Libertariański paternalizm a samorządowa polityka mieszkaniowa w Polsce
Justyna Brzezicka
Katedra Gospodarki Nieruchomościami i Rozwoju Regionalnego, Wydział Geodezji, Inżynierii Przestrzennej i Budownictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieRadosław Wiśniewski
Katedra Gospodarki Nieruchomościami i Rozwoju Regionalnego, Wydział Geodezji, Inżynierii Przestrzennej i Budownictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAgnieszka Napiórkowska-Baryła
Katedra Ekonomiki Przestrzennej i Środowiskowej, Wydział Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
Artykuł dotyczy zagadnienia libertariańskiego paternalizmu odniesionego do polityki publicznej w zakresie mieszkalnictwa w Polsce. Libertariański paternalizm jest koncepcją rozwijającą się na gruncie behawioralnym i jej głównym zadaniem jest zapewnienie paternalistycznej ochrony i opiekuńczości społeczności przez rząd i organy administracji samorządowej, z zachowaniem wolności decyzyjnej społeczności, i zwiększenie dobrobytu społeczno-ekonomicznego. W artykule opisano zagadnienie libertariańskiego paternalizmu, wykonano implementację instrumentarium omawianej koncepcji na potrzeby wypracowania rozwiązań zaradczych w polityce mieszkaniowej jednostek samorządu terytorialnego w Polsce (gminy) oraz walidację proponowanych rozwiązań w kraju postsocjalistycznym. Praca ma charakter koncepcyjno-zaradczy. Wskazano w niej wybrane narzędzia z zakresu behawioralnych interwencji publicznych, służące wdrożeniu rozwiązań zwiększających gospodarność, efektywność i skuteczność organizacji publicznych w warunkach dynamicznych zmian decentralizacyjnych. Najważniejsze wnioski płynące z przeprowadzonych rozważań pozwalają spojrzeć na politykę mieszkaniową w Polsce przez pryzmat nowoczesnej gospodarki rynkowej.
Słowa kluczowe:
libertariański paternalizm, behawioralne interwencje publiczne, polityka mieszkaniowa, PolskaBibliografia
Augustyniak H., Łaszek J., Olszewski K., Widłak M. 2013a. Polityka mieszkaniowa i otoczenie regulacyjne sektora mieszkaniowego. Bezpieczny Bank, 4(53): 100-123.
Augustyniak H., Łaszek J., Olszewski K., Waszczuk J. 2013b. To Rent or to Buy - Analysis of Housing Tenure Choice Determined by Housing Policy. National Bank of Poland Working Paper, 164.
Benartzi S., Thaler R.H. 2007. Heuristics and Biases in Retirement Savings Behavior. The Journal of Economic Perspectives, 21(3): 81-104.
Benartzi S., Peleg E., Thaler R.H. 2007. Choice Architecture and Retirement Saving Plans. Available at SSRN 999420. http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract-id=999420 (accessed: 19.12.2015).
Brzezicka J., Wiśniewski R. 2014. Homo Oeconomicus and Behavioral Economics. Contemporary Economics, 8(4): 353-364.
Brzezicka J. Wisniewski R. 2015. Applying the Phenomenon of Real Estate Market Subject Translocality to Determine the Regional Development Level of Polish Voivodeships. Real Estate Management and Valuation, 23(2): 27-37.
Cronqvist H., Thaler R.H. 2004. Design Choices in Privatized Social-Security Systems: Learning from the Swedish Experience. American Economic Review, 94(2): 424-428.
Cyran R. 2010. Rola lokalnych strategii mieszkaniowych w planowaniu rozwoju mieszkalnictwa na terenie gminy. Studia i Materiały Towarzystwa Naukowego Nieruchomości, 18: 101-110.
Datta S., Mullainathan S. 2012. Behavioral Design. A New Approach to Development Policy. CGD Policy Paper, 16(November): 1-33.
