On the axiological potential of textbooks for German language courses in the era of “liquid modernity”. A preliminary study report

Anna Jaroszewska

Uniwersytet Warszawski
https://orcid.org/0000-0003-2788-593X


Abstract

Setting the undertaken reflection in the context of Zygmunt Bauman’s “liquid modernity”
and the thesis of the inseparability of language and culture, the article draws attention
to an underexplored research direction in glottodidactics, namely non-linguistic goals
of education. Emphasizing the importance of educational goals and the rank of the
corresponding social competencies, the article focuses on the contemporary functions
of school and roles of language teachers. This leads to formulating a universal canon
of values and asking about the axiological potential of school textbooks for German as
a second language in this regard. This question is answered by referring to the results
of the author’s own research into the content layer of 94 textbooks approved for use
in Polish secondary comprehensive and technical schools after 1989. In addition to
fulfilling its cognitive and reporting function, the article-report is a harbinger of in-depth
research on the possibility of implementing a module of education for values and through
values in foreign language lessons.


Keywords:

research in glottodidactics, textbooks, canon of values, axiolinguistics, liquid modernity


Anderson L.W., Krathwohl D.R., Airasian P.W., Cruikshank K.A., Mayer R.E., Pintrich P.R., Raths J.D., Wittrock M.C. (2001): A Taxonomy for Learning, Teaching, and Assessing. A Revision of Bloom’s Taxonomy of Educational Objectives (Complete Edition). New York.   Google Scholar

Bartmiński J. (2003): Miejsce wartości w językowym obrazie świata. [W:] Język w kręgu wartości. Studia semantyczne. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 59–86.   Google Scholar

Bartmiński J. (2015): Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów… – co zawiera, na jakich zasadach się opiera, dla kogo jest przeznaczony? [W:] Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów. T. 1: DOM. Red. J. Bartmiński, I. Bielińska-Gardziel, B. Żywicka. Lublin, s. 7–13.
Crossref   Google Scholar

Bartmiński J. (red.) (2006): Język – wartości – polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Raport z badań empirycznych. Lublin.   Google Scholar

Bartmiński J., Grzeszczak M. (2014): Jak rekonstruować kanon wartości narodowych i europejskich? „Etnolingwistyka” 26, s. 21–44.
Crossref   Google Scholar

Bauman Z. (2006): Płynna nowoczesność. Kraków.   Google Scholar

Bauman Z., Leoncini T. (2018): Płynne pokolenie. Przekład Sz. Żuchowski. Warszawa.   Google Scholar

Błasiak A. (2009): Aksjologiczne aspekty procesu wychowania. Wybrane zagadnienia. Kraków.   Google Scholar

Bolten J. (2007): Interkulturelle Kompetenz. Erfurt.   Google Scholar

Byram M. (1997): Teaching and Assessing Intercultural Communicative Competence. Clevedon.   Google Scholar

Chałas K., Maj A. (red.) (2016): Encyklopedia aksjologii pedagogicznej. Radom.   Google Scholar

Denek K. (2000): Aksjologiczne aspekty edukacji szkolnej. Toruń.   Google Scholar

Dent N. (1999): Wartość. [W:] Encyklopedia filozofii. T. II: L–Ż. Red. T. Honderich. Poznań, s. 956.   Google Scholar

Gajda J. (2008): Wartości w wychowaniu. [W:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. VII: V–Ż. Red. T. Pilch. Warszawa, s. 38–41.   Google Scholar

Gorlewska G. (2019): Słownictwo aksjologiczne w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Znaczenia tekstowe a konotacje potoczne. Białystok.   Google Scholar

Grzesiak M. (2021): Zintegrowany model kompetencji społecznych w procesie rozwoju osobistego i zawodowego. Dąbrowa Górnicza.   Google Scholar

Jaroszewska A. (2014): O glottodydaktyce słowami glottodydaktyków. „Języki Obce w Szkole” 4, s. 52−66.   Google Scholar

Jedliński R. (2000): Językowy obraz świata wartości w wypowiedziach uczniów kończących szkołę podstawową. Kraków.
Crossref   Google Scholar

Jundziłł I. (1997): Szkoła. Opiekuńczo-wychowawcze funkcje szkoły. [W:] Encyklopedia pedagogiczna. Red. W. Pomykało. Warszawa, s. 790−794.   Google Scholar

