Religijność osadników z Kresów Wschodnich na Warmii i Mazurach. Zarys problematyki

Adam Bielinowicz

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Piotr Bojarski

Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
https://orcid.org/0000-0002-3166-0752


Abstrakt

W niniejszym opracowaniu autorzy podjęli rozważania dotyczące religijności przybyszów z Kresów Wschodnich, którzy osiedlili się na terenach Warmii i Mazury w okresie powojennym. Kościół katolicki był wówczas istotnym elementem spajającym osadników, a wspólnie wyznawana wiara ułatwiała ich integrację. Przywiązanie do wiary katolickiej, szacunek dla księży oraz hołdowanie uniwersalnym wartościom, takim jak: patriotyzm, poszanowanie bliźniego i empatia to cechy wyróżniające osadników z Kresów Wschodnich na tle innych społeczności. Rozważania dotyczące znaczenia religii w życiu ekspatriantów z Kresów Wschodnich z perspektywy socjologicznej zostały poprzedzone analizą poglądów na temat wiary i praktyk religijnych zachowanych we wspomnieniach Kresowiaków.


Słowa kluczowe:

religijność, Kresowiacy, ekspatrianci, Warmia i Mazury


Źródła archiwalne:   Google Scholar

Archiwum Państwowe w Olsztynie, Urząd Wojewódzki w Olsztynie, sygn. 391, t. 87 i 305.   Google Scholar

Źródła drukowane:   Google Scholar

Korejwo Mariusz, Druga repatriacja ludności polskiej z ZSRS na Warmii i Mazurach. Wybór dokumentów z zasobu Archiwum Państwowego w Olsztynie z lat 1955-1962, Archiwum Państwowe w Olsztynie, Olsztyn 2016.   Google Scholar

Akty prawne:   Google Scholar

Dziennik Ustaw RP, 1927, nr 19, poz. 145, www.isap.sejm.gov.pl. (31. 10. 2024).   Google Scholar

Bielawny Krzysztof, 2007, Przejmowanie Kościołów ewangelickich przez ludność katolicką na terenie diecezji warmińskiej w latach 1945-1946, Forum Teologiczne, 2007, nr 8, s. 111-120.   Google Scholar

Bielawny Krzysztof, 2008, Kościół ewangelicko-augsburski na Warmii i Mazurach po II wojnie światowej w spojrzeniu historyczno-ekumenicznym, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn.   Google Scholar

Bielinowicz Paweł, 2012, Księża wileńscy w Olsztynie, [w]: Wileńskie korzenie, pod red: Zygfryda Gładkowskiego i Bolesława Pilarka, Wydawnictwo Edytor Wers, Olsztyn, s. 34-54.   Google Scholar

Bojarski Piotr, Janowska Emilia, 2017, Bagaż doświadczeń i wspomnień. Relacje osadników polskich na Warmii i Mazurach po 1945 r., Ośrodek Badań Naukowych, Olsztyn.   Google Scholar

Czerniakiewicz Jan, 1987, Repatriacja ludności polskiej z ZSRR 1944-1948, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.   Google Scholar

Gieszczyński Witold, 2016, Kilka uwag na temat przesiedleń Polaków z Wileńszczyzny na Warmię i Mazury w latach 1945–1947, [w:] Między Wilnem a Olsztynem. W 70. rocznicę przybycia Polaków z Wileńszczyzny na Warmię i Mazury, red. Piotr Bojarski, Andrzej Szmyt, Inst. Historii i Stosunków Międzynar. UWM, Olsztyn, s. 27–34.   Google Scholar

Kobus Bolesław, Kronika parafii Podwyższenia św. Krzyża w Korszach, www.korsze.com/ historiakorsz. (31.10. 2024).   Google Scholar

Kopiczko Andrzej, 1998, Panorama wyznaniowa województwa olsztyńskiego po II wojnie światowej, [w]: Tożsamość kulturowa społeczeństwa Warmii i Mazur, red. Bożena Domagała i Andrzej Sakson, Ośrodek Badań Naukowych im.w. Kętrzyńskiego, Olsztyn, s. 34-68.   Google Scholar

