Kulisy wyboru Leona Rednera na biskupa chełmińskiego w 1886 roku
Marek Jodkowski
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
W 1886 r. po śmierci biskupa chełmińskiego Jana Nepomucena Marwicza, Chełmińska Kapituła Katedralna początkowo wstrzymała się z wyborem administratora diecezji z uwagi na konieczność składania przez niego przysięgi dotyczącej lojalności i posłuszeństwa wobec króla pruskiego oraz prawa państwowego, co było pokłosiem kulturkampfu. Po złagodzeniu ustawodawstwa państwowego obrano administratorem kanonika Leona Rednera. Władze państwowe od początku odrzucały kandydatury na stolicę biskupią w Pelplinie związane ze środowiskiem polskim, przede wszystkim kanoników kapituły, którzy reprezentowali tzw. frakcję polską. Z przygotowanego początkowo przez kapitułę zestawienia kandydatów, jedyną osobą możliwą do zaakceptowania przez władze państwowe okazał się prepozyt Gustav Wanjura. Wybór nie mógł jednak dokonać się w oparciu o jedną kandydaturę. Ponadto faworyta władz państwowych odrzuciła Stolica Apostolska. Żeby nie przeciągać wakatu na stolicy biskupiej, Leon XIII wymógł na kapitule zawieszenie jej prawa wyboru. Pertraktacje prowadzone bezpośrednio między Stolicą Apostolską a rządem pruskim doprowadziły do nominowania kanonika Leona Rednera na biskupa chełmińskiego. Brewe papieskie ogłoszono 16 listopada 1886 r. Święceń biskupich udzielił Rednerowi 9 stycznia 1887 r. w katedrze pelplińskiej arcybiskup gnieźnieński i poznański Juliusz Dinder.
Słowa kluczowe:
biskup Leon Redner, diecezja chełmińska, kulturkampf, Leon XIII, Prusy w XIX wiekuBibliografia
Źródła rękopiśmienne Google Scholar
Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, I. HA Rep. 76 Kultusministerium IV, Sekt. 1a, Abt. II Culm, Nr. 1, Bd. 1. Google Scholar
Źródła drukowane Google Scholar
Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny, 1928, Kuria biskupia w Pelplinie, Pelplin. Google Scholar
Mańkowski Alfons, 1928, Prałaci i kanonicy katedralni chełmińscy od założenia kapituły do naszych czasów, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Toruń. Google Scholar
Mross Henryk, 1995, Słownik biograficzny kapłanów diecezji chełmińskiej wyświęconych w latach 1821-1920, Bernardinum, Pelplin. Google Scholar
Schematismus des Bistums Culm mit dem Bischofsitze in Pelplin 1904, 1904, Selbstverlag des Bischöfl. General-Vikariat-Amts von Culm, Pelplin. Google Scholar
Walkusz Jan, 2012, Redner Leon bp, w: Edward Gigilewicz (red.), Encyklopedia katolicka, t. 16, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, kol. 1287. Google Scholar
Literatura Google Scholar
Barańska Anna, 2024, Kongregacja Nadzwyczajnych Spraw Kościelnych wobec kontrowersyjnych elekcji biskupów przez kapituły w państwach niemieckich (1821-1871), Teka Komisji Historycznej TN KUL, tom specjalny 6, s. 379-410. Google Scholar
Mańkowski Alfons, 1932, Kanoniczne elekcje biskupów chełmińskich po emanacji bulli De salute animarum, Kuria Biskupia w Pelplinie, Pelplin. Google Scholar
Mańkowski Alfons, 1936, O nominację ks. Leona Rednera na biskupstwo chełmińskie 1886 roku, Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu, t. 10, nr 5/6, s. 196-198. Google Scholar
Szulist Władysław, 2006, Przeszłość obecnych obszarów diecezji pelplińskiej, t. 2: 1772-1920, Bernardinum, Pelplin. Google Scholar
Wojtkowski Julian, 1997, Procesy informacyjne biskupów chełmińskich Leona Rednera (1886-1898) i Augustyna Rosentretera (1899-1926), Studia Warmińskie, t. 34, s. 279-301. Google Scholar
Artykuły i notatki prasowe Google Scholar
Aus der Diözese Culm (…), National-Zeitung, 1886, nr 233, z 7.04. Google Scholar
Aus Pelplin (…), Germania, 1886, nr 99, z 2.05. Google Scholar
Bischof von Culm (…), Germania, 1886, nr 135, z 17.06. Google Scholar
Chełmińska dyecezya, Pielgrzym, 1886, nr 43 z 8.04. Google Scholar
Chełmińska dyecezya, Pielgrzym, 1886, nr 65, z 1.06. Google Scholar
Chełmińska dyecezya, Pielgrzym, 1886, nr 66, z 3.06. Google Scholar
Chełmińska dyecezya, Pielgrzym, 1886, nr 68, z 8.06. Google Scholar
Chełmińska dyecezya, Pielgrzym, 1886, nr 72, z 19.06. Google Scholar
Die Consecration und Inthronisation (…), Germania, 1887, nr 7, z 11.01. Google Scholar
Die Consecration und Inthronisation des hochwürdigsten Herrn Bischofs von Kulm Dr. Leo Redner, Germania, 1887, nr 8, z 12.01. Google Scholar
Durch den Tod (…), Germania, 1886, nr 73, z 31.03. Google Scholar
Frombork, Gazeta Olsztyńska, 1886, nr 21, z 3.09. Google Scholar
Kandydaci na biskupstwo chełmińskie, Gazeta Toruńska, 1886, nr 104, z 7.05. Google Scholar
Mamy Biskupa!, Pielgrzym, 1886, nr 97, z 7.08. Google Scholar
Projekt kościelno-polityczny uchwalony już w Izbie panów, Pielgrzym, 1886, nr 53, z 4.05. Google Scholar
Przegląd polityczny, Kurier Warszawski, 1886, nr 221b, z 12.08. Google Scholar
Przegląd polityczny, Słowo, 1886, nr 100, z 5.05. Google Scholar
Przepisy pruskich ustaw państwowych dotyczące kapitulnych wikaryuszów czyli administratorów dyecezyi, Pielgrzym, 1886, nr 67, z 5.06. Google Scholar
Die „Thorner Zeitung” (…), Germania, 1886, nr 85, z 14.04. Google Scholar
Toruń, Pielgrzym, 1886, nr 45, z 13.04. Google Scholar
Während bisher bezüglich der Wiederbesetzung (…), Vossische Zeitung, 1886, nr 315, z 10.07. Google Scholar
Wie von der „Germania“ (…), Germania, 1886, nr 154, z 11.07. Google Scholar
Z Prus Zachodnich, Gazeta Olsztyńska, 1886, nr 1, z 16.04. Google Scholar
Z Prus zachodnich, Słowo, 1886, nr 98, z 3.05. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
