Polskojęzyczna wersja gramatyki francuskiej François de Wailly’ego (1792) w świetle terminologii gramatycznej Onufrego Kopczyńskiego
Abstract
Stosując metody badań przyjęte w historii językoznawstwa, autor przedstawia polską terminologię gramatyczną zamieszczoną w gramatyce języka francuskiego François de Wailly’ego, przetłumaczonej na język polski przez Kajetana Kamieńskiego. Dzieło
zawiera materiał z zakresu fonetyki, ortografii, morfologii, składni i interpunkcji. W artykule omówiono około stu polskich terminów gramatycznych i na tej podstawie stwierdzono, że polska edycja dzieła de Wailly’ego przygotowana przez Kamieńskiego stanowi nowoczesną gramatykę zawierającą najnowsze ówczesne polskie nazewnictwo gramatyczne skodyfikowane przez Onufrego Kopczyńskiego w Gramatyce dla szkół narodowych (1778–1785). Z tego dzieła przejął Kamieński większość terminów, jednak nie wszystkie. Artykuł jest pierwszą w literaturze przedmiotu analizą polskojęzycznej wersji gramatyki de Wailly’ego.
Schlagworte:
terminologia gramatyczna, historia gramatyk, historia językoznawstwa, język francuski, język polskiLiteraturhinweise
DAF = Dictionnaire de l’Académie française en ligne, https://www.dictionnaire-academie.fr Google Scholar
Kamieński K. (1802): Gramatyka albo pierwsze początki języka francuskiego. Edycja druga powiększona. Warszawa, https://crispa.uw.edu.pl/object/files/621747/display/Default. Google Scholar
Krótki zbiór… = Wailly F. de (1792): Abrégé de la grammaire française de M. de Wailly = Krótki zbiór gramatyki francuskiej Pana Wailly. Przekład K. Kamieński. Warszawa, https://polona.pl/item/abrege-de-la-grammaire-francoise-de-m-de-wailly-krotki-zbior-grammatykifrancuzkiey, MTM0MTA1NDA3. Google Scholar
SHTG = Decyk-Zięba W. et al. (red.) (w opracowaniu): Słownik historyczny terminów gramatycznych online, https://shtg.uw.edu.pl/ Google Scholar
Wailly F. de (1759): Abrégé de la grammaire française. Paris, https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k82627s. Google Scholar
Wailly F. de. (1770): Principes généraux et particuliers de la langue française…, sixième édition. Paris, https://books.google.pl/books?id=wAxbAAAAcAAJ. Google Scholar
Blanco X., Bogacki K. (2014): Introduction à l’histoire de la langue française. Bellaterra. Google Scholar
CKP = Biblioteka Narodowa (1970): Centralny Katalog Poloników XVII–XVIII wieku. Warszawa, https://polona.pl/card_catalogs/centralny-katalog-polonikow-xvii-xviiiwiek,ODYzODk5MTg/. Google Scholar
Decyk-Zięba W. (2020): O kształtowaniu się polskiej terminologii gramatycznej. „Poradnik Językowy” 5, s. 60–75.
Crossref
Google Scholar
Estreicher = Estreicher K. (online): Bibliografia XIX wieku. [W:] Elektroniczna baza bibliografii Estreichera, https://www.estreicher.uj.edu.pl/xixwieku/. Google Scholar
Foremniak K. (2014): O sztuce przestankowania w Polsce i we Włoszech. Rozwój normy interpunkcyjnej od XVI wieku do współczesności. Warszawa.
Crossref
Google Scholar
Fournier J.-M. (2013): Histoire des théories du temps dans les grammaires françaises, nouvelle édition. Lyon, http://books.openedition.org/enseditions/4724.
Crossref
Google Scholar
Jakubczyk M. (w druku): Polska terminologia gramatyczna w podręcznikach do nauki języka francuskiego (Duchênebillot, Malicki, Nałęcz-Moszczeński). Google Scholar
Koronczewski A. (1961): Polska terminologia gramatyczna. Warszawa. Google Scholar
Kresa M. (2014): Onufry Kopczyński: „Grammatyka dla szkół narodowych”. [W:] Dawne ortografie, gramatyki i podręczniki języka polskiego. Internetowe kompendium edukacyjne. Red. W. Decyk-Zięba et al., https://gramatyki.uw.edu.pl/book/162. Google Scholar
Michalski J. (1964–1965): Kamieński Kajetan. [W:] Polski słownik biograficzny. T. XI. Wrocław, http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/kajetan-kamienski. Google Scholar
Nikliborc A. (1961): Les manuels du français publiés en Pologne au XVIIIe siècle. „Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego” 3, s. 151–178. Google Scholar
Podracki J. (2007): Konstrukcje złożone w gramatykach języka polskiego (rys historyczny). Warszawa. Google Scholar
Skubalanka T. (1959): Stanowisko O. Kopczyńskiego wobec nowotworów językowych. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Filologia Polska” 1(2), s. 3–50, https://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=20489. Google Scholar
