"Projekt matematyczny" a idea "przewrotu kopernikańskiego" w filozofii Immanuela Kanta

Tomasz Kupś

doi:10.31648/hip.494

Opublikowane: 2018-09-031

Nr 20 (2014)

"Projekt matematyczny" a idea "przewrotu kopernikańskiego" w filozofii Immanuela Kanta

Tomasz Kupś

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/hip.494

Abstrakt

Jose Ortega y Gasset (w eseju Wokół Galileusza) oraz Martin Heidegger (w rozprawie Pytanie o rzecz) sformułowali wykładnię źródeł nowożytnej nauki i nowej postawy badawczej. Obu filozofów odkrycie nowej metody w przyrodoznawstwie przypisało Galileuszowi. Uzyskiwanie wiedzy naukowej o przyrodzie przybiera w nowożytności (w XVII i XVIII w.) charakterystyczną formę „projektu matematycznego”. Nowy sposób „tworzenia” praw, zastępujący dotychczasowy „opis” faktów, jest wyraźnie podkreślany przez obu współczesnych filozofów. Analogiczny sposób rozumienia przyrodoznawstwa został jednak sformułowany wcześniej przez Immanuela Kanta i po praz pierwszy wyrażony w postaci metafory „przewrotu kopernikańskiego” w przedmowie do drugiego wydania Krytyki czystego rozumu. Artykuł jest próba zestawienia tych dwóch spojrzeń na istotę nowożytnego przewrotu w przyrodoznawstwie.

Słowa kluczowe:

przyrodoznawstwo matematyczne, „przewrót kopernikański”,, Immanuel Kant, Galileo Galilei, René Descartes, filozofia nowożytna, projekt (Entwurf)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kupś, T. (2018). "Projekt matematyczny" a idea "przewrotu kopernikańskiego" w filozofii Immanuela Kanta. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (20), 221–232. https://doi.org/10.31648/hip.494

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Cassirer A., Kant und die moderne Mathematik, Kant-Studien XII

Crombie A.C., Nauka średniowieczna i początki nauki nowożytnej, tłum. S. Łypacewicz, t. 2, Warszawa 1960

Fichte J.G., Pierwsze wprowadzenie do Teorii Wiedzy, tłum. J. Garewicz, (w:) idem, Teoria Wiedzy. Wybór pism, t. 1, Warszawa 1996

Gilson E., Jedność doświadczenia filozoficznego, tłum. Z. Wrzeszcz, Warszawa 2001

Heidegger M., Czas światoobrazu, tłum. K. Wolicki, (w:) idem, Drogi lasu, Warszawa 1997

Heidegger M., Pytanie o rzecz. Przyczynek do Kantowskiej nauki o zasadach transcendentalnych, tłum. J. Mizera, Warszawa 2001

Heine H., Z dziejów religii i filozofii w Niemczech, tłum. T. Zatorski, Kraków 1997

Kant I., Krytyka czystego rozumu, tłum. R. Ingarden, Warszawa 1957, t. 1

Kant I., Krytyka praktycznego rozumu, tłum. B. Bornstein, oprac. M. Żelazny, (w:) idem, Dzieła zebrane, Toruń 2012, t. 3

Kant I., Metafizyczne podstawy przyrodoznawstwa, tłum. T. Kupś, (w:) idem, Dzieła zebrane, Toruń 2012, t. 3

Kant I., Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, tłum. B. Bornstein, oprac. M. Żelazny, (w:) idem, Dzieła zebrane, Toruń 2012, t. 3

Kant I., Rozprawa o wyraźności zasad naczelnych teologii naturalnej i filozofii moralnej, tłum. K. Rak, (w:) idem, Dzieła zebrane, Toruń 2010, t. 1
Kant I., Spór fakultetów, przeł. M. Żelazny, (w:) idem, Dzieła zebrane, t. 5, Toruń 2011

Kant I., Ugruntowanie metafizyki moralności, tłum. M. Żelazny, (w:) idem, Dzieła zebrane, Toruń 2012, t. 3

Kartezjusz, Rozprawa o metodzie, tłum. T. Żeleński-Boy, Warszawa 1994

Kupś T., Filozofia religii Immanuela Kanta, Toruń 2008

Kupś T., Od ontoteologii do krytyki dowodu ontologicznego - ewolucja myśli Immanuela Kanta, (w:) S. Wszołek (red.), Dowody ontologiczne. W 900. rocznicę śmierci św. Anzelma, Kraków 2011

Leśniak K., Materialiści greccy w epoce przedsokratejskiej, Warszawa 1972

Miciński B., Portret Kanta, (w:) idem, Pisma: eseje, artykuły, listy, wybrała i oprac. A. Micińska, Kraków 1970

Ortega y Gasset J., Wokół Galileusza, tłum. E. Burska, Warszawa 1993 Google Scholar