The Poles and the Japanese in the struggle for the Soviet Far East in the 1930s

Volodymyr Komar; Adam Szymanowicz

doi:10.31648/ep.10924

Opublikowane: 2024-12-251

Nr XXV/2 (2024)

The Poles and the Japanese in the struggle for the Soviet Far East in the 1930s

Volodymyr Komar

, Adam Szymanowicz

Echa Przeszłości

Dział: ARTYKUŁY I ROZPRAWY

https://doi.org/10.31648/ep.10924

Abstrakt

In the period between World War I and World War II, the Japanese sought intelligence cooperation with the Polish military intelligence service to obtain information about the military potential of the USSR. These efforts led to the exchange of intelligence between the two countries. In the discussed period, Prometheism, a political concept aimed at weakening the USSR through the separation of areas
inhabited by non-Russian nations from Soviet territory, became an important instrument of Poland’s Eastern policy. These nations included the Ukrainians, the Crimean Tatars, as well as the peoples of the Caucasus, Central Asia, Finland, and Siberia. After the 1932 uprising, the Japanese created a puppet state of Manchukuo to separate the conquered territories in Korea and future conquests from the USSR which posed a threat in the north. The Japanese also relied on the non-Russian nations inhabiting mainly the Russian Far East to weaken the Soviet Union. Ukrainians living in a region known as Zeleny Klyn played a major role in Japan’s plans. The Japanese considered the possibility of creating a sovereign Ukrainian state. In this respect, Polish and Japanese interests overlapped. However, in the early 1940s, Japan decided to direct its main military effort against the Western allies, and exploitation of non-Russian nations in Japan’s struggle against the USSR became a marginal issue.

Słowa kluczowe:

prometheism, Polish-Japanese intelligence cooperation, Soviet Far East, Ukrainian diaspora in Manchuria, military intelligence (Poland), military intelligence (Japan)

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Komar, V., & Szymanowicz, A. (2024). The Poles and the Japanese in the struggle for the Soviet Far East in the 1930s. Echa Przeszłości, (XXV/2), 107–131. https://doi.org/10.31648/ep.10924

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Archive sources
Google Scholar

Archiwum Akt Nowych w Warszawie [Archives of Modern Records], Ministerstwo Spraw Zagranicznych [Ministry of Foreign Affairs], ref. 6653, p. 20.
Google Scholar

Biblioteka Polska w Paryżu [Polish Library in Paris]: Archiwum Władysława Pelca [Władysław Pelc Files], ref. 1, p. 2; Archiwum Aleksandra Kawałkowskiego [Aleksander Kawłkowski Files], ref. 1199, k. 46.
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego w Warszawie [Central Military Archives of the Military Historical Office in Warsaw], O II – Oddział II Sztabu Generalnego/Głównego Wojska Polskiego [Division II of the General Staff/General Headquarters of the Polish Army], ref.: I 303.4.1976; I.303.4.2014, p. 28; I 303.4.2029; I 303.4.5357; I 303.4.5466; I.303.4.5476, pp.70–73; I.303.4.5500, pp. 79, 81, 102; I.303.4.5561, p. 45; I.303.4.5569, p. 1; I.303.4.5515, p. 3–9, 24; I.303.4.5764; I.303.4.5570, pp. 2–3; I.303.4.5629, p.1; I.303.4.5741,
Google Scholar

p. 19; I.303.4.5782, p. 619.
Google Scholar

Rossiyskiy gosudarstvennyy voyennyy arkhiv [Russian State Military Archive]: F. 308/k, op. 1, d. 40, l. 5; F. 461/k, оp.1, d. 1, l.141–142.
Google Scholar

Printed sources
Google Scholar

II Rzeczpospolita wobec ruchu prometejskiego, ed. P. Libera, Warsaw 2013.
Google Scholar

Charaszkiewicz E., Referat o zagadnieniu prometejskim, [in:] Zbiór dokumentów ppłk. Edmunda Charaszkiewicza, eds. A.Grzywacz, M. Kwiecień, G. Mazur, Kraków 2000.
Google Scholar

