Argumentacja biblijna w kazaniach o zmarłych Jana z Kwidzyna (1343–1417)

Marek Karczewski

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
https://orcid.org/0000-0001-9435-3832


Abstrakt

Trzy mowy kaznodziejskie o zmarłych należą do mało znanych pism Jana z Kwidzyna. Skierowane one były do duchownych krzyżackich. W pismach tych, odnosząc się do 2 Mch 12,45, autor wykładał katolicką naukę o czyśćcu, wskazując na różne aspekty modlitwy za zmarłych. W niniejszym opracowaniu poddano analizie argumentację biblijną, do której odwoływał się Jan z Kwidzyna. Ten późnośredniowieczny autor odkreśla konieczność gorliwej i pobożnej modlitwy za zmarłych. Analizując argumentację biblijną, zwrócono szczególną uwagę na zastosowaną w kazaniach hermeneutykę biblijną, przekaz doktrynalny oraz wskazania pastoralne.


Słowa kluczowe:

Jan z Kwidzyna, diecezja pomezańska, kazanie późnośredniowieczne, modlitwa za zmarłych, czyściec


Borzyszkowski Marian, 1969, Jana z Kwidzyna (†1417) kazanie synodalne Expergiscimini   Google Scholar

hodie… wygłoszone w Pradze po 1384 r., Studia Warmińskie, t. 6, s. 509–522.   Google Scholar

Borzyszkowski Marian, 1968, Problematyka filozoficzna i teologiczna w twórczości   Google Scholar

Jana z Kwidzyna (1343 – 1417) (Cz. 1), Studia Warmińskie, t. 5, s. 111–199.   Google Scholar

Borzyszkowski Marian, 1977, Tekst i problematyka listu Jana z Kwidzyna (+1417) do   Google Scholar

księcia Austrii Albrechta na temat apostolatu modlitwy i uczynków zasługujących,   Google Scholar

Studia Warmińskie, t. 14, s. 539–549.   Google Scholar

Burgazzi Riccardo, 2016, Meditating on Passion: The Sermon Erit vita tua quasi pendens   Google Scholar

ante te (Deut 28,66), w: Jan Odstričilik, Riccardo Burgazzi, Francesa Battista (red.), Henry Totting of Oyta: Three Sermons of Late MedievalIntellectual. De passione Domini, De assumpcione beat Virginis Marie, De nativitate Iohannis Baptiste, Academic Press, Frankfurt am Main, s. 23-74.   Google Scholar

Dobrowolski Paweł T., 1990, Fides ex auditu: uwagi o funkcji kazania w poźnym średniowieczu, Przegląd Historyczny, t. 81, z. 1–2, s. 27–58.   Google Scholar

Dygo Marian, 2023, Mulier fortis. Studia nad Prologiem w Vita Dorotheae Montoviensis Jana z Kwidzyna, Wydawnictwo DiG, Warszawa.   Google Scholar

Glauert Mario, 2021, Pomezańska kapituła katedralna w czasach średniowiecza 1284-1527, Benardinum, Peplin.   Google Scholar

Głowa Stanisław, Bieda Ignacy (oprac.), 1989, Breviarium Fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań.   Google Scholar

Grzybowska Lidia, 2011, Inventio i argumentatio w średniowiecznym tzw. kazaniu   Google Scholar

uczonym – na przykładzie kazania De sancto Michaele Jakuba z Paradyża, w: Michał Choptiany, Wojciech Ryczek (red.) Studia Rhetorica, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 55–66.   Google Scholar

Hajder Mateusz, 2020, Biblijne podstawy wiary w czyściec, Teologia i Człowiek, t. 51, z. 3, s. 81-101.
Crossref   Google Scholar

Hipler Franz, 1889, Drei Predigten für die Verstorbenen. Ein Beitrag zur Geschichte der Predigt im Mittelalter, Pastoralblatt für die Diözese Ermland, t. 21, nr 6, s. 63-70.   Google Scholar

Hipler Franz, 1889, Johannes Marienwerder, Domdechant von Pomesanien, Pastoralblatt für die Diözese Ermland, t. 21, nr 6, s. 62-63.   Google Scholar

Hipler Franz, 1883, Kurze Auslegung des Vaterunser von Johannes Marienwerder, Pastoralblatt für die Diözese Ermland, t. 15, nr 12, s. 142-143.   Google Scholar

Karczewski Marek, 2024b, Biblical Argumentation in a Synodal Sermon Expergiscimini hodie anime devote by Johannes Marienweder, Biblica et Patristica Thorunensia, t. 17, s. 425-444.
Crossref   Google Scholar

