Uprawnienie adwokata do działania w charakterze kuratora procesowego małoletniego w procesie karnym
Abstrakt
Przedmiotem niniejszej analizy są znowelizowane przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w zakresie instytucji kuratora procesowego małoletniego, które określiły standardy reprezentacji dzieci przez ustanowionych kuratorów, celem ochrony ich praw i interesów. Poruszona tematyka została zawężona wyłącznie do uprawnienia adwokata w tym zakresie w toku postępowania karnego, gdyż tylko profesjonalni pełnomocnicy (również radcowie prawni) w tej procedurze mogą zostać ustanowieni kuratorem.
Introdukowane przepisy w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym standaryzują w polskim prawie instytucję kurateli. Przepisy te nakładają na kuratora szereg obowiązków i wymagań mając na względzie ochronę interesów małoletnich, tj. w zakresie posiadania odpowiednich kwalifikacji, poznania i wysłuchania małoletniego, informowania małoletniego o podejmowanych działaniach, informowania rodzica nieuczestniczącego w postępowaniu oraz przestrzegania obowiązku zachowania tajemnicy. Wybór poruszonej problematyki zasługuje na uznanie, gdyż stwierdzić należy, że dotychczas instytucja kuratora dla małoletniego nie była przedmiotem licznych wypowiedzi doktryny, a nadto wprowadzone zmiany w praktyce budzą wątpliwości. Za racjonalnym działaniem ustawodawcy należy ocenić określenie wymogów formalnych stawianych kuratorom oraz ukonstytuowanie zasad i wysokości ustalania przyznanego wynagrodzenia oraz zwrotu poniesionych wydatków przez kuratorów, które w uprzednim stanie prawnym de facto nie były wprost uregulowane.
Niemniej jednak zgłaszane są zastrzeżenia co do regulacji dotyczących sposobu wywiązywania się przez kuratorów z obowiązków informacyjnych w stosunku do rodzica i małoletniego. Jednocześnie w doktrynie, jak i w praktyce orzeczniczej pojawiają się odmienne stanowiska co do możliwości zastępstwa adwokata przez upoważnionego przez niego aplikanta adwokackiego, co zostanie ukazane w niniejszym artykule. W konkluzji należy uznać wprowadzone zmiany za słuszne, choć wskazane legislacyjne niedookreślenia nie zostały jeszcze jednolicie wypracowane w praktyce.
Słowa kluczowe:
postępowanie karne, małoletni, kurator procesowy, adwokatBibliografia
Literatura Google Scholar
Borkowska M., Zmiany w KRO – nowelizacji z 16.05.2019 r., Legalis. Google Scholar
Dudka K., Podmioty uprawnione do złożenia wniosku o ściganie przestępstwa popełnionego na szkodę małoletniego pokrzywdzonego, „Prokuratura i Prawo” 2006, nr 9. Google Scholar
Fras M., Habdas M. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, 2021, Lex. Google Scholar
Karlik P., Możliwość skorzystania przez kuratora reprezentującego dziecko z zastępstwa aplikanta oraz prawo do ustanowienia pełnomocnika lub substytuta – polemika, „Palestra” 2021, nr 10. Google Scholar
Kolendowska-Matejczuk M., Kurator procesowy dla małoletniego pokrzywdzonego w procesie karnym na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 4. Google Scholar
Kotas-Turoboyska S., Instytucja kuratora reprezentującego dziecko w procesie cywilnym po nowelizacji, „Prawo w Działaniu” 2021, nr 46. Google Scholar
Naumann J., Zbór zasad etyki adwokackiej i godności zawodu. Komentarz, 2020, Legalis. Google Scholar
Osajda K., [w:] M. Domański, J. Słyk (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, 2020, Legalis. Google Scholar
Pietrzykowski K. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, wyd. siódme, 2021, Legalis. Google Scholar
Studziński W., Możliwość udzielania przez kuratora reprezentującego dziecko upoważnienia do zastępowania aplikantowi adwokackiemu oraz pełnomocnictwa lub substytucji adwokatowi, „Palestra” 2021, nr 6. Google Scholar
Wielec M., Instytucja kuratora procesowego w postępowaniu karnym – uwagi na marginesie Uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2010 roku, sygn. I KZP 10/10, „Studia Prawnicze i Administracyjne” 2014, nr 2. Google Scholar
Akty prawne Google Scholar
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U z 2020 r., poz. 1359). Google Scholar
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1740). Google Scholar
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1805). Google Scholar
Ustawa z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1651). Google Scholar
Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 75). Google Scholar
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 534). Google Scholar
Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 478). Google Scholar
Ustawa z dnia 16 maja 2019 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U z 2019 r., poz. 1146). Google Scholar
Orzecznictwo Google Scholar
Postanowienie TK z 11 lutego 2014 r., sygn. akt S 2/14, OTK-A 2014/2/19. Google Scholar
Postanowienie SN z 30 września 2015 r., sygn. akt I KZP 8/15, OSNKW 2015/12/100. Google Scholar
Postanowienie SN z 16 maja 2019 r., sygn. akt III CZ 11/19, Lex nr 2665362. Google Scholar
Uchwała SN z 15 września 1999 r., sygn. akt I KZP 26/99, OSNKW1999/11–12/69. Google Scholar
Wyrok SA w Katowicach z 10 listopada 2010 r., sygn. akt V ACa 258/10, Biul. SAKa 2011/1/32. Google Scholar
Wyrok SA w Katowicach z 19 marca 2015 r., sygn. akt II AKa 46/15, Lex nr 1667538. Google Scholar
Wyrok WSA w Olsztynie z 4 czerwca 2019 r., sygn. akt II SA/OI 365/19, Lex nr 261826. Google Scholar
Inne źródła Google Scholar
Obwieszczenie Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 27 lutego 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Zbioru zasad etyki adwokackiej i godności zawodu (Kodeks etyki adwokackiej) – na podstawie uchwały nr 52/2011 NRA z dnia 19 listopada 2011 r. ogłasza się jednolity tekst Zbioru zasad etyki adwokackiej i godności zawodu (Kodeksu etyki adwokackiej) uchwalony przez Naczelną Radę Adwokacką dnia 10 października 1998 r. (uchwała nr 2/XVIII/98) ze zmianami wprowadzonymi uchwałą Naczelnej Rady Adwokackiej nr 32/2005 z dnia 19 listopada 2005 r., uchwałami Naczelnej Rady Adwokackiej nr 33/2011–54/2011 z dnia 19 listopada 2011 r. oraz uchwałą 64/2016 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 25 czerwca 2016 r. Google Scholar
Pismo Rzecznika Praw Dziecka ZSR.422.23.2016.MD. Google Scholar
Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich IV.7021.72.2016.BB. Google Scholar
Uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego, druk sejmowy nr 3295, https://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/druk.xsp?nr=3295. Google Scholar
