O konsekwencjach rozbieżności między rodzajem gramatycznym a naturalnym. Przypadek Myszki Miki
Edyta Manasterska-Wiącek
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lubliniehttps://orcid.org/0000-0003-4998-9668
Аннотация
Rozbieżność między rodzajem gramatycznym a naturalnym (referencjalnym) jest zjawiskiem obserwowanym w polszczyźnie, wpływającym często na trudność i niejednoznaczność tworzenia związków wyrazowych. Celem artykułu jest zbadanie i omówienie negatywnych konsekwencji przeniesienia imienia słynnego amerykańskiego męskiego bohatera filmów dla dzieci, Mickey Mouse, do języka polskiego w brzmieniu Myszka Miki. Autorka relacjonuje dwa przeprowadzone przez siebie studia empiryczne, oparte na różnych metodologiach (Badanie 1 o charakterze ankietowym wśród dzieci w wieku szkolnym i Badanie 2 tekstów o tej postaci napisanych przez dorosłych), które wykazują problem uzgodnienia związków zgody rodzajowej dostosowanej czasem do rodzaju naturalnego (płci bohatera), np. mały Myszka Miki poszedł, a w innych wypadkach do rodzaju gramatycznego żeńskiej Myszki (np. mała Myszka Miki poszła). Oba badania dowodzą, że spolszczenie Myszka Miki wywołuje niekorzystne skutki zarówno w grupie dzieci, jak i dorosłych autorów/autorek tekstów o filmowym gryzoniu. Należą do nich rażące i absurdalne połączenia gramatyczne, których skutkiem ubocznym jest niezamierzony i niepożądany efekt komiczny, utrudniona recepcja tekstów kultury, dylematy w wyborze zależnych form rodzajowych. Autorka wskazuje ponadto na konsekwencje działań tłumaczy w przenoszeniu nazw postaci niezgodnych z rodzajem naturalnym.
Ключевые слова:
rodzaj gramatyczny, rodzaj naturalny, Mickey Mouse, Myszka Miki, tłumaczenieБиблиографические ссылки
Bąk P. (1986): Gramatyka języka polskiego. Warszawa. Google Scholar
Cockiewicz W. (2018): O językowym obrazie świata – niekognitywnie, a może tylko kognitywnie inaczej. „Polonica” XXXVIII, s. 1–14, https://polonica.ijp.pan.pl/index.php/polonica/article/view/123/70
Crossref
Google Scholar
Dobry słownik.pl, , dostęp: 08.09.2024. , dostęp: 12.12.2023. Google Scholar
, dostęp: 12.12.2023. Google Scholar
Grzegorczykowa R., Puzynina J. (1979): Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Warszawa. Google Scholar
Historia Myszki Miki, , dostęp: 12.12.2023. Google Scholar
Jadacka H. (2006): Kultura języka polskiego. Fleksja. Słowotwórstwo. Składnia. Warszawa. Google Scholar
Karpowicz T. (1999): Gramatyka języka polskiego. Warszawa Google Scholar
Łaziński M. (2006): O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa. Warszawa. Google Scholar
Łysakowska-Trzoss A.: Myszka Miki za żelazną kurtyną, , dostęp: 24.01.2024. Google Scholar
Myszka Miki – ewolucja najsławniejszej animowanej myszki świata, , dostęp: 12.12.2023. Google Scholar
Myszka Miki – ikona filmu animowanego, , dostęp: 12.12.2023. Google Scholar
Myszka Miki – postać. Encyklopedia Disneya, , dostęp: 8.09.2024. Google Scholar
Najstarsza Myszka Miki nie jest już chroniona. Prawa Disneya wygasły, ale firma ostrzega , dostęp: 08.09.2024. Google Scholar
, dostęp: 30.12.2023. Google Scholar
Nowakowska M.M. (2014): Postacie bajkowe i fantastyczne na tle wybranych języków słowiańskich – problem „szemranego” rodzaju gramatycznego. „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” 21, s. 221–227. Google Scholar
Słownik języka polskiego, , dostęp: 08.09.2024. Google Scholar
Sosnowski M. (2005): Uczłowieczanie-tego-co-nie-ludzkie w książeczkach o Małpce Fiki-Miki i Murzynku Goga-Goga. „Teksty Drugie” 1–2, s. 246–258. Google Scholar
Szczurek A. (2011): „Czerwony Kapturek był śliczną dziewczynką, a Kopciuszek wyszedł za księcia…” – rozbieżności między rodzajem gramatycznym a naturalnym nazw bohaterek bajek i ich konsekwencje w tekstach. „Ogrody Nauk i Sztuk” 1, s. 108–112.
Crossref
Google Scholar
Szpyra-Kozłowska J. (2021): Nianiek, ministra i japonki. Eseje o języku i płci. Kraków. Google Scholar
Wojdak P. (2016): Czym jest i dokąd sięga rodzaj (nie)naturalny. „Slavia Occidentalis” 73/1, s. 175–191.
Crossref
Google Scholar
Żak K. (2021): Ewolucja graficzna i znaczeniowa postaci z filmów animowanych na podstawie analizy „Myszki Miki” Walt’a Disney’a, , dostęp: 08.09.2024. Google Scholar
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
https://orcid.org/0000-0003-4998-9668
Лицензия
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.