Desai A.C. 2011. Libertarian Paternalism, Externalities, and the Spirit of Liberty': How Thaler and Sunstein are Nudging us Toward ail Overlapping Consensus'. Law & Social Inquiry, 36(1): 263-295.
Godłów-Legiędź J. 2013. Ekonomia behawioralna: od koncepcji racjonalności do wizji ustroju ekonomicznego. Ekonomia, 4(25): 24-41.
Grune-Yanoff T. 2012. Old Wine in New Casks: Libertarian Paternalism Still Violates Liberal Principles. Social Choice and Welfare, 38(4): 635-645.
Hausman D.M., Welch B. 2010. Debate: To Nudge or Not to Nudge. Journal of Political Philosophy, 18(1): 123-136.
Hill C.A. 2006. Anti- Anti-Anti-Paternalism. NYU Journal of Law & Liberty, 2: 444-454.
Jolls C., Sunstein C.R., Thaler R. 1998. A Behavioral Approach to Law and Economics. Stanford Law Review, 50(5): 1471-1550.
Jones R., Pykett J., Whitehead M. 2011. Governing temptation: Changing Behaviour in an Age of Libertarian Paternalism. Progress in Human Geography, 35(4): 483-501.
Kahneman D. 2003. Maps of Bounded Rationality: Psychology for Behavioral Economics. American Economic Review, 93(5): 1449-1475.
Lis P. 2011. Cele i instrumenty społecznej polityki mieszkaniowej. Space- Society-Economy, 10: 9-28.
Lis P. 2012. Wahania cykliczne rynków mieszkaniowych. Aspekty teoretyczne i praktyczne. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Markiewicz Ł. 2013. Recenzja książki autorstwa Richarda H. Thalera i Cassa R. Sunsteina "Impuls. Jak podejmować właściwe decyzje dotyczące zdrowia, dobrobytu i szczęścia". Decyzje, 19: 99- 104.
Mitchell G. 2005. Libertarian Paternalism is an Oxymoron. Northwestern University Law Review, 99(3): 1245- 1277.
Muczyński A. 2011. Ocena stopnia aktywności lokalnej polityki mieszkaniowej w wybranych gminach miejskich. Acta Scientiarum Polonorum, Administratio Locorum, 10(4): 41-51.
Mullainathan S., Thaler R.H. 2000. Behavioral Economics. Working Paper 7948. National Bureau of Economic Research, Cambridge. http://www.nber.org/papers/w7948.pdf (access: 19.12.2015)
Nowak M.J. 2014. Gospodarka mieszkaniowa gminy. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
Olejniczak K., Śliwowski P. 2014. Nadchodzi rewolucja? Analizy behawioralne w interwencjach publicznych. In: (R)ewaluacja 2. Wiedza w działaniu. Eds. A. Haber, K. Olejniczak. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa.
Organ Donation: Opportunities for Action. 2006. Eds. J.F. Childress, C.T. Liverman. National Academies Press, Washington.
Polak A. 2010. Rola samorządów gminnych w prowadzeniu polityki mieszkaniowej w okresie transformacji ustrojowej. Rocznik Żyrardowski, 8: 245-273, http://bazhum.icm.edu.pl/bazhum/el-ement/bwmeta1.element.dl-catalog-0fc1f90f-6664-4ead-aba4-2d08681be426? q=bwmeta1.el-ement.dl-catalog-855051ea-59a2-4b9f-9771-41941ea76e3a;8&qt=CHILDREN-STATELESS (access: 25.11.2015).
Rebonato R. 2012. Taking Liberties: A Critical Examination of Libertarian Paternalism. Palgrave Macmillan, London.
Schneider A., Ingram H. 1990. Behavioral Assumptions of Policy Tools. The Journal of Politics, 52(2): 510-529.
Schultz P.W., Nolan J.M., Cialdini R.B., Goldstein N.J., Griskevicius V. 2007. The Constructive, Destructive, and Reconstructive Power of Social Norms. Psychological Science, 18(5): 429-434.
