Kognitywna teoria prototypu - próba filozoficznej analizy

Aleksander Gemel

doi:10.31648/hip.537

Opublikowane: 2018-09-061

Nr 19 (2013)

Kognitywna teoria prototypu - próba filozoficznej analizy

Aleksander Gemel

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/hip.537

Abstrakt

Tekst poświęcony jest analizie podstawowych filozoficznych założeń głównego modelu kategoryzacji w naukach kognitywistycznych, znanego jako teoria prototypu. Autor koncentruje się głównie na dwóch podstawowych założeniach, tj. hipotezie podobieństw rodzinnych Wittgensteina i teorii centralno-peryferyjnej struktury kategorii. Analizy poprzedza wprowadzenie w problematykę kategoryzacji oraz podstawową terminologię teorii prototypów, ze szczególnym uwzględnieniem różnic między nią a klasyczną teorią kategoryzowania. Centralną tezą artykuły jest twierdzenie, że prototypowa teoria kategoryzacji nie może stanowić spójnej alternatywy dla teorii klasycznej, mimo występowania licznych efektów prototypowych w ludzkim sposobie kategoryzowania.

Słowa kluczowe:

prototyp, kategoryzacja, podobieństwo rodzinne, struktura, językoznawstwo kognitywne, teoria prototypów, semantyka kognitywna

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Gemel, A. (2018). Kognitywna teoria prototypu - próba filozoficznej analizy. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (19), 75–88. https://doi.org/10.31648/hip.537

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

G. Lakoff, Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle, przeł. M. Buchta, A. Kotarba, A. Skuciñska, Universitas, Kraków 2011

Kleiber G., Semantyka prototypu, kategorie i znaczenie leksykalne, przeł. B. Ligara, Universitas, Kraków 2003

Taylor, J. R., Kategoryzacja w języku: prototypy w teorii językoznawczej, przeł. A. Skuciñska, Universitas, Kraków 2001

Łukowski P., Logika praktyczna z elementami wiedzy o manipulacji, Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa 2012

Rosch E., Cognitive Representation of Semantic Categories, „Journal of Experimental Psychology” 104

Rosch E.,Human Categorisation, (w:) N. Warren (ed.), Studies in Cross-Cultural Psychology, Academic, London 1977.

Labov W., Sociolinguistic Patterns, University of Pennsylvania Press 1973

Wierzbicka A., Lexicography and Conceptual Analysis, Ann Arbor Karoba 1985

Kempton W., The Folk Classification of Ceramics: A Study of Cognitive Prototypes, Academic Press, San Diego 1981.

Wittgenstein L., Dociekania filozoficzne, prze. B. Wolniewicz, PWN, Warszawa 2000

Wierzbicka A., Introduction. Semantics, Culture and Cognition. Universal Human Concepts in Culture Specific Configurations, (w:) J. Bartmiński (red.), Etnolingwistyka IV, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1992

Kardela H., Schemat i prototyop w morfologii kognitywnej, (w:) H. Kardela (red.), Kognitywistyka 1, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2005

Grzegorczykowa R., O rozumieniu prototypu i stereotypu we współczesnych teoriach semantycznych, (w:) J. Anusiewicz, J. Bartmiński (red.), Język a Kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, Wydawnictwo UWr, Wrocław 1998

G. Hebrajska, Prototyp - stereotyp - metafora, (w:) . Anusiewicz, J. Bartmiński (red.), Język a Kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, Wydawnictwo UWr, Wrocław 1998

Wierzbicka A., Język – umysł - kultura, PWN, Warszawa 1999

Berlin B., Kay P., Basic Color Terms: Their Universality, and Evolution (Berkeley 1969)

MacLaury R., Color and Cognition in Mesoamerica: Constructing Categories as Vantages (Austin 1997).

Evans V., Leksykon językoznawstwa kognitywnego, przeł. M. Buchta, M. Cierpisz, J. Podhorodecka, A. Gicala, J. Winiarska, Universitas, Kraków 2009 Google Scholar