Zakaz publikacji sondaży przedwyborczych w polskim prawie wyborczym
Maciej Barmosz
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawiehttps://orcid.org/0009-0004-8519-0110
Abstrakt
W artykule dokonano charakterystyki instytucji zakazu publikacji sondaży przedwyborczych istniejącej w polskim prawie wyborczym. Poruszana problematyka jest zagadnieniem interdyscyplinarnym, gdyż stanowi przedmiot badań naukowych z zakresu nauk prawnych, ale także socjologicznych i politologicznych. Prezentowane w artykule rozważania ograniczone zostały do uwag odnoszących się do zakresu nauk prawnych. Celem opracowania jest przede wszystkim przedstawienie głównych założeń, celów aktualnie obowiązujących regulacji prawnych w zakresie instytucji zakazu publikacji sondaży przedwyborczych, etapów jej rozwoju w polskim prawie wyborczym, a także przedstawienie poglądów doktryny prawniczej w tym zakresie oraz wskazanie przykładu łamania obowiązującego zakazu, jakim jest „bazarek wyborczy”. Instytucja zakazu publikacji sondaży przedwyborczych została wprowadzona do systemu polskiego prawa wyborczego w 1991 r. W ciągu przeszło 30 lat obowiązywania znacząco ewoluowała. W przeszłości zakaz obejmował od 7 do 12 dni poprzedzających dzień wyborów. Obecnie, na podstawie art. 115 Kodeksu wyborczego, okres ten wynosi 24 godzin poprzedzające dzień głosowania do jego zakończenia.
Słowa kluczowe:
sondaże przedwyborcze, zakaz publikacji sondaży, cisza sondażowa, bazarek wyborczyBibliografia
Literatura Google Scholar
Banaszak B., Michalska J., Stępień-Załucka B., Kodeks wyborczy. Komentarz, Warszawa 2023. Google Scholar
Barmosz M., Pilaszek B., Sychowiec J., Zakaz publikacji sondaży przedwyborczych w trakcie trwania kampanii wyborczej w polskim prawie wyborczym na tle porównawczym, „Młody Jurysta” 2021, nr 4. Google Scholar
Bartoszewicz M., Sondaże wyborcze a kształtowanie preferencji politycznych. Pytanie o zasadność ściślejszej regulacji prawnej, „Studia Wyborcze” 2022, t. 34. Google Scholar
Biłgorajski A., Ławniczak A., Strzałkowski T., Kodeks wyborczy, t. 1: Komentarz do artykułów 1–151, Katowice 2017. Google Scholar
Cłapińska K., Cisza wyborcza w dobie nowych technologii, [w:] M. Zubik, J. Podkowik (red.), Aktualne wyzwania praw wyborczego, Warszawa 2021. Google Scholar
Czaplicki K.W., Dauter B., Jaworski S.J., Kisielewicz A., Rymarz F., Zbieranek J., Kodeks wyborczy. Komentarz, Warszawa 2018. Google Scholar
Gebethner S., Wybory do Sejmu i do Senatu. Komentarz do ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. – ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP, Warszawa 2001 r. Google Scholar
Godlewski T., Rola badań sondażowych w kampanii wyborczej, „Studia Politologiczne” 2011, nr 22. Google Scholar
Godlewski T., Sondaże polityczne jako forma komunikowania polityka z wyborcą, „Studia Politologiczne” 2012, nr 25. Google Scholar
Granat M., Prawo konstytucyjne. Pytania i odpowiedzi, Warszawa 2019 Google Scholar
Kowalik J., Demokracja sondażowa czy sondowanie demokracji?, [w:] A. Kasińska-Metryka (red.), Polacy wobec wyborów 2005 roku, Kielce 2007. Google Scholar
Rachwał M., Sondaże a wynik wyborów – polskie doświadczenia lat 1990–2005, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2009, nr 3. Google Scholar
Raciborski J., Instytucjonalne uwarunkowania zachowań wyborczych, „Wykłady im. prof. dr Wacława Komarnickiego” 2012, wykład V. Google Scholar
Rakowska-Trela A., Kampania wyborcza w regulacji prawnej i praktyce, Łódź 2015. Google Scholar
Rymarz F., Miscellanea wyborcze. Sondaże przedwyborcze a tzw. demokracja sondażowa, [w:] P. Hofmański (red.), Fiat iustitia pereat mundus. Księga jubileuszowa poświęcona Sędziemu Sądu Najwyższego Stanisławowi Zabłockiemu z okazji 40-lecia pracy zawodowej, Warszawa 2014. Google Scholar
Sułek A., Walka o wolność publikacji wyników sondaży wyborczych w Polsce, „Przegląd Socjologiczny” 2007, t. 56. Google Scholar
Sułek A., Opinia w sprawie zakazu publikacji wyników sondaży przedwyborczych przewidzianego w przygotowywanej ordynacji wyborczej, [w:] idem, Sondaż Polski: przygarść rozpraw o badaniach ankietowych, Warszawa 2001. Google Scholar
Wojciechowski M.J., Przestępstwo podawania do wiadomości publicznej wyników sondaży w czasie obowiązywania ciszy wyborczej (art. 500 Kodeksu wyborczego), „Przegląd Sądowy” 2015, nr 6. Google Scholar
Akty prawne Google Scholar
Ustawa z dnia 10 maja 1991 r. Ordynacja wyborcza do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1991 r., Nr 58, poz. 246 ze zm.). Google Scholar
Ustawa z dnia 28 czerwca 1991 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1991 r., Nr 59, poz. 252). Google Scholar
Ustawa z dnia 28 maja 1993 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1993 r., Nr 45, poz. 205). Google Scholar
Ustawa z dnia 28 kwietnia 2000 r. o zmianie ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2000 r., Nr 43, poz. 488). Google Scholar
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2011 r., Nr 21, poz. 112 ze zm.). Google Scholar
Orzecznictwo Google Scholar
Postanowienie SN z 28 listopada 2007 r., sygn. akt III SW 52/07, Lex nr 422889. Google Scholar
Postanowienie SN z 22 listopada 2011 r., sygn. akt III SW 137/11, Lex nr 1647062. Google Scholar
Postanowienie SN z 29 lipca 2020 r., sygn. akt I NSW 353/20, Lex nr 3035110. Google Scholar
Źródła internetowe Google Scholar
Tumidalski W., „Bazarek” udowadnia absurd ciszy wyborczej, https://www.rp.pl/prawo-dla-ciebie/art39266781-bazarek-udowadnia-absurd-ciszy-wyborczej. Google Scholar
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
https://orcid.org/0009-0004-8519-0110
