On the axiological potential of textbooks for German language courses in the era of “liquid modernity”. A preliminary study report
Abstract
Setting the undertaken reflection in the context of Zygmunt Bauman’s “liquid modernity”
and the thesis of the inseparability of language and culture, the article draws attention
to an underexplored research direction in glottodidactics, namely non-linguistic goals
of education. Emphasizing the importance of educational goals and the rank of the
corresponding social competencies, the article focuses on the contemporary functions
of school and roles of language teachers. This leads to formulating a universal canon
of values and asking about the axiological potential of school textbooks for German as
a second language in this regard. This question is answered by referring to the results
of the author’s own research into the content layer of 94 textbooks approved for use
in Polish secondary comprehensive and technical schools after 1989. In addition to
fulfilling its cognitive and reporting function, the article-report is a harbinger of in-depth
research on the possibility of implementing a module of education for values and through
values in foreign language lessons.
Keywords:
research in glottodidactics, textbooks, canon of values, axiolinguistics, liquid modernityReferences
Anderson L.W., Krathwohl D.R., Airasian P.W., Cruikshank K.A., Mayer R.E., Pintrich P.R., Raths J.D., Wittrock M.C. (2001): A Taxonomy for Learning, Teaching, and Assessing. A Revision of Bloom’s Taxonomy of Educational Objectives (Complete Edition). New York. Google Scholar
Bartmiński J. (2003): Miejsce wartości w językowym obrazie świata. [W:] Język w kręgu wartości. Studia semantyczne. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 59–86. Google Scholar
Bartmiński J. (2015): Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów… – co zawiera, na jakich zasadach się opiera, dla kogo jest przeznaczony? [W:] Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów. T. 1: DOM. Red. J. Bartmiński, I. Bielińska-Gardziel, B. Żywicka. Lublin, s. 7–13.
Crossref
Google Scholar
Bartmiński J. (red.) (2006): Język – wartości – polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Raport z badań empirycznych. Lublin. Google Scholar
Bartmiński J., Grzeszczak M. (2014): Jak rekonstruować kanon wartości narodowych i europejskich? „Etnolingwistyka” 26, s. 21–44.
Crossref
Google Scholar
Bauman Z. (2006): Płynna nowoczesność. Kraków. Google Scholar
Bauman Z., Leoncini T. (2018): Płynne pokolenie. Przekład Sz. Żuchowski. Warszawa. Google Scholar
Błasiak A. (2009): Aksjologiczne aspekty procesu wychowania. Wybrane zagadnienia. Kraków. Google Scholar
Bolten J. (2007): Interkulturelle Kompetenz. Erfurt. Google Scholar
Byram M. (1997): Teaching and Assessing Intercultural Communicative Competence. Clevedon. Google Scholar
Chałas K., Maj A. (red.) (2016): Encyklopedia aksjologii pedagogicznej. Radom. Google Scholar
Denek K. (2000): Aksjologiczne aspekty edukacji szkolnej. Toruń. Google Scholar
Dent N. (1999): Wartość. [W:] Encyklopedia filozofii. T. II: L–Ż. Red. T. Honderich. Poznań, s. 956. Google Scholar
Gajda J. (2008): Wartości w wychowaniu. [W:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. VII: V–Ż. Red. T. Pilch. Warszawa, s. 38–41. Google Scholar
Gorlewska G. (2019): Słownictwo aksjologiczne w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Znaczenia tekstowe a konotacje potoczne. Białystok. Google Scholar
Grzesiak M. (2021): Zintegrowany model kompetencji społecznych w procesie rozwoju osobistego i zawodowego. Dąbrowa Górnicza. Google Scholar
Jaroszewska A. (2014): O glottodydaktyce słowami glottodydaktyków. „Języki Obce w Szkole” 4, s. 52−66. Google Scholar
Jedliński R. (2000): Językowy obraz świata wartości w wypowiedziach uczniów kończących szkołę podstawową. Kraków.
