieckich i polskich

Zenon Lica

Uniwersytet Gdański


Abstract

Przedmiotem artykułu jest konceptualizacja somatyzmów odnoszących się do ludzkiej
głowy, które odzwierciedlone zostały w polskich i niemieckich nazwiskach wyekscerpowanych
z istniejących leksykonów antroponimicznych. Omawiane antroponimy reprezentują
typ nazwisk odapelatywnych równych motywującym je podstawom lub derywowanych od
nich. W analizie wzięto pod uwagę wyrazy określające głowę i następujące jej części: oczy,
nos, uszy, szczękę, wargi, usta, zęby, włosy. Jak wykazała analiza, sposób opisywania
spetryfikowanych form wskazuje na modelowy wzorzec nominacji człowieka na podstawie
jego charakterystycznych cech wyglądu, zarówno w języku polskim jak i niemieckim.
Wartość ekspresywna tego typu nazwisk zależna jest od konotacji, jakie wywołują ich
apelatywne znaczenia w świadomości odbiorcy.


Schlagworte:

onomastyka, antroponimia, językowy obraz świata, nazwiska polskie, nazwiska niemieckie


Bach A. (1978): Deutsche Namenkunde I. Die deutschen Personennamen. Bd I–II. Heilderberg.   Google Scholar

Bartmiński J. (2007): Językowe podstawy obrazu świata. Lublin.   Google Scholar

Cieślikowa A. (1998): Przezwiska. [W:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Red. E. Rzetelska-Feleszko. Warszawa–Kraków, s. 119–134.   Google Scholar

Grzegorczykowa R. (1999): Pojęcie językowego obrazu świata. [W:] Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 39–46.   Google Scholar

Krzeszowski T. (1994): Parametr aksjologiczny w przedpojęciowych schematach wyobrażeniowych. „Etnolingwistyka” 6, s. 29–51.   Google Scholar

Kunze K. (2004): Dtv-Atlas Namenkunde. Vor- und Familiennamen im deutschen Sprachgebiet. München.   Google Scholar

Lakoff G., Johnson M. (1988): Metafory w naszym życiu. Przekład T. Krzeszowski. Warszawa.   Google Scholar

Libura M. (2003): Wartościowanie związane z wybranymi przedpojęciowymi schematami wyobrażeniowymi na przykładzie nazw części ciała ludzi i zwierząt. [W:] „Język a Kultura” 15: Opozycja homo – animal w języku i kulturze. Red. A. Dąbrowska. Wrocław, s. 117–127.   Google Scholar

Maćkiewicz J. (1999): Kategoryzacja a językowy obraz świata. [W:] Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 47–55.   Google Scholar

Maćkiewicz J. (2006): Językowy obraz ciała. Gdańsk.   Google Scholar

Rymut K. (1999–2001): Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny. T. I–II. Kraków.   Google Scholar

Rymut K. (oprac.) (2003): Słownik nazwisk używanych w Polsce na początku XXI wieku. Kraków.   Google Scholar

Tatarska J. (2013): Rola koloru w reklamie prasowej. [W:] Reklama wizualna. Red. A. Wiśniewska, A. Frontczak. Warszawa.   Google Scholar

Tokarski R. (1995): Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie. Lublin.   Google Scholar

Ziajka B. (2014): Językowo-kulturowy obraz świata społeczności wiejskiej utrwalony w przezwiskach i przydomkach. Kraków.   Google Scholar


Veröffentlicht
2021-06-30

##plugins.themes.libcom.cytowania##

Lica, Z. (2021). Językowo-kulturowy obraz części ciała ludzkiego (głowa i jej elementy) utrwalony w nazwiskach niemieckich i polskich. Prace Językoznawcze, 23(2), 187–198. https://doi.org/10.31648/pj.6592

Zenon Lica 
Uniwersytet Gdański