Sekrety pol’s’koy politiki. Sbornik dokumentov (1935–1945), eds. L. Sotskov, Moskva 2009.
Google Scholar

Literature
Google Scholar

Bączkowski W., Luźne uwagi o pracy prometejskiej na Dalekim Wschodzie, „Zeszyty Historyczne” 2009, No. 169.
Google Scholar

Bączkowski W., Problem prometejski, „Wschód”1938, No. 1.
Google Scholar

Bylinin V.K., Zdanovich A.A., Korotaev V.I., Organizacija „Prometej” i „prometejskoe” dvizhenie v planah pol’skoj razvedki po razvalu Rossii/SSSR, [in:] Trudy Obshhestva izuchenija istorii otechestvennyh specsluzhb, Vol. 3, ed. V.K. Bylinin, Moskva 2007.
Google Scholar

Copeaux É., Le mouvement prométhéen, „Cahiers d’études sur la Méditerranée orientale et le monde turco-iranien” 1993, No. 18.
Crossref
Google Scholar

Eberhard P., Geografia ludnościowa Rosji. Warsaw 2002.
Google Scholar

Gordon A., Labor and imperial democracy in Japan, Berkeley 1991.
Google Scholar

Karcati T., Sushhnost’ konflikta na Dal’nem Vostoke, „Severnyj Kavkaz” 1936, No. 28–29.
Google Scholar

Komar V.L., Koncepciya prometeyizmu v polity`ci Pol`shhi (1921–1939 gg.), Iwano-Frankiwsk 2011.
Google Scholar

Kuromiya H., Mamoulia G., Anti-Russian and Anti-Soviet subversion. The Caucasian-Japanese Nexus, 1904–1945, „Europe-Asia Studies” 2009, Vol. 61, No. 8.
Crossref
Google Scholar

Kuromiya H., Mamoulia G., The Eurasian Triangle: Russia, the Caucasus and Japan, 1904–1945, Warsaw 2016.
Crossref
Google Scholar

Kuromiya H. Libera P., Notatki Włodzimierza Bączkowskiego na temat współpracy polsko-japońskiej wobec ruchu prometejskiego, „Zeszyty Historyczne” 2009, No. 169.
Google Scholar

Kuromiya H., Libera P., Pepłoński A., O współpracy polsko-japońskiej wobec ruchu prometejskiego raz jeszcze, „Zeszyty Historyczne” 2009, No. 170.
Google Scholar

Kuromiya H., Pepłoński A., Między Warszawą a Tokio. Polsko-japońska współpraca wywiadowcza 1904–1944, Toruń 2009.
Google Scholar

La fascisme polonais organise des bandes terroristen en Exstreme-Orient, „Le Populaire”, 7 XI 1937.
Google Scholar

Mamulia G., Kak samuraj stal sojuznikom Prometeja. Japono-kavkazskaja smychka v gody russkojaponskoj vojny, „Istoricheskij Vestnik” 2012, Vol. 149, No. 2.
Google Scholar

Mamoulia G., L’histoire du groupe Caucase (1934–1939), „Cahiers du monde Russe” 2007, No. 1.
Crossref
Google Scholar

Materski W., Bolszewicy i samuraje. Walka dyplomatyczna i zbrojna o rosyjski Daleki Wschód (1917–1925), Warsaw 1990.
Google Scholar

Matveev G.F., Pilsudskij, Moskva 2008.
Google Scholar

Matveev G.F., Rossijsko-ukrainskij konflikt v planah pol’skoj diplomatii i voennyh krugov v mezhvoennyj period, [in:] Rossija–Ukraina: istorija vzaimootnoshenij, eds. A.I. Miller, V.F. Reprincev, B.N. Florja, Moskva 1997.
Google Scholar

Mikulicz S., Prometeizm w polityce II Rzeczypospolitej, Warsaw 1971.
Google Scholar

