Uroda [‘beauty’] – semantic development of the word in the Polish language
Iza Matusiak-Kempa
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstract
The article present semantic development of the noun uroda [‘beauty’] in the Polish
language. The undertaken analysis is based primarily on definitions excerpted from
historical dictionaries of the Polish language and selected dictionaries of contemporary
Polish. Tracing its semantic development, an attempt is made to point out linguistic and
extra-linguistic factors that influence semantic transformations of the noun, which evolved
from the meaning of ‘harvest, crops’ towards determining features related to human body
concerning its beauty. The first part of the text shows that semantic development of the
noun ‘uroda’ was influenced by its etymological connection with the verb ‘urodzić’ as well
as its axiological origin, i.e. the origin in the conceptual field of vital values. The second
part of the article follows definitions and contexts in which the noun ‘uroda’ surfaces, from occurrences in 16th-century texts to definitions and contexts noted in the era of modern
Polish. Analysis of dictionary definitions allows one to believe that the meaning of the
noun continues to narrow down, as evidenced by those of its contemporary applications
in which it refers to facial attributes.
Keywords:
historical semantics, semantic development of words, history of the Polish languageReferences
Anusiewicz J. (1994): Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki. Wrocław. Google Scholar
Boryś W. (2005): Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków. Google Scholar
Austin J.L. (1993): Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne. Przełożył, wstępem i przypisami opatrzył oraz skorowidz sporządził B. Chwedończuk. Warszawa. Google Scholar
Brzozowska M. (2009): Etymologia a konotacja słowa. Studia semantyczne. Lublin Google Scholar
Buttler D. (1978): Zmiany znaczeniowe wyrazów polskich. Warszawa. Google Scholar
Długosz-Kurczabowa K. (2003): Nowy słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa. Google Scholar
Dunbar R. (1996): Kłopoty z nauką. Przeł. P. Amsterdamski. Gdańsk–Warszawa. Google Scholar
Gorzelana J. (2018): Zmiany znaczeniowe leksemu parafianin, parafianka w epoce oświecenia na przykładzie czasopisma „Monitor”. [W:] Prace aksjologiczne. Język – literatura – kultura. T. 1. Red. J. Gorzelana, M. Kaczor, A. Seul. Zielona Góra, s. 45–55. Google Scholar
Jakubowicz M. (2010): Drogi słów na przestrzeni wieków. Zarys słownika motywacji semantycznych na materiale przymiotników słowiańskich odziedziczonych z prasłowiańszczyzny. „Prace Slawistyczne” 131. Warszawa. Google Scholar
Jawór A. (2009): Zmiany znaczeniowe związków frazeologicznych. „LingVaria” nr 1(7), s. 91–99. Google Scholar
Kleszczowa K. 1989: Verba dicendi w historii języka polskiego. Zmiany znaczeń. Katowice. Google Scholar
Kleszczowa K. (2012a): Dobrodziejstwo chaosu znaków językowych. [W:] tejże: Tajemnice dynamiki języka. Katowice, s. 91–98. Google Scholar
Kleszczowa K. (2012b): Stabilne w żywiole przemian. Ze studiów nad historią polskich przymiotników. [W:] tejże: Tajemnice dynamiki języka. Katowice, s. 231–238. Google Scholar
Kleszczowa K. (2012c): Językowy kształt czasu. Ze studiów nad semantyką historyczną. [W:] tejże: Tajemnice dynamiki języka. Katowice, s. 271–279. Google Scholar
Krzeszowski T.P. (1994): Parametr aksjologiczny w przedpojęciowych schematach wyobrażeniowych. „Etnolingwistyka” 6, s. 29–51. Google Scholar
Kurkowska H. (1949): O zmianach znaczeń wyrazów. „Poradnik Językowy” z. 3, s. 10–15. Google Scholar
Linde S.B. (1859): Słownik języka polskiego. T. VI. Lwów. Google Scholar
Migdał J., Piotrowska-Wojaczyk A. (2015): Zmiany obyczajów motorem zmian językowych (nazwy zwyczajów). „Slavia Occidentalis” 72/1, s. 153–158.
Crossref
Google Scholar
Mitrenga B. (2014): Zmysł smaku. Studium leksykalno-semantyczne. Katowice. Google Scholar
Pastuch M., Mitrenga B. (2021): Kształtowanie się parametrycznego znaczenia przymiotnika ogromny – ogląd diachroniczny. „Język Polski” 101(4), s. 32–44.
Crossref
Google Scholar
Pawłowski B. (red.) (2009): Biologia atrakcyjności człowieka. Warszawa.
Crossref
Google Scholar
Reczek S. (1986): Podręczny słownik dawnej polszczyzny. Kraków–Wrocław–Warszawa–Kraków. Google Scholar
Skorupka S. (1987): Słownik frazeologiczny języka polskiego. T. II. Warszawa. Google Scholar
Vasmer M.: Etimologičeskij slovar’ russkogo âzyka. Online: , dostęp: czerwiec 2021. Google Scholar
Wydra W., Rzepka W.R. (2004): Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543. Wyd. III. Wrocław. Google Scholar
Zwiegincew W. (1962): Semazjologia. Tłum. J. Fleszner. Warszawa. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.