Karta praw podstawowych Unii Europejskiej z dnia 14 grudnia 2007 r., Dz.U. UE 2007/C 303/01.   Google Scholar

Komorowska H. (2005): Metodyka nauczania języków obcych. Warszawa.   Google Scholar

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997.78.483.   Google Scholar

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950 r., Dz.U. 1993.61.284.   Google Scholar

Kryszeń G., Prokop K. (2017): Aksjologia polskiej konstytucji. Warszawa.   Google Scholar

Krzyżyk D., Synowiec H. (2023): Język podręczników szkolnych w kontekście ich funkcji dydaktycznych. Warszawa.   Google Scholar

Kupisiewicz Cz. (2000): Dydaktyka ogólna. Warszawa.   Google Scholar

Męczkowska A. (2003): Kompetencja. [W:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. II: G–Ł. Red. T. Pilch. Warszawa, s. 693–696.   Google Scholar

Mietzel G. (2002): Psychologia kształcenia. Praktyczny podręcznik dla pedagogów i nauczycieli. Gdańsk.   Google Scholar

Milerski B., Śliwerski B. (red.) (2000): Leksykon PWN: Pedagogika. Warszawa.   Google Scholar

Niemierko B. (2007): Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki. Warszawa.   Google Scholar

Nocoń J. (2009): Podręcznik szkolny w dyskursie dydaktycznym – tradycja i zmiana. Opole.   Google Scholar

Nowak M. (2016): Wartości uniwersalne. [W:] Encyklopedia aksjologii pedagogicznej. Red. K. Chałas, A. Maj. Radom, s. 1292–1297.   Google Scholar

Okoń W. (2003): Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Warszawa.   Google Scholar

Okoń W. (2007): Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa.   Google Scholar

Pisarek W. (2002): Polskie słowa sztandarowe i ich publiczność. Kraków.   Google Scholar

Popławska A. (2016): Kompetencje aksjologiczne. [W:] Encyklopedia aksjologii pedagogicznej. Red. K. Chałas, A. Maj. Radom, s. 484–490.   Google Scholar

Powszechna deklaracja praw człowieka uchwalona dnia 10 grudnia 1948 r. przez Organizację Narodów Zjednoczonych, https://www.ohchr.org/en/human-rights/universal-declaration/translations/polish-polski   Google Scholar

, dostęp: 26.02.2025.   Google Scholar

Puzynina J. (1992): Język wartości. Warszawa.   Google Scholar

Puzynina J. (2014): Kłopoty z nazwami wartości (i wartościami). „Etnolingwistyka” 26, s. 7–20.
Crossref   Google Scholar

Reber A.S., Reber E.S. (2005): Słownik psychologii. Przekład B. Janasiewicz-Kruszyńska. Warszawa.   Google Scholar

Rypel A. (2012): Ideologiczny wymiar dyskursu edukacyjnego. Na przykładzie podręczników języka polskiego z lat 1918–2010. Bydgoszcz.   Google Scholar

Sporek P. (2016): Przestrzeń aksjologiczna w wybranych podręcznikach gimnazjalnych do kształcenia literacko-kulturowego (1999–2005). Kraków.   Google Scholar

Szymański M.J. (1998): Młodzież wobec wartości. Próba diagnozy. Warszawa.   Google Scholar

Torenc M. (2007): Nauczanie międzykulturowe – implikacje glottodydaktyczne. Wrocław.   Google Scholar

Wilczyńska W., Mackiewicz M., Krajka J. (2019): Komunikacja interkulturowa. Wprowadzenie. Poznań.   Google Scholar

Zalecenie Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie, Dz.U. UE 2018/C/189.   Google Scholar

Zaron Z. (1985): Wybrane pojęcia etyczne w analizie semantycznej. (Kochaj bliźniego swego). Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.   Google Scholar

Zawadzka E. (2004): Nauczyciele języków obcych w dobie przemian. Kraków.   Google Scholar

Zemło M. (2016): Kompetencje społeczne. [W:] Encyklopedia aksjologii pedagogicznej. Red. K. Chałas, A. Maj. Radom, s. 491–496.   Google Scholar


Published
2025-12-11

Cited by

Jaroszewska, A. . (2025). On the axiological potential of textbooks for German language courses in the era of “liquid modernity”. A preliminary study report. Papers in Linguistics, 27(4), 203–223. https://doi.org/10.31648/pj.11847

Anna Jaroszewska 
Uniwersytet Warszawski
https://orcid.org/0000-0003-2788-593X