Śmierć jako sytuacja tragiczna w filozofii Jaspersa i Kierkegaarda

Michał Janiak

doi:10.31648/hip.487

Opublikowane: 2018-09-031

Nr 20 (2014)

Śmierć jako sytuacja tragiczna w filozofii Jaspersa i Kierkegaarda

Michał Janiak

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/hip.487

Abstrakt

Artykuł omawia pojęcie śmierci jako „sytuacji granicznej” (Grenzsituation) w filozofii Karla Jaspersa i jego korzenie w pismach Kierkegaarda. Wychodząc od Psychologii światopoglądów, wczesnej pracy Jaspersa, omówienie wskazuje na istotowe powiązanie śmierci z fundamentalną strukturą skończoności bytu ludzkiego. Jaspers pozostaje wierny Kierkegaardowi w jego podstawowych tezach o egzystencjalnej funkcji śmierci jako sytuacji granicznej. Zadaniem żywej jednostki, będącej „możliwą Egzystencją”, jest stać się sobą, wybrać siebie, „stać się subiektywnym” - a jest to osiągalne jedynie w perspektywie asymilacji własnej skończoności, czyli również własnej śmiertelności. Koncepcje Kierkegaarda i Jaspersa różni natomiast przede wszystkim koncepcja wiary leżąca u podłoża egzystencjalnego apelu podjęcia jednostkowego losu w obliczu śmierci.

Słowa kluczowe:

śmierć, skończoność, sytuacja graniczna, egzystencja, egzystencjalizm, Jaspers, Kierkegaard, śmiertelność, „stawanie się subiektywnym”, wiara, rozpacz

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Janiak, M. (2018). Śmierć jako sytuacja tragiczna w filozofii Jaspersa i Kierkegaarda. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (20), 113–128. https://doi.org/10.31648/hip.487

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Cioran E., Zły demiurg, tłum. I. Kania, Warszawa 2008

Connell G., Knights and Knaves of Living Dead. Kierkegaard’s Use of Living Dead as a Metaphor for Dispair, (w:) P. Stokes, A. Buben (red.), Kierkegaard and Death, Indiana University, Bloomington 2011

Heidegger M., Bycie i czas, tłum. B. Baran, PWN, Warszawa 2005

Janiak M., Nihilizm w filozofii egzystencji Karla Jaspersa, (w:) E. Starzyńska-Kościuszko, A. Kucner, P. Wasyluk (red.), Pesymizm, sceptycyzm, nihilizm, dekadentyzm - kultura wyczerpana?, Olsztyn 2013

Jaspers K., Kierkegaard, (w:) idem, Aneignung und Polemik, Piper, München 1968

Jaspers K., O mojej filozofii, tłum. D. Lachowska, (w:) idem, Filozofia egzystencji. Wybór pism, PIW, Warszawa 1990

Jaspers K., Philosophie. Existenzerhellung, Springer, Berlin 1932

Jaspers K., Philosophie. Philosophische Weltorientierung, Springer, Heidelberg 1973, s. IX

Jaspers K., Sytuacje graniczne, tłum. A. Staniewska, (w:) R. Rudziński, Jaspers, Wiedza Powszechna, Warszawa 1978

Jaspers K., Wiara filozoficzna wobec objawienia, tłum. G. Sowiński, Znak, Kraków 1999

Kierkegaard S., Albo-albo, tłum. K. Toeplitz, t. 2, PWN, Warszawa 1982

Kierkegaard S., Bojaźń i drżenie. Choroba na śmierć, tłum. J. Iwaszkiewicz, PWN, Warszawa 1982

Kierkegaard S., Journals and Papers, tłum. H. Hong, E. Hong, t. 1-7, Indiana University, Bloomington 1967-1978

Kierkegaard S., Nienaukowe zamykające postscriptum, przeł. K. Toeplitz, Wyd. Marek Derewiecki, Kęty 2011

Kierkegaard S., Okruchy filozoficzne. Chwila, tłum. K. Toeplitz, PWN, Warszawa 1988

Kierkegaard S., Three Discourses on Imagined Occasions, tłum. H. Hong, E. Hong, Princeton University, New Jersey 1993

Kierkegaard S., Three Discourses on Imagined Occasions, tłum. H. Hong, E. Hong, Princeton University, New Jersey 1993
Kirkbright S., Karl Jaspers. Navigations in truth, Yale University, New Haven 2004

Kupś T., Koncepcja Egzystencji Sorena Kierkegaarda w kontekucie filozofii niemieckiej, Wyd. UMK, Toruń 2004

Laertios Diogenes, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, X 125, tłum. zbior. w oprac. I. Krońskiej, PWN, Warszawa 1988

Latzel E., The Concept off Ultimate Situation, (w:) P.A. Schlipp (red.), The Philosophy off Karl Jaspers, Tudor Publishing Co., New York 1957

Lewandowski A., Narodziny dekadencji z ducha romantyzmu, (w:) E. Starzyńska-Kościuszko, A. Kucner, P. Wasyluk (red.), Pesymizm, sceptycyzm, nihilizm, dekadentyzm - kultura wyczerpana?, Olsztyn 2013

Lowrie W., Kierkegaard, tłum. J.A. Prokopski, Wyd. Marek Derewiecki, Kęty 2011

Muelch P., Thinking Death into Every Moment, (w:) P. Stokes, A. Buben (red.), Kierkegaard and Death, Indiana University, Bloomington 2011

Salamon J., Śmierć i umieranie w „Papirer” Kierkegaarda, „Analiza i Egzystencja” 2006, nr 3

Wallraff Ch. F., Karl Jaspers. An Introduction to his Philosophy, Princeton 1970 Google Scholar