Korybut-Marciniak Maria, 2019, Z Wileńszczyzny do Barczewa. Znani i nieznani ekspatrianci z Kresów, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 2019, nr 1, s. 94-114.
Crossref   Google Scholar

Majer Tomasz, 2012, Pełnomocnik Rządu RP na Okręg Mazurski – budowa aparatu państwowego, Studia Prawnoustrojowe, 2012, nr 18, s.103-119.   Google Scholar

Majer Tomasz, 2018, Kształtowanie się modelu zarządu Ziem Odzyskanych w latach 1944-1945, Studia Prawnoustrojowe, 2018, nr 42, s. 389-402.
Crossref   Google Scholar

Murawska Halina, 1998, Udział ludności przesiedlonej z Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej w kulturze Warmii i Mazur, [w]: Tożsamość kulturowa społeczeństwa Warmii i Mazur, red. Bożena Domagała i Andrzej Sakson, Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, Olsztyn, s. 132-138.   Google Scholar

Murawska Halina, 2000, Przesiedleńcy z Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej w olsztyńskiem, Ośrodek Badań Nauk. im. W. Kętrzynskiego w Olsztynie, Olsztyn.   Google Scholar

Paczoska Alicja, 2003, Dzieci Jałty. Exodus ludności polskiej z Wileńszczyzny, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.   Google Scholar

Pilarek Bolesław, 2011, Kapłan z kresową duszą, [w:] Z Wileńszczyzny rodem, red. Zygfryd Gładkowski, Bolesław Pilarek, Wydawnictwo Edytor Wers, Olsztyn, s. 146-161.   Google Scholar

Piwowarski Władysław, 1964, Typologia religijna katolików południowej Warmii, Studia Warmińskie, 1964, t. 1, s. 115-197.   Google Scholar

Piwowarski Władysław, 1965, Z badań nad percepcją ideologii katolickiej na południu Warmii, Studia Warmińskie, 1965, t. 2, s. 113-169.   Google Scholar

Piwowarski Władysław, 1966, Moralność jako sprawdzian żywotności religijnej, Studia Warmińskie, 1966, t. 3, s. 95-183.   Google Scholar

Piwowarski Władysław, 1971, Religijność wiejska w warunkach urbanizacji, Biblioteka Więzi, Warszawa.   Google Scholar

Prusiński Tadeusz, 2002, A dąb rośnie. Warmia i Mazury w reportażu po 1945 roku, Wydawnictwo Retman, Dąbrówno.   Google Scholar

Sakson Andrzej, 2017, Dziedzictwo Prus Wschodnich, Wydawnictwo Retman, Dąbrówno.   Google Scholar

Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, 1882, red. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, t. III, Warszawa.   Google Scholar

Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, 1893, red. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, t. XIII, Warszawa.   Google Scholar

Socha Paweł, 1998, Sylwetki administratorów apostolskich i biskupów diecezji zielonogórsko-gorzowskiej, Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny, 1998, nr 5, s. 333-365.   Google Scholar

Śleszyński Wojciech, 2014, Województwo poleskie, Wydawnictwo Avalon, Kraków.   Google Scholar

Tomkiewicz Ryszard, 2016, Ułomna samorządność Polski Ludowej. Warmia i Mazury 1945-1989, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn.   Google Scholar

Wrzesiński Wojciech, 1994, Prusy Wschodnie w polskiej myśli politycznej 1864-1945, Wydawnictwo TNiOBN, Olsztyn.   Google Scholar

Żyromski Stanisław, 1971, Procesy migracyjne w województwie olsztyńskim w latach 1945-1949, Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Pojezierze, Olsztyn.   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2025-12-17

Cited By /
Share

Bielinowicz, A., & Bojarski, P. (2025). Religijność osadników z Kresów Wschodnich na Warmii i Mazurach. Zarys problematyki. Studia Warmińskie, 62(62), 297–312. https://doi.org/10.31648/sw.11088

Adam Bielinowicz 
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Piotr Bojarski 
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
https://orcid.org/0000-0002-3166-0752