Pojęcie szczególnego okrucieństwa jako okoliczność obciążająca w świetle orzecznictwa
Sylwia Omieczyńska
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWMhttps://orcid.org/0009-0002-2812-1771
Abstract
Szczególne okrucieństwo jest z jedną z okoliczności obciążających przy wymiarze kary, zaproponowanych w kodeksie w katalogu otwartym. Okoliczności obciążające pozostają kwestią uznaniową sądu przy wyrokowaniu, natomiast ustawodawca zdecydował się na stworzenie katalogu, być może dlatego aby upewnić się, że te najważniejsze kwestie, poparte społecznym potępieniem nie zostały przez sąd pominięte, a tym samym sprawca otrzyma sprawiedliwą karę. Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia szczególnego okrucieństwa, dlatego było ono i jest wciąż przedmiotem rozważań literatury i orzecznictwa. Sądy wypracowały pewną ścieżkę interpretacyjną, która pozwala na analizę, czy w danej sprawie zaszła okoliczność szczególnego okrucieństwa, czy też nie. Jednak zdarzają się rozbieżności
w stanowiskach orzecznictwa lub wątpliwości i rozpatrywanie spraw pod kątem wielu czynników, aby dokonać właściwej subsumpcji. Szczególne okrucieństwo stosowane jest w przestępstwach zabójstwa, zgwałcenia i znęcania się. Najczęstszą przesłanką decydującą
o zajściu szczególnego okrucieństwa jest sposób działania sprawcy, jednak należy pamiętać o uwzględnieniu woli sprawcy. Przy każdym z przestępstw będą badane różne okoliczności mające wpływ na kwalifikację czynu, natomiast czynnikiem potwierdzającym zajście szczególnego okrucieństwa w sprawach jest zadawanie cierpienia jako czynnik niezbędny do wypełnienia znamion danego przestępstwa.
Parole chiave:
szczególne okrucieństwo, okoliczności obciążające, zabójstwo, zgwałcenie, znęcanie sięRiferimenti bibliografici
Literatura Google Scholar
Całkiewicz M., „Szczególne okrucieństwo” – czy potrzebne?, „Państwo i Prawo” 2020, nr 9. Google Scholar
Gawliczek T., Problem interpretacji znamienia „szczególnego okrucieństwa” w orzecznictwie karnym Sądu Najwyższczego i sądów apelacyjnych, „Studia Erasmiana Wratislaviensia. Acta Studentium” 2010, nr 5. Google Scholar
Janczukowicz K., Działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej jako motywacja zasługująca na szczególne potępienie, 2022, Lex. Google Scholar
Kania-Chramęga A., Okoliczności obciążające w procesie sądowego wymiaru kary (art. 53 § 2a k.k.), „Prokuratura i Prawo” 2023, nr 10. Google Scholar
Konarska-Wrzosek V. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2023. Google Scholar
Kosonoga-Zygmunt J., Podobieństwo przestępstw jako przesłanka recydywy jurydycznej w prawie polskim na tle rozwiązań państw obcych, „Prokuratura i Prawo” 2017, nr 9. Google Scholar
Kozłowska-Kalisz P., Kulik M., Mozgawa M., Budyn-Kulik M., Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, 2025, Lex. Google Scholar
Mozgawa M., Znęcanie się ze szczególnym okrucieństwem, [w:] M. Mozgawa (red.), Znęcanie się, Warszawa 2020. Google Scholar
Akty prawne Google Scholar
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 17 z późn. zm.). Google Scholar
Orzecznictwo Google Scholar
Wyrok SA w Gdańsku z 9 czerwca 2021 r., sygn. akt II AKa 16/21, Lex nr 3273846. Google Scholar
Wyrok SA w Katowicach z 23 grudnia 2009 r., sygn. akt II AKa 369/09, Lex nr 574480. Google Scholar
Pojęcie szczególnego okrucieństwa jako okoliczność obciążająca w świetle orzecznictwa 125 Google Scholar
Wyrok SA w Katowicach z 2 czerwca 2011 r., sygn. akt II AKa 142/11, Lex nr 1001359. Google Scholar
Wyrok SA w Katowicach z 25 września 2014 r., sygn. akt II AKa 281/14, Lex nr 1647486. Google Scholar
Wyrok SA w Katowicach z 10 maja 2017 r., sygn. akt II AKa 547/17, KZS 2018, Nr 5, poz. 52. Google Scholar
Wyrok SA w Katowicach z 20 września 2019 r., sygn. akt II AKa 361/19, Lex nr 2907137. Google Scholar
Wyrok SA w Krakowie z 4 listopada 2010 r., sygn. akt II AKa 182/10, KZS 2010, Nr 12, poz. 40. Google Scholar
Wyrok SA w Łodzi z 30 czerwca 2016 r., sygn. akt II AKa 118/16, Lex nr 2300263. Google Scholar
Wyrok SA w Szczecinie z 22 lutego 2018 r., sygn. akt II AKa 70/17, Lex nr 2532186. Google Scholar
Wyrok SA w Szczecinie z 20 maja 2008 r., sygn. akt II AKa 55/08, Lex nr 470138. Google Scholar
Wyrok SA w Szczecinie z 8 sierpnia 2019 r., sygn. akt II AKa 94/19, Lex nr 3561555. Google Scholar
Wyrok SA w Warszawie z 12 października 2012 r., sygn. akt II AKa 265/12, Lex nr 1238286. Google Scholar
Wyrok SA w Warszawie z 1 grudnia 2014 r., sygn. akt II AKa 397/14, Lex nr 2053867. Google Scholar
Wyrok SA w Warszawie z 28 grudnia 2017 r., sygn. akt II AKa 403/17, Lex nr 2451337. Google Scholar
Wyrok SA w Warszawie z 8 lipca 2021 r., sygn. akt II AKa 313/20, Lex nr 3214908. Google Scholar
Wyrok SA we Wrocławiu z 14 czerwca 2023 r., sygn. akt II AKa 134/23, Lex nr 3626180. Google Scholar
Wyrok SA we Wrocławiu z 27 października 2021 r., sygn. akt II AKa 278/21, Lex nr 3485550. Google Scholar
Wyrok SN z 19 listopada 1973 r., sygn. akt III KR 276/73, OSNKW 1974, Nr 3, poz. 46. Google Scholar
Wyrok SN z 5 czerwca 2024 r., sygn. akt I KK 166/23, LEX nr 3721399. Google Scholar
Wyrok SR w Poznaniu z 15 maja 2024 r., sygn. akt VI K 129/24, Lex nr 3730001. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
https://orcid.org/0009-0002-2812-1771
