Moskiewski Słownik niemiecko-rosyjski A.F. Nesslera jako źródło do badań niemieckiej leksyki wojskowej lat dwudziestych XX w. Rekonesans
Abstract
W artykule podjęto mało zbadany problem opisu niemieckiej leksyki wojskowej okresu międzywojennego. Źródłem materiału językowego dla prowadzonej analizy jest wydany w 1928 r. moskiewski Słownik niemiecko-rosyjski autorstwa A.F. Nesslera. Wyekscerpowane ze źródła jednostki odnoszące się do wojskowości (rekonesansowo – z przedziału liter A–B) porównano z siatką haseł berlińskiego słownika militarnego, opublikowanego w tym samym roku nakładem wydawnictwa Offene Worte. Wskutek analizy, opartej na bazach słownikowych i tekstowych DWDS, ustalono, które z zebranych leksemów (oraz z jaką częstotliwością) występowały w niemczyźnie przed rokiem 1928. Celem badań było ustalenie, czy tak specyficzny słownik ogólny stanowi wartościowe źródło do badań niemieckiego słownictwa militarnego okresu międzywojennego. Uwzględniając wyniki analiz, w ramach których dowiedziono, że opracowanie Nesslera zawiera rzadką, w tym agnonimiczną, leksykę wojskową, stwierdzono, że jego dalsze badanie jest zasadne i perspektywiczne.
Schlagworte:
Słownik niemiecko-rosyjski A.F. Nesslera, Niemiecko-rosyjski słownik wojskowy Offene Worte, leksyka wojskowa, okres międzywojenny, agnonimy słownikoweLiteraturhinweise
Benoit-Méchin J. (2015): Niemcy i armia niemiecka 1918–1938. T. I. Przekład S. Skarżyński. Warszawa. Google Scholar
Berend N. (2011): Russlanddeutsches Dialektbuch. Die Herkunft, Entstehung und Vielfalt einer ehemals blühenden Sprachlandschaft weit außerhalb des geschlossenen deutschen Sprachgebiets. Halle. Google Scholar
Cieszkowski M. (2015): Zur Sowjetisierung der wolgadeutschen Sprachvarietät in den 20erund 30er Jahren. „Studia Germanica Gedanensia” 33, s. 40–55. Google Scholar
Cieszkowski M. (2017): Wczesny sowiecki język niemiecki (na podstawie prasy, wydawnictw książkowych i materiałów propagandowych wydawanych w Związku Sowieckim). Bydgoszcz. Google Scholar
Cieszkowski M., Mędelska J. (2010): O potrzebie podjęcia badań nad radziecką wersją języków mniejszości narodowych byłego Związku Radzieckiego. „Acta Baltico-Slavica” 34, s. 103–119.
Crossref
Google Scholar
Cieszkowski M., Mędelska J. (2011): О раннем варианте немецкого советского языка (на материале Русско-немецкого словаря А.Ф. Несслера). „Slavia Orientalis” 2, s. 253–276. Google Scholar
Iwanow M. (1991): Pierwszy naród ukarany. Polacy w Związku Radzieckim 1921–1939. Warszawa. Google Scholar
Just A. (2012): Die Entwicklung des deutschen Militärwortschatzes in der späten frühneuhochdeutschen Zeit (1500–1648). Frankfurt am Main.
Crossref
Google Scholar
Kania S. (1986): Polska gwara konspiracyjno-partyzancka 1939–1945. Warszawa. Google Scholar
Lebioda T. (2004): Niemcy rosyjscy w polityce RFN na tle ich znaczenia w Rosji i relacjach niemiecko-rosyjskich w latach 1763–2003. Wrocław. Google Scholar
Marciniak S. (1987): Język wojskowy. Warszawa. Google Scholar
Mariak L. (2011): Leksyka z zakresu wojskowości w Trylogii Henryka Sienkiewicza. Cz. I: Analiza i interpretacja. Szczecin. Google Scholar
Mędelska J. (2015): Niemcy i Polacy – dwa największe skupiska narodowościowe w ZSRR: uwagi o sowietyzacji języków. [W:] Rosja w dialogu kultur. Red. K. Dembska, M. Głuszkowski. Toruń, s. 320–338. Google Scholar
Mędelska J. (2016): U źródeł dialektu kulturalnego Niemców radzieckich. Próba skodyfikowania wczesnych niemieckich sowietyzmów. „Slavia Orientalis” 4, s. 781–803. Google Scholar
Mędelska J., Cieszkowski M. (2012): Pierwsze sowietyzmy w niemczyźnie współczesnej (na podstawie porewolucyjnego słownika rosyjsko-niemieckiego). [W:] Sprachkontakte in Zentraleuropa. Red. A. Kątny. Frankfurt am Main, s. 91–111. Google Scholar
Mędelska J., Jankowiak-Rutkowska M. (2016): O unifikacji słownictwa mniejszości narodowych w ZSRR na wybranych przykładach z radzieckich odmian polszczyzny i niemczyzny (okres międzywojenny). „Poradnik Językowy” 2, s. 79–93. Google Scholar
Moczulski L. (1968): Miecz Nibelungów. Zarys historii armii pruskiej i niemieckiej 1618–1967. Warszawa. Google Scholar
Morkovkin V.V., Morkovkina A.V. (1997): Russkie agnonimy (slova, kotorye my ne znaem). Moskva. Google Scholar
Sakson A. (2004): Migracje w XX wieku. [W:] Wędrówka, etnogeneza w starożytności i średniowieczu. Red. M. Salomon, J. Strzelczyk. Kraków, s. 441–456. Google Scholar
Slater A. (2015): Militärsprache. Die Sprachpraxis der Bundeswehr und ihre geschichtliche Entwicklung. Freiburg. Google Scholar
Sobczak M. (2016a): Einige Anmerkungen zur Struktur der Kurzwörter im deutschen flugtechnischen Wortschatz des Zweiten Weltkrieges. „Heteroglossia. Studia Kulturoznawczo-Filologiczne” 6, s. 183–192. Google Scholar
Sobczak M. (2016b): Entlehnungen im deutschen Militärwortschatz der Zwischenkriegszeit am Beispiel des Deutsch-Russischen Wörterbuches von A.F. Nessler. [W:] Interlinguales und kulturelles Sprachhandeln: interdisziplinäre Perspektiven. Red. K. Mihułka, M. Sieradzka. Rzeszów, s. 107–118. Google Scholar
Sobczak M. (2016c): Język niemieckich lotników wojskowych okresu międzywojennego i początku II wojny światowej (na podstawie broszury z 1941 roku). „Prace Językoznawcze” XVIII/2, s. 159–173. Google Scholar
Steenberg S. (1989): Die Rußlanddeutschen. Schicksal und Erleben. München. Google Scholar
Vavžinčik Â. (2007): Slovarnye agnonimy russkogo âzyka. Łódź. Google Scholar
