Zapiski z lektury czy autokreacja? Marcel Proust jako powracająca figura w dziennikach Sławomira Mrożka i Witolda Gombrowicza

Anna Jarmuszkiewicz

doi:10.31648/pl.10941

Published: 2025-10-30

No. 13 (2025)

Notes from Reading or Self-Creation? Marcel Proust as aRecurring Figure in the Diaries of Sławomir Mrożek and Witold Gombrowicz

Anna Jarmuszkiewicz

Papers in Literature

Section: Betwen autobiography, diary, letter and biography

https://doi.org/10.31648/pl.10941

Abstract

This article analyses how Witold Gombrowicz and Sławomir Mrożek referred to the works of
Marcel Proust in their diaries, considering him both as an inspiration and a“literary adversary”.
Gombrowicz viewed Proust as an author whose method of reinterpretation of the past through
memory conflicted with his own strategy of self-creation, whereas Mrożek regarded Proust as
aguide who helped him understand his own life. In the context of both diaries, Proust functions as
acatalyst for literary self-analysis, serving as areference point for the search for identity and creative definition.

Keywords:

diary, utobiographism, Witold Gombrowicz, Sławomir Mrożek, Marcel Proust

Most read articles by the same author(s)

Anna Jarmuszkiewicz, Światowa historia literatury polskiej. Interpretacje, red. Magdalena Popiel, Tomasz Bilczewski, Stanley Bill, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2020, ss. 680 , Papers in Literature: No. `10 (2022)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Jarmuszkiewicz, A. (2025). Notes from Reading or Self-Creation? Marcel Proust as aRecurring Figure in the Diaries of Sławomir Mrożek and Witold Gombrowicz. Papers in Literature, (13), 87–96. https://doi.org/10.31648/pl.10941

Cited by / Share

References

Chmielewska Katarzyna (2008), Poza granicami gatunku? Dziennik W. Gombrowicza, „Nauka”, nr 4: 133–167.
Google Scholar

Czermińska Małgorzata (2000), Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyzwanie i wyznanie, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Google Scholar

Domagalski Jerzy (1995), Proust w literaturze polskiej do 1945, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa.
Google Scholar

Gombrowicz Witold (2004), Dzienniki 1961–1969, wyd. 2, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Gutkowska Barbara (2020), „Gombrowicz jest moją zmorą”. Dziennikowe zmagania Sławomira Mrożka z Witoldem Gombrowiczem, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2: 171–181.
Crossref
Google Scholar

Iwaszkiewiczowa Anna (2008), Dzienniki i wspomnienia, Wydawnictwo „Czytelnik”, Warszawa.
Google Scholar

Jarmuszkiewicz Anna (2019), Tropy Prousta. Problemy recepcji literackiej w literaturze polskiej po 1945 roku, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Google Scholar

Lejeune Philippe (1975), Pakt autobiograficzny, przeł. Aleksander Wit Labuda, „Teksty”, nr 5: 31–49.
Google Scholar

Mrożek Sławomir (2012), Dziennik, tom II, 1970–1979, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Revel Jean-François (2021), O Marcelu Prouście, przeł. Grażyna Majcher, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Rodak Paweł (2011), Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku (Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling-Grudziński), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Crossref
Google Scholar

Salgas Jean-Pierre (2004), Witold Gombrowicz lub ateizm integralny, przeł. Jan Maria Kłoczowski, Wydawnictwo „Czytelnik”, Warszawa.
Google Scholar

Tyrmand Leopold (1989), Dziennik 1954, wstęp Jan Zieliński, Wydawnictwo ResPublica, Warszawa.
Google Scholar

Wróbel Szymon (2015), Polska pozycja depresyjna: od Gombrowicza do Mrożka i z powrotem, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Google Scholar

Wróbel Szymon (2017), Co to jest dziennik? Wstęp do lektury dzienników Witolda Gombrowicza i Sławomira Mrożka, „Pamiętnik Literacki”, z. 1: 5–22.
Crossref
Google Scholar