Prawnokarna ochrona dziecka przed wykorzystaniem seksualnym
Sandra Omieczyńska
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWMhttps://orcid.org/0000-0002-9832-602X
Abstrakt
Przepisy prawa karnego, wśród wielu założeń, realizują funkcję ochronną oraz funkcję gwarancyjną. Do jednej z grup podmiotowych objętych ochroną prawnokarną są nieletni. Ochronę tę można analizować zarówno z perspektywy nieletniego sprawcy czynu zabronionego, jak i z perspektywy ofiary, gdy nieletni stanowi przedmiot przestępstwa. Koniecznym jest zastosowanie takiej prawnokarnej ochrony przed wykorzystaniem seksualnych małoletnich ofiar, które niosą dla nich negatywne konsekwencje na całe życie, a ich trwałość i intensywność zależy od etapu rozwoju w momencie dotknięcia przestępstwem, relacji ze sprawcą, okresu trwania wykorzystywania, ujawnienia przestępstwa oraz otrzymanego wsparcia. Ponadto należy podkreślić istnienie asymetrii zdolności do obrony, która istnieje, gdy między sprawcą dysponuje ogromną przewagą, która uniemożliwia jakiekolwiek możliwości obronne ofiary. Wobec czego słusznie społeczeństwo i wymiar sprawiedliwości posiadają wrogie nastawienie do sprawców mających skłonności pedofilskie. Celem artykułu jest zobrazowanie polskiej prawnokarnej polityki ochrony dzieci przed seksualnym wykorzystaniem, które obecnie wykorzystuje nawet techniki elektroniczne, pozwalające na nagabywanie dzieci na odległość.
Słowa kluczowe:
prawo karne, pojęcie dziecka, prewencja kryminalna, przestępczość seksualna, zgwałcenie, elektroniczna korupcja małoletniegoBibliografia
Literatura Google Scholar
Dąbrowska M., Grooming – wybrane aspekty prawnokarne i kryminologiczne, Warszawa 2018. Google Scholar
Grześkowiak A., Pojęcie dziecka w prawie karnym, [w:] A. Grześkowiak, I. Zgoliński (red.), Prawo karne w ochronie praw dziecka, Bydgoszcz 2018. Google Scholar
Karlik P., Grooming, „Edukacja Prawnicza” 2010, nr 1. Google Scholar
Korziński I., Podmiotowość prawna dziecka nienarodzonego, „Rocznik Reologii Katolickiej” 2016, t. XV, nr 1. Google Scholar
Krawulska-Ptaszyńska A., Rosiński D., Dziecko wykorzystywane seksualnie w obrębie rodziny, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1997, t. LIX, nr 2. Google Scholar
Królikowski M., Zawłocki R., Prawo karne, Warszawa 2018. Google Scholar
Majewski J. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2024. Google Scholar
Mozgawa M. (red.), Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, 2022, Lex. Google Scholar
Olszewski B., Uniwersalna definicja dziecka?, „Przegląd Prawa i Administracji” 2011, t. LXXXV. Google Scholar
Omieczyńska S., Komunikacja w cyberprzestrzenii – wyzwania, bariery i korzyści, [w:] J. Mrozek, O. Koval, K. Ziółkowska, Communication as a factor of transparency of social interaction: psychological, historical, legal, economic and political dimensions, Ełk 2022. Google Scholar
Ożarowska M., Wykorzystywanie seksualne dziecka: istota zjawiska, objawy, skutki, „Horyzonty Psychologii” 2011, t. I, nr 1. Google Scholar
Pisarska A., Psychologiczne i prawne aspekty dobra dziecka, „Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio” 2020, nr 1(41). Google Scholar
Romańczuk-Grącka M., Grooming – między polityczno-kryminalną potrzebą a prawno-dogamtyczną krytyką, „Studia Prawnoustrojowe” 2013, nr 19, s. 24. Google Scholar
Sajkowska M., Wykorzystywanie seksualne dzieci, [w:] Dzieci się liczą. Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce, Warszawa 2017. Google Scholar
Sajkowska M., Wykorzystywanie seksualne dzieci. Ustalenia terminologiczne, skala zjawiska, oblicza problemu społecznego, „Dziecko Krzywdzone” 2002, nr 1(1). Google Scholar
Segiet K., Dziecko i dzieciństwo jako wartość, a współczesność, „Chowanna” 2010, nr 1. Google Scholar
Skórzewska-Amberg M., Prawnokarna ochrona dziecka przed seksualnym wykorzystaniem w cyberprzestrzenii, Warszawa 2019. Google Scholar
Szuba M., Definicja dziecka na gruncie art. 3045 Kodeksu pracy – na tle porównawczym, „Roczniki Administracji i Prawa” 2018, t. XVIII, nr 1. Google Scholar
Truskolaska E.M., Grooming, czyli uwodzenie małoletnich przez Internet – aspekty kryminologiczne oraz prawne, „Prawo w Działaniu” 2021, nr 47. Google Scholar
Wróbel-Delegacz W., Grooming – zagrożenie dla bezpieczeństwa dzieci, „Studia Społeczno-Polityczne” 2018, nr 15. Google Scholar
Akty prawne Google Scholar
Dyrektywa UE 94/33/WE z dnia 22 czerwca 1994 r. w sprawie osób młodocianych (t.j. Dz.U. UE L 216 z 20.8.1994, s. 12). Google Scholar
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (t.j. Dz.U. Nr 78, poz. 48). Google Scholar
Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez ONZ dnia 20 listopada 1989 r. (t.j. Dz.U. z 1989 r., Nr 120, poz. 576). Google Scholar
Konwencja Rady Europy o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych sporządzona w Lanzarote dnia 25 października 2007 r. (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 608). Google Scholar
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1359). Google Scholar
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1360). Google Scholar
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1700). Google Scholar
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 17 z późn. zm.). Google Scholar
Ustawa z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 2140). Google Scholar
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1249). Google Scholar
Orzecznictwo Google Scholar
Postanowienie SN z 24 listopada 2016 r., sygn. akt II CA 1/16, OSNC 2017, Nr 7–8, poz. 90. Google Scholar
Postanowienie SN z 9 czerwca 2021 r., sygn. akt V KK 165/21, Lex nr 3212605. Google Scholar
Postanowienie SN z 17 listopada 2021 r., sygn. akt II KK 490/21, Lex nr 3330813. Google Scholar
Postanowienie SN z 8 czerwca 2022 r., sygn. akt I K 192/22, Lex nr 3451273. Google Scholar
Uchwała SN z 9 czerwca 1976 r., sygn. akt VI KZP 13/75, OSNKW 1976, Nr 7–8. Google Scholar
Wyrok SA w Szczecinie z 12 grudnia 2019 r., sygn. akt II AKa 215/19, Lex nr 3069619. Google Scholar
Wyrok SA w Warszawie z 11 września 2018 r., sygn. akt II AKa 176/18, Lex nr 25754224. Google Scholar
Wyrok SA w Warszawie z 15 października 2020 r., sygn. akt II AKa 73/20, Lex nr 3127276. Google Scholar
Wyrok SN z 26 stycznia 2022 r., sygn. akt IV KK 550/21, Lex nr 3391506. Google Scholar
Źródła internetowe Google Scholar
Słownik języka polskiego PWN, hasło: dziecko, https://sjp.pwn.pl/sjp/dziecko;2455634.html. Google Scholar
Wykorzystywanie seksualne, dzieci, https://www.dzieckokrzywdzone.fdds.pl/index.php/DK/article/viewFile/452/320. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
https://orcid.org/0000-0002-9832-602X