Sunstein C. 2013. The Storrs Lecture: Behavioral Economics and Paternalism. The Yale Law Journal, 122(7).
Sunstein C.R., Thaler R.H. 2003. Libertarian Paternalism is not an Oxymoron. The University of Chicago Law Review, 70: 1159-1202.
Szczawińska E. 2012. Gospodarka mieszkaniowa i prawo spółdzielcze. In: Nieruchomości w Polsce: pośrednictwo i zarządzanie, kompendium. Eds. D. Cichoń, K. Jurek, B. Rogatko. Europejski Instytut Nieruchomości, Warszawa, Kraków.
Thaler R.H. 2000. From Homo Economicus to Homo Sapiens. The Journal of Economic Perspectives, 14(1): 133-141.
Thaler R.H., Benartzi S. 2001. Save More Tomorrow: Using Behavioral Economics to Increase Employee Saving. Papers in Honor of Sherwin Rosen, 112(S1).
Thaler R.H., Sunstein C.R. 2003. Libertarian Paternalism. American Economic Review, 93(2): 175-179.
Thaler R.H., Sunstein C.R. 2008. Nudge: Improving Decisions About Health, Wealth, and Happiness. Yale University Press, New Haven & London.
Thaler R.H., Sunstein C.R. 2012. Impuls: jak podejmować właściwe decyzje dotyczące zdrowia, dobrobytu i szczęścia. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Thaler R.H., Sunstein C.R., Balz J.P. 2010. Choice Architecture. SSRN Scholarly Paper No. ID 1583509. Social Science Research Network, Rochester, NY.
Thaler R.H., Sunstein C.R., Balz J. 2013. Choice Architecture. In: The Behavioral Foundations of Public Policy. Ed. E. Shafir. Princeton University Press, Princeton.
Tyszka Т. 2010. Decyzje: perspektywa psychologiczna i ekonomiczna. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Łódź.
Ustawa z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego. DzU z 2001 r., nr 71, poz. 733, ze zm.
Zalewski A. 2005. Reformy sektora publicznego w duchu nowego zarządzania publicznego. In: Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym. Ed. A. Zalewski. Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
Załęczna M. 2010. Instytucjonalne uwarunkowania rozwoju rynku nieruchomości w Polsce na tle doświadczeń państw zachodnich. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Augustyniak H., Łaszek J., Olszewski K., Waszczuk J. 2013b. To Rent or to Buy - Analysis of Housing Tenure Choice Determined by Housing Policy. National Bank of Poland Working Paper, 164.
Benartzi S., Thaler R.H. 2007. Heuristics and Biases in Retirement Savings Behavior. The Journal of Economic Perspectives, 21(3): 81-104.
Benartzi S., Peleg E., Thaler R.H. 2007. Choice Architecture and Retirement Saving Plans. Available at SSRN 999420. http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract-id=999420 (accessed: 19.12.2015).
Brzezicka J., Wiśniewski R. 2014. Homo Oeconomicus and Behavioral Economics. Contemporary Economics, 8(4): 353-364.
Brzezicka J. Wisniewski R. 2015. Applying the Phenomenon of Real Estate Market Subject Translocality to Determine the Regional Development Level of Polish Voivodeships. Real Estate Management and Valuation, 23(2): 27-37.
Cronqvist H., Thaler R.H. 2004. Design Choices in Privatized Social-Security Systems: Learning from the Swedish Experience. American Economic Review, 94(2): 424-428.
Cyran R. 2010. Rola lokalnych strategii mieszkaniowych w planowaniu rozwoju mieszkalnictwa na terenie gminy. Studia i Materiały Towarzystwa Naukowego Nieruchomości, 18: 101-110.
Datta S., Mullainathan S. 2012. Behavioral Design. A New Approach to Development Policy. CGD Policy Paper, 16(November): 1-33.