Neizvestnyj separatism. Na sluzhbe SD i Abvera. Iz sekretnyh dos’e razvedki, ed. L.F. Sockov, Moskva 2003.
Google Scholar

Pałasz-Rutkowska E.A., Romer T., Historia stosunków polsko-japońskich 1904–1945, Warsaw 1996.
Google Scholar

Pałasz-Rutkowska E., The Russo-Japanese war and its impact on Polish‑Japanese relations in the first half of the twentieth century, „Analecta Nipponica” 2011, No. 1.
Google Scholar

Pelc W., Ukraińcy na Dalekim Wschodzie, „Biuletyn Polsko-Ukraiński” 1934, No. 22.
Google Scholar

Pepłoński A, Wywiad polski na ZSRR 1921–1939, Warsaw 1996.
Google Scholar

Pervaya Vseobshchaya perepis’ naseleniya Rossiyskoy Imperii 1897 g, Vol. 2, ed. N.A. Troynitskiy, Sankt-Peterburg 1905.
Google Scholar

Popok A.A., Gromads`ko-polity`chne ta religijne zhy`ttya ukrayinciv na Dalekomu Sxodi v XX st., „Ukrayins`ky`j istory`chny`j zhurnal” 1998, No. 6.
Google Scholar

Posivnych M., Deyaki aspekty diyal’nosti Orhanizatsiyi Ukrayins’kykh Natsionalistiv na Dalekomu Skhodi, „Ukrayins’kyy vyzvol’nyy rukh” 2005, No. 5.
Google Scholar

Shho roby`t`sya na Zelenomu Kly`ni?, „Man`dzhurs`ky`j Visny`k. Organ ukrayins`koyi koloniyi v Xarbini” 1934, No. 17.
Google Scholar

Skóra W., Placówki MSZ Drugiej Rzeczypospolitej w Harbinie w latach 1920–1941 na tle dziejów Chin i Mandżurii (Mandżukuo). Szkic do problem, [in:] Na szlakach dwóch światów. Studia ofiarowane profesorowi Jerzemu Hauzińskiemu w 45-lecie pracy naukowej i dydaktycznej, ed. A. Teterycz-Puzio, Słupsk 2016.
Google Scholar

Snyder T., Covert Polish missions across the Soviet Ukrainian border, 1928–1933, [in:] Confini. Construzioni, attraversamenti, rappresentazioni, ed. S. Salvatici, Rubbettino 2005.
Google Scholar

Svit І., Ukrayins`ko-yapons`ki vzayemy`ny`, 1903–1945. Istory`chny`j oglyad i sposterezhennya, New York 1972.
Google Scholar

Svit І., Klub „Prometej” v Xarbini’, „Ukrayins`ki visti” 1962, Vol. 20.
Google Scholar

Szymanowicz A., Pomiędzy Warszawą a Elbrusem i Moskwą. Aktywność niepodległościowa narodów Północnego Kaukazu i polska polityka prometejska, Wrocław 2017.
Google Scholar

Very`ga, V.I., Vy`zvol`ni zmagannya v Ukrayini 1914–1923 rr. U dvox tomax, Vol. 2, Lviv–Zhovkva 1998.
Google Scholar

White J. A., The Siberian intervention, Princeton 1950.
Google Scholar

Witak R., Tajne wojny służb specjalnych II RP. Działalność Ekspozytury nr 2 Oddziału II Sztabu Głównego WP w latach 30. XX wieku, Łódź 2014.
Google Scholar

Media
Google Scholar

Kuras L.V., Ukrainskaya yenticheskaja gruppirovka v Harbine v 1930-e gody v osveshhenii sovetskoy razvedki, http://vybory.org/articles/54.html.
Google Scholar

Mamaj A., Za Sibir’ju, gde solnce vshodit, ili pochemu ne sostoyalas’ v Zelenom Kline vtoraja Ukraina, https://zn.ua/SOCIETY/za_sibiryu,_gde_solntse_vshodit,_ili_pochemu_ne_sostoyalas_v_zelenom_kline_vtoraya_ukraina.html.
Google Scholar