Crossref
Google Scholar
Jundziłł I. (1997): Szkoła. Opiekuńczo-wychowawcze funkcje szkoły. [W:] Encyklopedia pedagogiczna. Red. W. Pomykało. Warszawa, s. 790−794. Google Scholar
Karta praw podstawowych Unii Europejskiej z dnia 14 grudnia 2007 r., Dz.U. UE 2007/C 303/01. Google Scholar
Komorowska H. (2005): Metodyka nauczania języków obcych. Warszawa. Google Scholar
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997.78.483. Google Scholar
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950 r., Dz.U. 1993.61.284. Google Scholar
Kryszeń G., Prokop K. (2017): Aksjologia polskiej konstytucji. Warszawa. Google Scholar
Krzyżyk D., Synowiec H. (2023): Język podręczników szkolnych w kontekście ich funkcji dydaktycznych. Warszawa. Google Scholar
Kupisiewicz Cz. (2000): Dydaktyka ogólna. Warszawa. Google Scholar
Męczkowska A. (2003): Kompetencja. [W:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. II: G–Ł. Red. T. Pilch. Warszawa, s. 693–696. Google Scholar
Mietzel G. (2002): Psychologia kształcenia. Praktyczny podręcznik dla pedagogów i nauczycieli. Gdańsk. Google Scholar
Milerski B., Śliwerski B. (red.) (2000): Leksykon PWN: Pedagogika. Warszawa. Google Scholar
Niemierko B. (2007): Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki. Warszawa. Google Scholar
Nocoń J. (2009): Podręcznik szkolny w dyskursie dydaktycznym – tradycja i zmiana. Opole. Google Scholar
Nowak M. (2016): Wartości uniwersalne. [W:] Encyklopedia aksjologii pedagogicznej. Red. K. Chałas, A. Maj. Radom, s. 1292–1297. Google Scholar
Okoń W. (2003): Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Warszawa. Google Scholar
Okoń W. (2007): Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa. Google Scholar
Pisarek W. (2002): Polskie słowa sztandarowe i ich publiczność. Kraków. Google Scholar
Popławska A. (2016): Kompetencje aksjologiczne. [W:] Encyklopedia aksjologii pedagogicznej. Red. K. Chałas, A. Maj. Radom, s. 484–490. Google Scholar
Powszechna deklaracja praw człowieka uchwalona dnia 10 grudnia 1948 r. przez Organizację Narodów Zjednoczonych, https://www.ohchr.org/en/human-rights/universal-declaration/translations/polish-polski Google Scholar
, dostęp: 26.02.2025. Google Scholar
Puzynina J. (1992): Język wartości. Warszawa. Google Scholar
Puzynina J. (2014): Kłopoty z nazwami wartości (i wartościami). „Etnolingwistyka” 26, s. 7–20.
Crossref
Google Scholar
Reber A.S., Reber E.S. (2005): Słownik psychologii. Przekład B. Janasiewicz-Kruszyńska. Warszawa. Google Scholar
Rypel A. (2012): Ideologiczny wymiar dyskursu edukacyjnego. Na przykładzie podręczników języka polskiego z lat 1918–2010. Bydgoszcz. Google Scholar
Sporek P. (2016): Przestrzeń aksjologiczna w wybranych podręcznikach gimnazjalnych do kształcenia literacko-kulturowego (1999–2005). Kraków. Google Scholar
Szymański M.J. (1998): Młodzież wobec wartości. Próba diagnozy. Warszawa. Google Scholar
Torenc M. (2007): Nauczanie międzykulturowe – implikacje glottodydaktyczne. Wrocław. Google Scholar
Wilczyńska W., Mackiewicz M., Krajka J. (2019): Komunikacja interkulturowa. Wprowadzenie. Poznań. Google Scholar
Zalecenie Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie, Dz.U. UE 2018/C/189. Google Scholar
Zaron Z. (1985): Wybrane pojęcia etyczne w analizie semantycznej. (Kochaj bliźniego swego). Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź. Google Scholar
Zawadzka E. (2004): Nauczyciele języków obcych w dobie przemian. Kraków. Google Scholar
Zemło M. (2016): Kompetencje społeczne. [W:] Encyklopedia aksjologii pedagogicznej. Red. K. Chałas, A. Maj. Radom, s. 491–496. Google Scholar