Desai A.C. 2011. Libertarian Paternalism, Externalities, and the Spirit of Liberty': How Thaler and Sunstein are Nudging us Toward ail Overlapping Consensus'. Law & Social Inquiry, 36(1): 263-295.
Godłów-Legiędź J. 2013. Ekonomia behawioralna: od koncepcji racjonalności do wizji ustroju ekonomicznego. Ekonomia, 4(25): 24-41.
Grune-Yanoff T. 2012. Old Wine in New Casks: Libertarian Paternalism Still Violates Liberal Principles. Social Choice and Welfare, 38(4): 635-645.
Hausman D.M., Welch B. 2010. Debate: To Nudge or Not to Nudge. Journal of Political Philosophy, 18(1): 123-136.
Hill C.A. 2006. Anti- Anti-Anti-Paternalism. NYU Journal of Law & Liberty, 2: 444-454.
Jolls C., Sunstein C.R., Thaler R. 1998. A Behavioral Approach to Law and Economics. Stanford Law Review, 50(5): 1471-1550.
Jones R., Pykett J., Whitehead M. 2011. Governing temptation: Changing Behaviour in an Age of Libertarian Paternalism. Progress in Human Geography, 35(4): 483-501.
Kahneman D. 2003. Maps of Bounded Rationality: Psychology for Behavioral Economics. American Economic Review, 93(5): 1449-1475.
Lis P. 2011. Cele i instrumenty społecznej polityki mieszkaniowej. Space- Society-Economy, 10: 9-28.
Lis P. 2012. Wahania cykliczne rynków mieszkaniowych. Aspekty teoretyczne i praktyczne. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Markiewicz Ł. 2013. Recenzja książki autorstwa Richarda H. Thalera i Cassa R. Sunsteina "Impuls. Jak podejmować właściwe decyzje dotyczące zdrowia, dobrobytu i szczęścia". Decyzje, 19: 99- 104.
Mitchell G. 2005. Libertarian Paternalism is an Oxymoron. Northwestern University Law Review, 99(3): 1245- 1277.
Muczyński A. 2011. Ocena stopnia aktywności lokalnej polityki mieszkaniowej w wybranych gminach miejskich. Acta Scientiarum Polonorum, Administratio Locorum, 10(4): 41-51.
Mullainathan S., Thaler R.H. 2000. Behavioral Economics. Working Paper 7948. National Bureau of Economic Research, Cambridge. http://www.nber.org/papers/w7948.pdf (access: 19.12.2015)
Nowak M.J. 2014. Gospodarka mieszkaniowa gminy. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
Olejniczak K., Śliwowski P. 2014. Nadchodzi rewolucja? Analizy behawioralne w interwencjach publicznych. In: (R)ewaluacja 2. Wiedza w działaniu. Eds. A. Haber, K. Olejniczak. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa.
Organ Donation: Opportunities for Action. 2006. Eds. J.F. Childress, C.T. Liverman. National Academies Press, Washington.
Polak A. 2010. Rola samorządów gminnych w prowadzeniu polityki mieszkaniowej w okresie transformacji ustrojowej. Rocznik Żyrardowski, 8: 245-273, http://bazhum.icm.edu.pl/bazhum/el-ement/bwmeta1.element.dl-catalog-0fc1f90f-6664-4ead-aba4-2d08681be426? q=bwmeta1.el-ement.dl-catalog-855051ea-59a2-4b9f-9771-41941ea76e3a;8&qt=CHILDREN-STATELESS (access: 25.11.2015).
Rebonato R. 2012. Taking Liberties: A Critical Examination of Libertarian Paternalism. Palgrave Macmillan, London.
Schneider A., Ingram H. 1990. Behavioral Assumptions of Policy Tools. The Journal of Politics, 52(2): 510-529.
Schultz P.W., Nolan J.M., Cialdini R.B., Goldstein N.J., Griskevicius V. 2007. The Constructive, Destructive, and Reconstructive Power of Social Norms. Psychological Science, 18(5): 429-434.