Karczewski Marek, 2022, Biblical Sources of Ecclesiology in Expositio Symboli Apostolorum by Johannes Marienwerder, Studia Warmińskie, t. 59, s. 241-260.
Crossref   Google Scholar

Karczewski Marek, 2021b, Pismo Święte i odwieczne Słowo Boga w Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna, Biblica et Patristica Thoruniensia, t. 14(3), s. 287–304.
Crossref   Google Scholar

Karczewski Marek, 2024a, Polemika przeciw waldensom w Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna, Studia Warmińskie, t. 61, s. 225-242.
Crossref   Google Scholar

Karczewski Marek, 2023, Sacrament of Eucharist according Expositio Symboli Apostolorum by Johannes Marienwerder, Forum Teologiczne, t. 24, s. 25-41.
Crossref   Google Scholar

Knapp Fritz P, 2011, Grundlagen der europäischen Literatur des Mittelalters. Eine sozial-, kultur-, ideen- und formgeschichtliche Einführung, Akademische Druck- und Verlagsanstalt, Graz.   Google Scholar

Krzesik Tomasz, 2017, Problematyka czyśćca w polskim przepowiadaniu po Soborze Watykańskim II, Unum, Kraków.
Crossref   Google Scholar

Kowalczyk Marta, 2015, Święta Brygida Szwedzka i jej przesłanie religijne w świetle objawień zawartych w „Revelationes”, Verbinum, Górna Grupa.   Google Scholar

Michalik Andrzej, 2018, Charakterystyczne cechy egzegezy Pisma Świętego św. Tomasza z Akwinu, Tarnowskie Studia Teologiczne, t. 37, z. 1-2, s. 167-191.
Crossref   Google Scholar

Olszewski Mikołaj, 1995, Teoria czterech sensów tekstu biblijnego w I kwestii Summy Teologii Tomasza z Akwinu, Principia, t. 13-14, s. 39-54.   Google Scholar

Panuś Kazimierz, 2007, Historia kaznodziejstwa, Wydawnictwo Salwator, Kraków.   Google Scholar

Roszak Piotr, 2018, Rola Pisma Świętego w średniowiecznej teologii, Teologia w Polsce, t. 12(2), s. 71–84.
Crossref   Google Scholar

Roszak Piotr, Vijgen Jorgen, 2015, Reading Sacred Scripture with Thomas Aquinas. Hermeneutical Tools, Theological Questiones And New Perspectives, Brepols Publishers, Thournhout.
Crossref   Google Scholar

Wehrli-Johns Martina, 2010, Bildexegese und Sprachreflexion im Dienste der Kirchenreform. Predigten zum Fest Maria Heimsuchung aus den Umfeld des Prager Reformkreises und der dominikanischen Frühobservanz, w: Rene Wetzel, Fabrice Fluckiger (red.), Die Predigt im Mittelalter zwischen Mundlichkeit, Bildlichkeit und Schriftlichkeit, Chronos, Zürich, s. 109-118.   Google Scholar

Wiśniewski Jan, 2023, Historia Diecezji Pomezańskiej. Tom 1. Średniowiecze (1243-1525), Bernardinum, Pelplin.   Google Scholar

Wiśniewski Jan, 2002, Sacrum i profanum wpisane w codzienność katolików średniowiecza, Wydawnictwo Hosianum, Olsztyn.   Google Scholar

Wojtkowski Julian (oprac.), 2017, Joannes Marienwerder. De octo beatitudinibus, Fo¬rum Teologiczne, t. 18, s. 243–272.
Crossref   Google Scholar

Wojtkowski Julian, Borzyszkowski Marian i in. (oprac.), 2023, Jan z Kwidzyna. Wykład Symbolu Apostolskiego Expositio Symboli Apostolorum, Wydział Teologii Uniwersy¬tet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn.   Google Scholar

Zawadzki Wojciech, 2020, Model kapłana pomezańskiego w XV w. w świetle ustawodawstwa synodalnego, w: Justyna Liguz (red.), Studia z dziejów diecezji pomezańskiej, Bernardinum, Pelplin, s. 137-146.   Google Scholar

Zieliński Jacek, 2023, Alegoria a alegoreza – przyczynek do dyskusji o poprawności terminów stosowanych w badaniach nad alegorezą grecką, żydowską i wczesnochrześcijańską, Vox Patrum, t. 86, s. 7-34.
Crossref   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2025-12-17

Cited By /
Share

Karczewski, M. (2025). Argumentacja biblijna w kazaniach o zmarłych Jana z Kwidzyna (1343–1417). Studia Warmińskie, 62(62), 203–220. https://doi.org/10.31648/sw.11265

Marek Karczewski 
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
https://orcid.org/0000-0001-9435-3832