Językowo-kulturowy obraz części ciała ludzkiego (głowa i jej elementy) utrwalony w nazwiskach niemieckich i polskich
Zenon Lica
Uniwersytet GdańskiАннотация
Przedmiotem artykułu jest konceptualizacja somatyzmów odnoszących się do ludzkiej
głowy, które odzwierciedlone zostały w polskich i niemieckich nazwiskach wyekscerpowanych
z istniejących leksykonów antroponimicznych. Omawiane antroponimy reprezentują
typ nazwisk odapelatywnych równych motywującym je podstawom lub derywowanych od
nich. W analizie wzięto pod uwagę wyrazy określające głowę i następujące jej części: oczy,
nos, uszy, szczękę, wargi, usta, zęby, włosy. Jak wykazała analiza, sposób opisywania
spetryfikowanych form wskazuje na modelowy wzorzec nominacji człowieka na podstawie
jego charakterystycznych cech wyglądu, zarówno w języku polskim jak i niemieckim.
Wartość ekspresywna tego typu nazwisk zależna jest od konotacji, jakie wywołują ich
apelatywne znaczenia w świadomości odbiorcy.
Ключевые слова:
onomastyka, antroponimia, językowy obraz świata, nazwiska polskie, nazwiska niemieckieБиблиографические ссылки
Bach A. (1978): Deutsche Namenkunde I. Die deutschen Personennamen. Bd I–II. Heilderberg. Google Scholar
Bartmiński J. (2007): Językowe podstawy obrazu świata. Lublin. Google Scholar
Cieślikowa A. (1998): Przezwiska. [W:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Red. E. Rzetelska-Feleszko. Warszawa–Kraków, s. 119–134. Google Scholar
Grzegorczykowa R. (1999): Pojęcie językowego obrazu świata. [W:] Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 39–46. Google Scholar
Krzeszowski T. (1994): Parametr aksjologiczny w przedpojęciowych schematach wyobrażeniowych. „Etnolingwistyka” 6, s. 29–51. Google Scholar
Kunze K. (2004): Dtv-Atlas Namenkunde. Vor- und Familiennamen im deutschen Sprachgebiet. München. Google Scholar
Lakoff G., Johnson M. (1988): Metafory w naszym życiu. Przekład T. Krzeszowski. Warszawa. Google Scholar
Libura M. (2003): Wartościowanie związane z wybranymi przedpojęciowymi schematami wyobrażeniowymi na przykładzie nazw części ciała ludzi i zwierząt. [W:] „Język a Kultura” 15: Opozycja homo – animal w języku i kulturze. Red. A. Dąbrowska. Wrocław, s. 117–127. Google Scholar
Maćkiewicz J. (1999): Kategoryzacja a językowy obraz świata. [W:] Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 47–55. Google Scholar
Maćkiewicz J. (2006): Językowy obraz ciała. Gdańsk. Google Scholar
Rymut K. (1999–2001): Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny. T. I–II. Kraków. Google Scholar
Rymut K. (oprac.) (2003): Słownik nazwisk używanych w Polsce na początku XXI wieku. Kraków. Google Scholar
Tatarska J. (2013): Rola koloru w reklamie prasowej. [W:] Reklama wizualna. Red. A. Wiśniewska, A. Frontczak. Warszawa. Google Scholar
Tokarski R. (1995): Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie. Lublin. Google Scholar
Ziajka B. (2014): Językowo-kulturowy obraz świata społeczności wiejskiej utrwalony w przezwiskach i przydomkach. Kraków. Google Scholar
Uniwersytet Gdański