Sunstein C. 2013. The Storrs Lecture: Behavioral Economics and Paternalism. The Yale Law Journal, 122(7).
Sunstein C.R., Thaler R.H. 2003. Libertarian Paternalism is not an Oxymoron. The University of Chicago Law Review, 70: 1159-1202.
Szczawińska E. 2012. Gospodarka mieszkaniowa i prawo spółdzielcze. In: Nieruchomości w Polsce: pośrednictwo i zarządzanie, kompendium. Eds. D. Cichoń, K. Jurek, B. Rogatko. Europejski Instytut Nieruchomości, Warszawa, Kraków.
Thaler R.H. 2000. From Homo Economicus to Homo Sapiens. The Journal of Economic Perspectives, 14(1): 133-141.
Thaler R.H., Benartzi S. 2001. Save More Tomorrow: Using Behavioral Economics to Increase Employee Saving. Papers in Honor of Sherwin Rosen, 112(S1).
Thaler R.H., Sunstein C.R. 2003. Libertarian Paternalism. American Economic Review, 93(2): 175-179.
Thaler R.H., Sunstein C.R. 2008. Nudge: Improving Decisions About Health, Wealth, and Happiness. Yale University Press, New Haven & London.
Thaler R.H., Sunstein C.R. 2012. Impuls: jak podejmować właściwe decyzje dotyczące zdrowia, dobrobytu i szczęścia. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Thaler R.H., Sunstein C.R., Balz J.P. 2010. Choice Architecture. SSRN Scholarly Paper No. ID 1583509. Social Science Research Network, Rochester, NY.
Thaler R.H., Sunstein C.R., Balz J. 2013. Choice Architecture. In: The Behavioral Foundations of Public Policy. Ed. E. Shafir. Princeton University Press, Princeton.
Tyszka Т. 2010. Decyzje: perspektywa psychologiczna i ekonomiczna. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Łódź.
Ustawa z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego. DzU z 2001 r., nr 71, poz. 733, ze zm.
Zalewski A. 2005. Reformy sektora publicznego w duchu nowego zarządzania publicznego. In: Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym. Ed. A. Zalewski. Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
Załęczna M. 2010. Instytucjonalne uwarunkowania rozwoju rynku nieruchomości w Polsce na tle doświadczeń państw zachodnich. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Brzezicka, J., Wiśniewski, R., & Napiórkowska-Baryła, A. (2016). Libertariański paternalizm a samorządowa polityka mieszkaniowa w Polsce. Olsztyn Economic Journal, 11(2), 103–118. https://doi.org/10.31648/oej.2911
Justyna Brzezicka
Katedra Gospodarki Nieruchomościami i Rozwoju Regionalnego, Wydział Geodezji, Inżynierii Przestrzennej i Budownictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Katedra Gospodarki Nieruchomościami i Rozwoju Regionalnego, Wydział Geodezji, Inżynierii Przestrzennej i Budownictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Radosław Wiśniewski
Katedra Gospodarki Nieruchomościami i Rozwoju Regionalnego, Wydział Geodezji, Inżynierii Przestrzennej i Budownictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Katedra Gospodarki Nieruchomościami i Rozwoju Regionalnego, Wydział Geodezji, Inżynierii Przestrzennej i Budownictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Agnieszka Napiórkowska-Baryła
Katedra Ekonomiki Przestrzennej i Środowiskowej, Wydział Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Katedra Ekonomiki Przestrzennej i Środowiskowej, Wydział Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Licencja
Każdy Autor składa oświadczenie, że praca nie była wcześniej publikowana (pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji) oraz nie narusza praw autorskich innych osób. Jednocześnie Autor przenosi na wydawcę wyłączne prawo wydania i rozpowszechniania tego utworu drukiem w formie zwartej publikacji czasopisma oraz w formie publikacji elektronicznej.
Czasopismo udostępnione jest na licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND
