Abstrakt

Gatunek ludzki wydaje się być wyjątkowym pod wieloma względami w porównaniu do pozostałych istot żywych. Postęp kulturowy, techniczny i pozyskanie ogromnej wiedzy w przeciągu kilku tysięcy lat uprawnia do postawienia takiej tezy. Z drugiej jednak strony ludzkie dążenia do osiągnięcia własnych aspiracji doprowadziły w tym czasie do redukcji wytworów milionów lat ewolucji. Fenomen życia, rozprzestrzenienie i różnorodność zawdzięczamy specyfice Ziemi i próbujemy je obecnie wyjaśnić teorią ewolucji lub ingerencją istoty wyższej. Jednak poglądy o wyższości człowieka nad światem roślinnym i zwierzęcym skierowały ludzkość w obszary masowej degradacji biosfery i rywalizacji o jej zasoby. Takie zachowania szybko rozprzestrzeniły gatunek Homo sapiens, podnosząc jego liczebność i pozwalając na opanowanie nowych ekosystemów. Wyżywienie dużych populacji uruchomiło tym samym dodatnie sprzężenie zwrotne, skutkujące dalszym jej wzrostem. Zaborcza gospodarka zasobami naturalnymi wiąże się nie tylko z liczebnością, ale ze ubożeniem różnorodności gatunkowej, zmianą naturalnych biocenoz oraz czynników biotycznych lokalnych i globalnych. Wydaje się, że zmiana antropocentrycznego spojrzenia na środowisko naturalne w kierunku biocentrycznego pozwoli na ograniczenie lub nawet na zahamowanie postępującej eksploatacji Ziemi. Zapewnienie istniejącym jeszcze gatunkom właściwych dla nich nisz ekologicznych i jednoczesne poznawanie ich wzajemnych powiązań zatrzyma ich wymieranie i określi kierunki ochrony. U podstaw biocentryzmu powinny więc leżeć: uświadamianie ludziom ich nieodłącznego powiązania ze światem ożywionym i nieożywionym, edukacja oraz pomoc ekonomiczna, polityczna i ekologiczna dla krajów, w których problemy eksploatacji zasobów naturalnych są sprawą przetrwania narodu.