Wpisywanie na listę biegłych sądowych psychologów i powoływanie biegłego psychologa w sprawach karnych i cywilnych
Abstract
Psychologia jako nauka zajmuje się ludzkimi działaniami i zachowaniami, na które składają się zarówno subiektywne procesy psychiczne, jak i reakcje zewnętrzne, obiektywne i fizyczne. Jest to nauka o tym, jak ludzie radzą sobie ze swoim otoczeniem i jak zachowują się wobec siebie nawzajem. Psychologia bada zachowania jednostek i ich procesy psychiczne w sposób naukowy, pozwalając określić, co kieruje ludźmi i jak funkcjonuje ich psychika. Nic więc dziwnego, że skoro psychologia jest dziedziną, która koncentruje się na funkcjonowaniu człowieka i odpowiada na pytania dotyczące ludzkich emocji, motywacji, świadomości, stanu psychicznego, zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania, wymiar sprawiedliwości, często korzysta z wiedzy psychologów specjalistycznych, którzy udzielają odpowiedzi na pytania niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy z zakresu psychologii klinicznej, psychologii wychowawczej i rozwojowej, osobowości oraz neuropsychologii. Od wielu lat wraz z rozwojem psychologii jako dziedziny naukowej rośnie także zapotrzebowanie wymiaru sprawiedliwości na specjalistyczną wiedzę psychologów, zarówno w sprawach karnych, jak i cywilnych, co można zaobserwować, m.in. śledząc zmiany w regulaminie. Należy nadmienić, że niewątpliwie dowód w postaci opinii biegłego jest często kluczowym i najważniejszym dowodem w sprawie, dlatego chcąc zapewnić wymiarowi sprawiedliwości stałą możliwość zasięgania rzetelnych opinii psychologicznych, ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie wykazów biegłych prowadzonych przez prezesów sądów rejonowych. Istotne jest, że aby biegły psycholog mógł wydać opinię w konkretnej sprawie, organ procesowy musi dopuścić dowód z opinii z zakresu psychologii i powołać biegłego, który wyda tę opinię. Nie można go również pominąć, choć istnieje wykaz biegłych sądowych, organy procesowe uprawnione do dopuszczenia dowodu z biegłego w sprawach cywilnych i karnych nie są ograniczone tym wykazem i mogą powołać także biegłego lub zespół biegłych spoza listy w sprawa. Celem artykułu jest przede wszystkim przedstawienie przepisów prawa regulujących zasady wpisywania na listę biegłych oraz dopuszczania dowodów z opinii psychologicznych sporządzonych przez biegłych w sprawach karnych i cywilnych.
Parole chiave:
prawo polskie, psycholog, biegli, lista biegłychRiferimenti bibliografici
Literatura Google Scholar
Ereciński T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2: Postępowanie rozpoznawcze, 2022, Lex. Google Scholar
Gałecki P., Szulc A. (red.), Psychiatria, Wrocław 2018. Google Scholar
Gołaszewski M., Pieszko A., Psychologiczne i psychofizjologiczne metody oceny wiarygodności – wykorzystanie procesowe oraz prawidłowa ocena takich środków dowodowych, „Prokuratura i Prawo” 2023, nr 1. Google Scholar
Gonet W. (red.), Prawo o notariacie. Komentarz. Wzory aktów notarialnych i poświadczeń. Komentarz, 2022, Lex. Google Scholar
Kotowski W., Kurzępa B., Komentarz do niektórych przepisów ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów, [w:] W. Kotowski, B. Kurzępa, Wykroczenia pozakodeksowe. Komentarz, Warszawa 2008. Google Scholar
Miedzińska B., Podstawy psychologii, Jelenia Góra 2010. Google Scholar
Pużyński S., Wciórka J. (red.), Międzynarodowa statystyczna klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych. Rewizja dziesiąta – Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10, Warszawa 2000. Google Scholar
Widacki J., Przeceniona i niedoceniona rola biegłego psychologa w procesie karnym, „Palestra” 2023, nr 5. Google Scholar
Akty prawne Google Scholar
Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz. Urz. UE L 255 z 30.9.2005, s. 22 ze zm.). Google Scholar
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych (Dz.U. Nr 15, poz. 133). Google Scholar
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2023 r., poz. 1550, 1429, 1606, 1615, 1667, 1860, 2760). Google Scholar
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 2024 r., poz. 17). Google Scholar
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 2024 r., poz. 36). Google Scholar
Ustawa z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (Dz.U. z 2019 r., poz. 1026). Google Scholar
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2024 r., poz. 334). Google Scholar
Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów (Dz.U. z 2018 r., poz. 708 ze zm.). Google Scholar
Ustawa z dnia 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r., poz. 289), zmieniającej m.in. Kodeks postępowania karnego. Google Scholar
Orzecznictwo Google Scholar
Wyrok WSA w Warszawie z 16 listopada 2018 r., sygn. akt VI SA/Wa 1719/18, Lex nr 3032600. Google Scholar
Źródła internetowe Google Scholar
Sąd Okręgowy w Olsztynie, Biegli sądowi, https://olsztyn.so.gov.pl/biegli-sadowi,m,mg,249,261. Google Scholar
